Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı (WWF) ’30×30: Akdeniz’de biyolojik çeşitliliği ve balık stoklarını yine canlandırmak’ başlıklı rapor hazırladı. Rapora nazaran dünyanın en değerli denizlerinden Akdeniz’in en az üçte birinin faal halde korunması gerektiği vurgulandı.

Etraf, iklim krizi ve sosyo-ekonomik tesirlerin de ele alındığı raporda, Akdeniz’in başta balıkçılık ve turizm kesimi olmak üzere, denizle bağlı faaliyetlerden her yıl 450 milyar dolar kıymet yarattığı ve ekonomik açıdan dünyanın en değerli denizlerinden biri olduğu açıklandı.

505 BİN KİŞİ BALIKÇILIK YAPIYOR

Mevcut mavi iktisat modelinin sürdürülebilir olmadığı ve kendisini besleyen varlıkları tehlikeye atma yolunda ilerlediği belirtilen raporda, bölge iktisadının sağlıklı deniz ekosistemleri ve biyolojik çeşitlilik sayesinde ayakta durabileceği kaydedildi.

Rapora nazaran, yüzde 55’i küçük ölçekli balıkçılardan oluşan balıkçılık dalı, direkt yahut dolaylı olarak 505 bin kişiyi istihdam ediyor. Akdeniz nüfusunun yüzde 16’sı, direkt yahut dolaylı turizm kesiminde çalışıyor.

ÇOK AVCILIK ORANI YÜZDE 75

Yaşanan sosyo-ekonomik krizin temellerinde daha derin yapısal sorunlar olduğu belirtilen raporda, şöyle denildi:

* Akdeniz’de bedellendirilen balık stoklarının yüzde 75’i çok avlanıyor. Kıymetli bir karbon tutucu ve deniz asitlenmesine karşı tampon misyonu gören deniz çayırları, son 50 yıl içinde yüzde 34 azaldı. Habitat kaybı ve bozulması, kirlilik, deniz kaynaklarının çok tüketimi, yabancı tiplerin bölgeye girişi ve iklim değişikliği üzere etkenlerden ötürü denizdeki canlı çeşitliliğinin önemli ölçüde azaldığı görülüyor.

* Bütün bu dalların birebir anda gelişmesinin muhtemelen deniz alanının kullanımında çatışmalara ve doğal kaynaklar ile deniz ekosistemleri üzerinde bileşik olumsuz tesirlere neden olması bekleniyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN KORKUTAN TESİRLERİ

2100’e kadar deniz suyu sıcaklıklarında 1.8 ile 3.5 derece artış beklendiği kaydedilen raporda, şu sözler yer aldı:

* Deniz suyu pH kıymetinin her on yılda bir 0.018 ila 0.028 ünite değişerek denizdeki asitlenmenin artması bekleniyor. İklim değişikliği, geçimini deniz balıkçılığıyla sağlayanların besin ve gelir elde etme kapasitesini hâlihazırda büyük ölçüde değiştirdi ve gelir kaybı oluşturuyor.

* Ekosistem modelleri, ılıman bölgelerde av verimliliğinin azalması, balık stoklarında azalma öngörülüyor. Balıkların ortalama azami beden yükünün 2000’den 2050’ye kadar yüzde 4 ila 49 kat azalacağı kestirim ediliyor.

* Akdeniz’in biyolojik çeşitliliği ve balık stoklarında yaşanan önemli ölçüdeki azalma, iklim değişikliği ve süratli ekonomik büyüme üzere etkenlerden dolayı daha da fazla kayıp verme tehlikesiyle karşı karşıya.

YALNIZCA YÜZDE 1.7’Sİ KORUNUYOR

2030’a kadar Akdeniz’in yüzde 30’unu kapsayacak bir ağ kurmak için davette bulunan WWF, uyardı:

* Hâlihazırda belirlenmiş Deniz Muhafaza Alanları (DKA) Akdeniz’in yüzde 9,68’ini kapsarken, sahiden faal bir formda yönetilenler yalnızca yüzde 1,27’lik bir kısmı koruyor. Biyolojik çeşitliliğin iyileştirilip sürdürülebilmesi için Akdeniz’in en az yüzde 30’unun aktif bir formda korunması kural.

* Bu sağlandığında, deniz ekosistemlerinin balık stoklarının eski düzeyine kavuşturulması, iklim değişikliğinin tesirlerinin en aza indirilmesi, sürdürülebilir balıkçılık ve turizmin geleceğinin garanti altına alınması ve mahallî topluluklar için besin, geçim ve refah güvenliğinin sağlanması aşağıdaki fonksiyonları yerine getirmesi için gerekli temel atılmış olacak.

AKDENİZ ÜLKELERİNE DAVET

Akdeniz ülkelerini tabiat ve insan için yeni başlangıcı desteklemeye ve 2020 sonrası için BM Biyolojik Çeşitlilik Mukavelesi (BÇS) aracılığıyla tezli bir global biyolojik çeşitlilik çerçevesi oluşturmaya çağıran WWF’nin raporundaki teklifler şöyle:

* DKA’ların ve Alan Bazlı Muhafaza Önlemlerin (ABKT) kapsamını 2030’a kadar Akdeniz’in yüzde 30’unu kapsayacak formda genişletin. Gelecekte av ölçüsünü artırmak için deniz biyoçeşitliliği sıcak noktalarını koruyun. ABKT’ler oluşturmak için başka dallarla iş birliğiyle, yerelde yönetilen deniz muhafaza ve balıkçılığa kapalı alanlar ile ekoloji koridorlarının kurulması, derin deniz ve kıyı trollerine getirilen yasaklar genişletilmeli.

* DKA ve ABKT ağını, daha geniş kapsamlı ekosistem bazlı entegre deniz idaresi ağlarıyla bütünleştirerek Akdeniz’deki tüm faaliyetlerin sürdürülebilir halde yönetilmesi. Mevcut ve kurulması planlanan DKA ve ABKT’lerin müdafaa düzeylerinin bir an evvel yükseltilmesi. Tüm DKA ve ABKT’lerin tesirli formda idaresi.

* Mevcut durumdan, tesirli müdafaa ve sürdürülebilir mavi iktisada geçişi sağlayacak adil ve eşitlikçi mali araçların seferber edilmesi. Ortak idare ve iştirakçi süreçlerle, lokal paydaşların sürecin tüm etaplarına dahil edilmesi. (DHA)

Sözcü