Reuters, Türkiye ile Batı ortasında yaşanan büyükelçi kriziyle ilgili “Türkiye ve Batı en büyük diplomatik krizin eşiğinden döndü” tabirlerini kullanırken, krizin aşılmasında İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun yürüttüğü istişarelerin tesirli olduğunu öne sürdü.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın, Osman Kavala’nın bırakılması için davet yapan 10 ülke büyükelçisinin istenmeyen adam ilan edilmeleri talimat verdiğini açıklamasının akabinde, Türkiye ve Batılı müttefikleri ortasında ortaya çıkan diplomatik kriz, dün yapılan karşılıklı açıklamalarla olağana döndü.
Kavala’nın özgür bırakılmasını istedikleri için elçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesini emrettiğini söyleyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, düzenlediği basın toplantısının akabinde yaptığı açıklamalarla geri adım attıklarını ve bundan bu türlü ikili bağlantılar konusunda daha dikkatli olacaklarını söyledi.
“AMACIMIZ KRİZ YARATMAK DEĞİL”
Erdoğan, Bakanlar Konseyi toplantısının akabinde yaptığı açıklamada, “Amacımız asla kriz yaratmak değil, ülkemizin haklarını, maddelerini, onurunu ve egemenliğini korumaktır.” dedi.
Erdoğan, “Aynı elçiliklerden bugün yapılan yeni bir açıklama ile ülkemize ve milletimize yönelik bu iftiradan geri adım atılmıştır. İnanıyorum ki bu büyükelçiler… Türkiye’nin egemenlik haklarına ait açıklamalarında daha dikkatli olacaklardır.” sözlerini kullandı.
Reuters haber ajansı, dün yaşanan gelişmeleri değerlendirdiği yazısında, “Meydan okuyan haline karşın, Erdoğan’ın Pazartesi günkü konuşması, tehditlerin akabinde tansiyonu azaltmak için bariz bir değişiklikti.” sözlerini kullandı.
Reuters, Batı ile yaşanan büyükelçi krizi ile ilgili yaşanan gelişmeleri, “Erdoğan, 19 yıllık iktidarında Batı ile en derin çatlağı tetikleyebilecek durum ile ilgili Pazartesi öğlenden sonra bakanlarını toplarken, birkaç büyükelçilik de kısa bir açıklama yayınladı” kelamlarıyla duyurdu.
Evvelki gün, ABD’nin Türkiye Büyükelçiliği, resmi Twitter hesabı üzerinden bir açıklama yayınlamış, açıklamada, “ABD, 18 Ekim tarihli açıklamaya ait kimi soruların yöneltilmesi vesilesiyle, Diplomatik Bağlar Hakkındaki Viyana Mukavelesi’nin 41’inci hususuna riayet etmeyi teyit eder” tabirleri kullanılmıştı.
ÇAVUŞOĞLU VE KALIN GÖRÜŞMELER YÜRÜTTÜ
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, “Hukukun üstünlüğünü ve insan haklarına saygıyı global olarak teşvik etme taahhüdümüzde kararlıyız” dedi. Price, Biden idaresinin Türkiye ile ortak öncelikler konusunda işbirliği istediğini, uyuşmazlıkları çözmek için ise karşılıklı diyalogun süreceğini söyledi.
Reuters’a konuşan diplomatik bir kaynak, ABD ile tansiyonu azaltma planına ait görüşmelerin İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da dahil olmak üzere Türk yetkililer tarafından yürütüldüğünü söyledi. “Türk hükümeti, hiçbir teminat vermese bile Twitter açıklamalarının gerginliği hafifletmeye yardımcı olacağından umutlu” tabirlerini kullandı.
İLGİLENEN YATIRIMCILAR
Dün yaşanan gelişmelerin akabinde, Türk lirası ABD doları karşısında tüm vakitlerin en düşük düzeyi olan 9.85’i gördükten sonra birinci kere düşüle geçti ve dolar karşısında bedel kazandı.
Erdoğan’ın büyümeyi destekleme baskısı altında kalan merkez bankasının enflasyonun yüzde 20 artmasına karşın geçen hafta beklenmedik bir formda faiz oranlarını 200 puan düşürmesinin akabinde ortaya çıkan diplomatik tansiyon, yatırımcıların Türkiye iktisadına ait kaygılarını artırmıştı. 10 elçi, Kavala davasına adil, süratli bir tahlil bulunması ve “acil özgür bırakılması” davetinde bulunduktan sonra geçen hafta dışişleri bakanlığı tarafından çağrılmıştı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi iki yıl evvel Kavala’nın cürüm işlediğine dair kesin bir ispat bulunmadığını ve tutuklanmasının kasıtlı olduğunu söyleyerek Kavala’nın özgür bırakılması davetinde bulunmuştu.
İSTENMEYEN ADAM NEDİR?
Diplomaside sıklıkla kullanılan istenmeyen adam (persona non grata), yabancı diplomatları ağırlayan ülkenin başvurduğu bir prosedürdür. İstenmeyen adam ilan edilen diplomatların dokunulmazlığı kaldırılabilirken, bu şahıslar bulundukları ülkede diplomatik temsilcilik çalışanı olarak görülme statüsünü yitirirler.
Viyana Konvansiyonu’nun hususlarına nazaran diplomatın bulunduğu ülke, evvelce haber vermeksizin bir diplomatı istenmeyen adam ilan edebilir. İstenmeyen adam ilan edilen diplomatlar genelde ülkeleri tarafından geri çağrılırlar. Casusluk kuşkusuyla diplomatları hudut dışı etmek için de kullanılan bu usulde uyuşmazlığın olduğu ülkeden de tıpkı biçimde bir cevap gelmesini doğurabilir.
NE OLMUŞTU?
18 Ekim’de Osman Kavala’nın tutukluluğunun dördüncü yılı nedeniyle ABD, Fransa, Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelanda’nın imzaladığı ortak bir açıklama yayımlandı. Açıklama, ABD, Almanya ve Kanada başta olmak üzere kimi ülkelerin Ankara’daki büyükelçiliklerinin toplumsal medya hesaplarında da paylaşıldı.
Açıklamada, “Bugün, Osman Kavala’nın tutukluluğunun başlamasının 4. yıl dönümü. Daha evvel verilen beraat kararının akabinde farklı davaların birleştirilmesi ve yeni davaların açılması yoluyla davasında süregelen gecikmeler, demokrasiye, hukukun üstünlüğüne ve Türk yargı sisteminin şeffaflığına gölge düşürüyor. Kanada, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilikleri olarak birlikte, Türkiye’nin memleketler arası yükümlülükleri ve iç hukukuyla uyumlu biçimde, bu davanın adil ve süratli biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin bu konudaki kararları doğrultusunda Osman Kavala’nın derhal özgür bırakılmasının sağlanması için Türkiye’ye davette bulunuyoruz” şu tabirler yer almıştı.
Açıklamanın akabinde, 10 ülkenin Ankara büyükelçileri Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. Salı günü büyükelçiler dışişleri bakanlığına gittikten sonra Bakanlık’tan yapılan açıklamada, “büyükelçilerin uyarıldığı” belirtilmişti.
21 Ekim’de 10 ülkenin Ankara Büyükelçilerinin Osman Kavala’nın özgür bırakılması istikametindeki açıklamaları sorulduğunda Erdoğan, “Bizim bunları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” demişti.
Sözcü
