Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında bugün toplanacak kabine toplantısında pandemi kısıtlamalarına yönelik mümkün gevşeme kararları beklenirken; pandemide yüzde 65 daralan yeme-içme kesimine yönelik açılma kararı gelse bile, işletme sahipleri kredi taksitleri ve vergi ödemelerinin de ertelenmesi gerektiğini vurguluyorlar.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca Twitter’da geçen hafta yaptığı açıklamada, hadise sayılarının vilayet bazında açıklanmaya başlanmasıyla birlikte, “Yerinde karar dönemindeyiz” demişti. Bu açıklamanın akabinde restoran ve cafelerde vilayet bazında kademeli açılışların olabileceği beklentisi oluşmuştu.

PANDEMİ ÖNCESİ CİROLARIN CİROLARIN YÜZDE 20’Sİ

Paket servis ile pandemi öncesi ciroların fakat yüzde 20’sinin yakalanabildiğini belirten kesim temsilcilerine nazaran, işletmelerin bir an evvel açılmaması halinde firmaların daha fazla ayakta kalabilmeleri sıkıntı görünürken; biriken borçların da tesiriyle işletmelerin ekonomik olarak toparlanmasının birkaç yılı bulabileceği belirtiliyor.

“Haftada yaklaşık 4,000-5,000 şahsa hizmet veriyorduk. Şu an paket servisle 500 şahsa hizmet veriyoruz. Yani pandemi öncesine nazaran yüzde 10-20 iş yapıyoruz… Garsonları 4-6 kişi azalttık. Hiçbir takviyeden faydalanmadım, kredi dayanağı almadım. Şu an elimdeki birikimlerimle ve paket servisten yaptığım ciro ile yönetim etmeye çalışıyorum lakin ne kadar dayanabileceğimi bilemiyorum.”

İstanbul Sarıyer’de faaliyet gösteren Pideban’ın sahibi Yusuf Kaptanoğlu, ayakta durmakta zorlanan ve kapanma riski taşıyan binlerce işletme sahibinden biri.

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl

135 MİLYAR TL’DEN 47 MİLYAR TL’YE GERİLEDİ

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl’e nazaran, şu anda sayısal olarak net bir tablo ortaya konulamasa da, pandemi periyodunda finansal nedenlerle ayakta kalmayı başaramayarak kapanan çok sayıda işletme kelam konusu.

Yeme-içme kesiminde son bir yılda yaşanan sert daralmaya dikkat çeken Bingöl, “Sektörün 2019 yılındaki büyüklüğü 135 milyar TL olarak gerçekleşmişti. 2020’de ise pandemi tesiriyle 47 milyar TL’ye geriledi” dedi ve ekledi:

“Sektörde 150,000’e yakın işletme var. Buralarda istihdam edilen 2 milyonu aşkın kişi bulunmaktaydı. Ancak pandemi tesiriyle birden fazla işletme güç durumda kalıp işletmelerini kapattı.”

GÖZLER KABİNE TOPLANTISINDA

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bugünkü Kabine toplantısında lokanta, kafe ve oteller ile ilgili kararlar alacaklarını söz etmişti.

Geçtiğimiz günlerde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, cirosu 2020’de yüzde 50 yahut daha fazla azalan işletmelere 2,000 TL’den az 40,000 TL’den çok olmamak üzere ciro kaybının yüzde 3’ü oranında takviye ödemesi yapılacağı açıklandı.

Pandemi sürecinde kredi takviyelerinden esnafın bir kısmının yararlandığını ve bu takviyelerin işletmeleri ayakta tutmak için yarar sağladığını; lakin yazın alınan kredilerin taksit ödemelerinin geldiğini belirten Bingöl, hem kredi geri ödemelerinin hem de vergi gibisi ödemeleri ötelenmesinin şu basamakta kesim için büyük bir gereksinim olduğuna işaret etti.

BANKALAR KREDİ VERMEDİ

Bingöl, “Kredi takviyesi için neredeyse bütün esnaflar başvurdu lakin bankalar birçok işletmeye bu güç vakitlerinde kredi vermedi. Kredi alanların da pandeminin ikinci dalgasına gelen ödemeleri ertelenmedi şimdi. İşletmeler maalesef ne aldıkları kredisini ödeyebiliyor, ne de bankalar yeni bir kredi için imkân tanıyor. Bu hususta da Hükümetimizin yeni bir çalışma yapması gerekiyor” dedi ve ekledi:

“Ayrıca SGK ve vergi ödemeleri de hâlâ olduğu üzere duruyor. İş olmadığından esnafın bunları ödeyecek durumu yok. Şu an tek ümidimiz işletmelerin bir an evvel açılması. İşletmeler açılırsa ve faizsiz kredi imkânı tanınırsa esnaf kendini 2021’in sonuna hakikat toparlayacaktır.”

TOPARLANMA 4-5 YILI BULUR

Lakin ekonomik olarak toparlanma konusunda çok daha karamsar işletme sahipleri de var. Pandemi öncesi 1.5 milyon lira ciro yaparken pandemide yüzde 70’e varan ciro kaybına uğradıklarını belirten Köşkeroğlu Restaurant’ın sahibi Süleyman Köşkeroğlu’na nazaran, kendileri üzere büyük işletmelerin toparlanması 4-5 yılı bulabilir.

Köşkeroğlu, “Cirolarımız pandemide yüzde 60-70 düştü. Paket servis ciro kaybını asla telafi etmedi. Pandemi devrinde çalışan sayısı yüzde 60 azaldı… Hükümet yalnızca çalışana işsizlik takviyesi verdi. Onun haricinde bize rastgele bir dayanak sağlamadı. Prim borçları için öteleme yaptılar. İkinci dalgada da hepsi üst üste geldi. Tedarikçiye borçlarımızdan kısarak primleri ödemeye çalıştık. Bizim üzere büyük müesseler 4-5 yıldan evvel toparlayamaz” diye konuştu.

KAPALI OLAN İŞLETME İÇİN VERGİ ÖDENİYOR

Eskişehir’deki ismini vermek istemeyen bir kitap-cafe işletmecisi ise, paket servisi ile sabit masrafları karşılayamayınca işletmesini kapalı tutarak sarfiyatları minimuma çekmeyi tercih etmiş. Lakin kapalı olan işletmesi için hala vergi ödüyor olmaktan şikayetçi:

“Bu periyotta yalnızca kira takviyesi ve 1,000 TL hibe takviyesi aldım, onu da vergiler ile geri ödedim. Kapalı, hiç iş yapmayan bir iş yeri için 600 TL gelir vergisi, damga vergisi vs. geri aldılar. Yararım 0 TL fakat gelir vergisi ödedim… Kapalı olduğum birinci günden bu yana Bağ-kur ödemesi yapamıyorum. En büyük badirelerden biri de bu. Daima olarak istemsizce borçlanıyorum… (REUTERS)

Sözcü