Sayıştay, Türk çiftçisinin ithal eser karşısında nasıl güç durumda bırakıldığını gözler önüne seren nohut hadisesini ortaya çıkardı. Sayıştay’ın Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) raporundaki bilgilere nazaran, 2017 yılında 470 bin ton olan nohut üretimi, ülke gereksinimi 465 bin ton olmasına rağmen, 2018 ve 2019’da yıllarında yüzde 34 artışla 630 bin tona çıktı.
Ülke muhtaçlığının çok üzerinde üretilen yerli nohut stoklarda mukadderatına terk edilirken, iktidar stokları eritmek yerine 3 ülkeden 94 bin daha nohut ithal ederek, stoktaki nohutları katladı. Sayıştay, “Nitekim TMO da bu durumdan etkilenmiş ve kelam konusu üretim ölçülerinin 2018/19 alım periyodunda 96 bin tonunun, 2019/20 alım devrinde de 234 bin tonunun satın alınmış olması nedeniyle nohut stokları büyük bir artış göstermiştir” dedi. Raporda, şu bilgilere yer verildi:
-Son 2 yılda (2018-2019) iklim şartlarının uygun olması nohut üretiminin artmasında en önemli etken olmakla birlikte, bakanlığın uyguladığı teşvik siyaseti da bu üretim artışını destekleyen öteki değerli etken olmuştur. Lakin ülke tüketiminin 465 bin ton olduğu dikkate alındığında, son 2 yıl üretiminin ülke tüketiminin çok üzerinde olduğu görülmektedir.
-Öte yandan 2018 yılı alımlarının şimdi başlamadığı birinci 6 aylık periyotta (Arjantin, Meksika ve Hindistan’dan) 94 bin ton da ithalat yapılmış olması, nohut üretiminde önemli bir arz fazlası sorunu çıkarmıştır. Gerçekten TMO da bu durumdan etkilenmiş ve kelam konusu üretim ölçülerinin 2018/19 alım devrinde 96 bin tonunun, 2019/20 alım periyodunda de 234 bin tonunun satın alınmış olması nedeniyle nohut stokları büyük bir artış göstermiştir.
-Bu ortada, kısmen de olsa nohut stoklarının azaltılmasını sağlayacak bir gelişme olarak, 6 Kasım 2019’da Cumhurbaşkanı kararı ile Suriyelilere hibe uygun görülmüş ve 100 bin tona kadar ekmeklik buğdayın yanı sıra 10 bin tona kadar da nohut ve yeşil mercimeğin bulunduğu görülmüştür.
TMO’NUN ZİYAN GÖRMEMESİ İÇİN ALTERNATİF ESERLERE YÖNELMELİ
Sayıştay raporunda, TMO’nun bilhassa hububat üretiminde ve son yıllarda fındığın yanı sıra nohut ve mercimek üzere bakliyat eserlerinin alımında da en büyük alıcı durumunda olduğuna dikkat çekilerek, şu sözlere yer verildi:
“TMO’nun ülke gereksiniminin ya da bir öbür sözle iç talep ile dış dış talebin üzerinde üretimin kelam konusu olduğu eserlerde, giderek silo ve depoculuk faaliyetlerini ve kapasitesini daralttığı da dikkate alınarak, bakanlık ile uyum ve çok üretimi kelam konusu olan eserler yerine (örneğin nohut yerine, kimyon, mercimek, fasulye ya da börülce gibi) alternatif eser üretimi ve dayanağı sağlanması konusunda teşebbüste bulunulması gerekir. Ziraî üreticinin mağdur ve eserin de pahasını bulması, ziyan olmaması ve TMO’nun da ziyan görmemesi bakımından bu değer arz etmektedir.”
SAYIŞTAY NOHUTTAKİ OYUNU ORTAYA ÇIKARDI
Sözcü
