Geçtiğimiz yaz orman yangınlarıyla gayrette sınıfta kalan Bakan Pakdemirli ihale sürecinin dışında bırakıldı. Milyarlarca liralık yangın uçağı tedarik süreci Savunma Sanayi Başkanlığı’na verildi. SSB istediği ihaleyi istediği firmaya verme imtiyazına sahip.

Türkiye’nin cennet ormanları geçtiğimiz yaz alev alev yandı. Temel sorun Türkiye’nin yangın söndürme uçağı tedarikinde yaşadığı sıkıntıydı. 

İşin sorumlusu Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Ege ve Akdeniz’de ormanlar yanarken Temmuz ayı ortasına kadar tek bir yangın söndürme uçağı dahi bulamamıştı. 

Türkiye orman yangınlarıyla gayrette yapılan yanlış planlama sonucu son 3 yıldır ya uçaksız ya da yetersiz uçakla kaldı. 

2019 yılı büsbütün uçaksız büyük zaiyatla kapatıldı. 2020 yılında 5 uçak için planlama yapıldı lakin 2 uçak tedarik edilebildi. 2021 yılında tekrar 5 uçak için planlama yapıldı. 3 uçak için bulunabildi, onlar da borcu ödenmediği için vaktinde gelmedi. Birinci uçağın gelmesi Temmuz ayı ortasını buldu. 

Ormanlar alev alev yanarken 4900 litre kapasiteli THK’ya ilişkin uçaklar, 5 bin litre kaidesi konularak iki yıldır ihaleye dahi sokulmadı ve Etimesgut’ta yatırıldı. Orman Bakanı Pakdemirli her fırsatta bu uçakları kullanmayacağını açık açık söyledi.

Pakdemirli’nin THK uçaklarını neden kullanmadığı anlaşılamadı fakat yerine öteki uçak da bulamayınca sorun krize dönüştü.

Kamuoyu orman yangınları konusunda artık çok hassas. Tüm gözler gelecek yıl için yapılacak uçak ihalesindeydi. 

BİRİNCİ AÇIKLAMA -16 Kasım 2021
OGM: 2 MİLYAR 400 MİLYON LİRAYA 5 UÇAK SATIN ALACAĞIZ

Bu yıl uçak tedarikiyle ilgili en net açıklama 16 Kasım’da Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey’den geldi. 

“Filomuzu güçlendiriyoruz. 2022 bütçesinde yangın söndürme uçağı alınması ile ilgili 2 milyar 400 milyon TL bütçe ayırdık. İnşallah bu yıl bitmeden ihalesi sonuçlanacak. 5 orman yangını söndürme uçağını artık kendi demirbaşımıza geçirecek ve kullanmaya başlayacağız.”

İKİNCİ AÇIKLAMA – 2 Aralık 2021

SSB: TEDARİK MAKAMI BİZİZ, PROJEYİ BİZ YÜRÜTECEĞİZ

Her şey çok net görünüyordu. Fakat bu açıklamanın çabucak akabinde 2 Aralık’ta sürpriz bir gelişme yaşandı. 

Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) yangın söndürme uçağı “kiralama” ihalesi açtığını duyurdu. İlanda son derece net tabirler vardı: 

“SSB tedarik makamı ve kontratın tarafıdır. OGM, projenin kullanıcı makamıdır. Proje SSB Uçak Daire Başkanlığınca yürütülecektir.” 

Yani 3 yıldır Türkiye’yi orman yangınlarıyla uğraşta ya uçaksız bırakan ya da yetersiz sayıda uçakla çaresiz bırakan ve bu nedenle AKP iktidarının geniş çevreler tarafından eleştirilmesine neden olan Orman Bakanı Bekir Pakdemirli devre dışı bırakıldı. Devreye Savunma Sanayi Başkanlığı girdi. 

SSB: 20 UÇAK VE SAYISI BİLİNMEYEN HELİKOPTER KİRALANACAK

SSB web sitesinden orman yangınlarıyla havadan uğraş için 6 başka ihale ilanı yayınladı. Toplam 20 uçak ve ilanda belirtilmeyen sayıda helikopter 3 yıl için kiralanacaktı. 

İşte burası en değerli kırılma noktasıydı. Satın almadan vazgeçilmiş, kiralama kararı verilmiş görünüyordu. 

Bir tuhaflık vardı fakat SSB SÖZCÜ‘nün ısrarlı sorularına karşın süreçle ilgili öteki bilgi vermedi. İhalenin hangi yöntemde yapılacağını, ne kadar bütçe ayrıldığı açıklanmadı. 

İŞTE SSB TARAFINDAN DUYURULAN 6 KİRALAMA İHALESİ

1
BÜYÜK TANKER UÇAĞI
5 adet minimum 8 ton tank kapasiteli uçaklar kiralanacaktır.

2
KÜÇÜK TANKER UÇAĞI
10 adet 2-4 ton tank kapasiteli uçaklar kiralanacaktır.

3
AMFİBİK UÇAK
5 adet minimum 5 (beş) ton tank kapasiteli amfibik uçaklar 

4
GECE GÖRÜŞ HELİKOPTERİ 
Gece ve gündüz kurallarında su atar (2.5-5 ton su atar sınıfta) helikopterler kiralanacaktır.

5
AĞIR SINIF HELİKOPTERLER
Ağır sınıfta su atar (8 ton ve üzeri) helikopterler kiralanacaktır.

6
HAFİF SINIF HELİKOPTERLER 
Hafif sınıfta su atar (2.5-5 ton) helikopterler kiralanacaktır

İhale kararını verecek SSİK, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yardımcısı Fuat Oktay, Maliye Bakanı Nebati, İçişleri Bakanı Soylu, Savunma Bakanı Akar, Sanayi Bakanı Varank, Genelkurmay Lideri Güler ve SSB Lideri Demir’den oluşuyor.

KARARI ERDOĞAN VERECEK

Kesimi yakından takip eden kaynaklar sürecin SSB’ye verilmesini ve sonuçlarını SÖZCÜ’ye kıymetlendirdi. Kaynaklar çok önemli savları peş peşe sıraladı: 

• Tedarik işinin Orman Bakanlığı’ndan alınıp Savunma Sanayi Başkanlığı’na verilmesiyle ilgili iki tespit yapılabilir. 

• Birincisi bilhassa geçtiğimiz yaz yaşanan yangınlar nedeniyle bakan ve münasebetiyle AKP iktidarı çok yıprandı. Savunma Sanayi Başkanlığı ise kamuoyunun gözdesi bir kurum. İktidar kamuoyundaki bu müspet algıdan faydalanmak istedi.

• İkincisi ise SSB’nin ihale mevzuatı. SSB istediği ihaleyi istediği firmaya verecek bir mevzuata sahip. 

• Savunma Sanayi Başkanlığı ihale kanununda özel bir imtiyaza sahip. Bu yıl başında yeni bir düzenleme yapıldı. 6 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna nazaran projelere ait teklif kıymetlendirme sonuçları ​​​​​​​Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın lideri olduğu Savunma Sanayii İcra Komitesine (SSİK) arz edilecek ve kontrat imzalanacak firmanın seçimi SSİK kararıyla yapılacak. SSİK uygun gördüğü durumlarda bu yetkisini hudutlarını belirlemek kaydıyla komite üyelerine yahut SSB liderine devredebilecek.

‘SADECE 20 GÜN MÜHLET VERİLDİ, HAZIRLANMAK MÜMKÜN DEĞİL’

• İhale duyurusu 2 Aralık’ta yapıldı ve 24 Aralık’a kadar müddet verildi. Bu türlü bir ihale için çok kısa bir mühlet. Aslında ayın 15’inden sonra Noel nedeniyle yurtdışında hiçbir firmanın telefonu açılmaz. Bu da ihalenin kimlere verileceğinin çok daha evvelce belirlenmiş olduğu ve mutabakatların zati yapıldığı kuşkusunu güçlendiriyor. 

‘BİRKAÇ YILDA ÖDENECEK KİRAYA SATIN ALINIR’

• Bilhassa Orman Bakanı her fırsatta Türkiye’nin yangın uçağı satın alacağını ve  kendi filosunu kuracağını açıklıyordu. Orman Genel Müdürü uçak satın almak için 2.4 milyar bütçe ayırdıklarını açıkladı. Fakat sürpriz bir kararla kiralama yapılacağı duyuruldu. 

“ŞEHİR HASTANESİ İHALELERİ GİBİ”

• Tıpkı kent hastanelerinde olduğu üzere garip bir durum. Devlet birkaç yılda ödeyeceği kirayla bu uçakları satın alabilir. Anlaşılan birileri milletin parasıyla uçak sahibi yapılacak. 

• Bir örnekle anlatmak mümkün… 10 tane alınacağı açıklanan küçük tanker uçakta tanım edilen kurallara AT802 uçakları uyuyor. Bu uçaklar yaklaşık 2 milyon dolar. Yıllık bakım ve işletme maliyetleri 350 bin dolar. Yani devlet satın alsa her bir uçağın 3 yıllık maliyeti 3 milyon dolar yani 3 yılın sonunda 42 milyon lira harcamış olacak ve uçak devletin malı olacak. Alınması öngörülen 10 uçak için verilecek sayı 420 milyon lira olacak. 

YENİDEN CMC’YE Mİ VERİLECEK’

9 Mart 2021’deki ihale Beriev BE-200 tipi Rus uçaklarını taahhüt eden CMC Savunma’ya verilmişti. Halbuki CMC’nin teklifi 4 tekliften en pahalısıydı. Şimdi 2019 yılında kurulmuş bir şirketti ve ihaleye THK ile birlikte sokuldu, zira işletme ruhsatı dahi yoktu. 3 uçağa, 1 Haziran-31 Ekim ortasındaki 153 gün için toplam 203 milyon TL ödemek üzere kontrat imzalandı. 

2020 yılındaki yangın söndürme uçağı ihalesini de CMC’ye verilmişti. 120 gün için 2 uçağa ödenecek kira meblağı 84 milyon 180 bin TL olmuştu. Kaynaklar ihalenin tekrar CMC’ye verileceğine kesin gözüyle bakıyor. 

THK UÇAKLARI YENİDEN İHALE DIŞI 

Savunma Sanayi Başkanlığı’nın duyurduğu yangın söndürme uçağı ihalesinde bu yıl da 5 bin litre koşulu konuldu. THK’nın elindeki uçaklar 4 bin 900 litre kapasiteli. Meğer THK uçakları TUSAŞ tarafından bakıma alınmış ve kısa vakitte uçacak hale geleceği açıklanmıştı.

Sözcü