Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, dün gece sürpriz bir kararla Türkiye’nin kredi notunu B1 düzeyinden B2 düzeyine düşürdü. Görünümü de “negatif” olarak teyit etti. Karar “sürpriz” oldu zira Moody’s not kıymetlendirme için rutin takvimde 5 Haziran ve 4 Aralık tarihlerini vermişti.
Böylelikle Türkiye’nin kredi notu, tarihinin en düşük düzeyine gerilerken, “yatırım yapılabilir” düzeyin de 5 kademe altına gerilemiş oldu. 2001 krizinde bile bu düzey görülmemişti.
B1 ve B2 not düzeyleri, Moody’s tarafından yapılan sınıflandırmada “yüksek derecede spekülatif” olarak bedellendiriliyor.
Bu not düzeyinde Türkiye ile birlikte, Uganda, Tanzanya, Etiyopya ve Kenya üzere ülkeler yer alıyor.
ÜÇER MÜNASEBET
Moody’s tarafından yapılan açıklamada, not indiriminin temel münasebetleri 3 hususta şöyle sıralandı:
1- Türkiye’nin dış kırılganlıklarının bir ödemeler istikrarı kriziyle sonuçlanması mümkünlüğü artıyor.
2- Türkiye’nin kredi görünümüne dair riskler artarken, ülkenin kurumları meselelerin tesirli bir biçimde tahlili konusunda gönülsüz ya da aciz görünüyor.
3- Yıllardır Türkiye’nin bir güç kaynağı olan mali tamponları tükeniyor.
“Negatif” görünüm kararı için ise şu üç münasebete yer verildi:
1- Türkiye’nin mali göstergeleri, önümüzdeki yıllarda beklenenden daha süratli bir formda daha berbata gidebilir.
2- Yetkililerin meselelere dönük yetersiz yansısına ait aşağı istikametli riskler de Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda tam manasıyla bir ödemeler istikrarı krizi yaşaması mümkünlüğünü artırıyor.
3- ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile ilgiler ile Doğu Akdeniz’deki tansiyonları içeren birkaç cephede artan jeopolitik riskler, rastgele bir kriz için hızlandırıcı olabilir.
ÖDEMELER ISTIKRARI KRİZİ RİSKİ
Mooy’s not kararının temel münasebetlerinden olan “Türkiye’nin dış kırılganlıklarının bir ödemeler istikrarı kriziyle sonuçlanması mümkünlüğü artıyor” görüşüne ait şu münasebetleri sıraladı:
* Türkiye’nin hem brüt hem de net döviz rezervleri, yıllardır aşağı hakikat sürükleniyor fakat şu an ulusal gelire oranla son on yılların en düşük düzeyinde. Bu durumun münasebeti, Merkez Bankası’nın (TCMB) 2020 yılı başından bu yana TL’yi savunmak için başvurduğu başarısız teşebbüsler.
* Altın hariç brüt döviz rezervleri, 4 Eylül 2020 prestijiyle 44,9 milyar dolar düzeyinde. Bu, yıl başından bu yana yüzde 40’lık düşüş olduğunu gösteriyor.
* Türkiye, brüt rezervlerini artırmak için, Katar ile swap (takas) sınırını 3’e katlayıp 15 milyar dolara çıkarmak ve bankaların mecburî karşılık oranlarını artırmak dahil bir dizi adım denedi lakin her açıdan mevcut rezerv düzeyi yaklaşan dış borç ödemelerine karşı harikulâde düşük bir tampon oluşturuyor.
2001’deki ekonomik kriz nedeniyle devrin Başbakanı Ecevit’in önüne muharrir kasa fırlatan Ahmet Çakmak Sözcü’ye yaptığı açıklamada, “Ülkenin iktisadı şu an ağlanacak halde. Artık emekliyim. Esnaf olsam reaksiyonumu koyardım” demişti. Çakmak’ın Ecevit’in önünde muharrir kasa fırlatması 2001 krizinin sembol imgesi olmuştu
REZERV VE KARADENİZ GAZI
* Moody’s, bir ülkenin döviz rezervlerinin dış borç ödemeleri ile yurt dışı yerleşiklerin mevduatlarını karşılamaktaki yeterliliğini gösteren “dış kırılganlık göstergesi”nin, 2019’daki yüzde 263’lük düzeyden 2021’de yüzde 409 düzeyine yükselmesini öngörüyor. Bu da Türkiye’nin, dünyadaki risk iştahına ait değişimlerden yüksek derecede etkileneceğini gösteriyor.
* Bir kriz durumunda yetkililer, dış borç ödemeleri için, bankaların TCMB’de tuttuğu 44 milyar doları da kullanabilir lakin bu türlü bir durum, kıt döviz kaynaklarını korumak için hükümetin sınırlamalar koyması riskini artıracaktır.
* 2020’de TMCB’nin swaplara (takas) bağımlılığı çok süratli bir biçimde arttı. Martta 30 milyar dolar olan TCMB’nin swap kaynaklı net yükümlülüğü, temmuz sonunda 53 milyar dolara yükseldi.
* Son devirde keşfedilen gaz kaynağı ödemeler istikrarına biraz dayanak sunabilir lakin Türkiye’nin dış risklerini azaltmak için kâfi süratte kullanıma girmeyecek.
Uzmanlar not kararını şöyle yorumladı:
Sözcü
