Antalya Ticaret Borsası’nın (ATB) periyot başkanlığını yaptığı Antalya Tarım Kurulu, “Antalya’da ve Tarım ve İklim Etkileşimi” başlıklı Tarım Sohbetleri düzenledi. Tarım muharriri Galip Umut Özdil moderatörlüğünde online yapılan toplantıya, İstanbul Üniversitesi Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Şaylan, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım İktisadı Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlkay Dellal, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraî Yapılar ve Sulama Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dursun Büyüktaş, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Muhafaza Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Karaca konuşmacı olarak katıldı.
Moderatör Galip Umut Özdil, pandemi periyodunu atlattıktan sonra temel gündem unsurlarımızdan birinin iklim değişikliği olacağını söyledi. Özdil, “İklim değişikliği hem hayatımıza, hem de ziraî üretimi etkileyecek. Bu türlü giderse konfor alanımız giderek daralacak. Paramız olsa bile tarım eserlerini satın alamayacağımız duruma geleceğiz, zira eser olmayacak. Bu durum beslenme alışkanlığımızı bile değiştirebilir. Bitki desenimiz baştan aşağı değişebilir. Bu hepimizi çok yakından ilgilendiren bir konu” diye konuştu.
“SICAKLIK ARTACAK, YAĞIŞLAR AZALACAK”
İstanbul Üniversitesi Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Şaylan, yağış eğilimleriyle ilgili yapılan araştırmaların sonuçlarını paylaştı. Şaylan, 2100 yılına kadarki durumu gösteren modelleme çalışmalarında ülkemizde sıcaklığın iyimser senaryoya nazaran 2.5- 3 santigrat derece, karamsar senaryoya nazaran 6- 7 santigrat derece artmasının öngörüldüğünü bildirdi.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün çalışmalarına nazaran, 2040 yılına kadar 2- 4 santigrat derece kadar artış beklendiğini, kıyı Ege, Doğu Akdeniz ve Doğu Karadeniz’de kış yağışlarında artış beklendiğini, kıyı Ege ve Doğu Akdeniz hariç tüm yurtta ilkbahar yağışlarının yüzde 20 azalacağının kestirim edildiğini kaydeden Şaylan şu sözleri kullandı:
* 2040 ile 2070 yılları ortasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu ile Doğu Akdeniz’de kış yağışlarında yüzde 20 azalma bekleniyor. Öbür bölgelerde de azalma trendi var. 80 yıl sonra Ege, Marmara, Karadeniz kıyıları hariç yaz yağışlarında yüzde 40’lara varan azalmalar bekleniyor. Sonbahar yağışlarında ise tüm yurtta azalmalar bekleniyor. Yaz yağışlarının Doğu Anadolu’da yüzde 30 azalma beklenirken, kıyı Ege ve İç Anadolu’nun küçük bir kısmı hariç tüm yurtta yağışlarda azalmaların olacağı bekleniyor. Kuraklık başımızın belası olarak karşımızda duruyor.
“ANTALYA DAHA DA SICAKLAŞACAK”
Yaptığı simülasyon çalışmalarda Antalya ile ilgili 2095 öngörüsünü de paylaşan Prof. Dr. Levent Şaylan, Antalya’da azamî sıcaklıkların 6 derece kadar artış beklendiğini kaydetti. Antalya’da yağışların yüzde 80’inin Ekim ile Şubat ortasında 5 ayda düştüğüne dikkat çeken Şaylan, “Benim yaptığım simülasyona nazaran 2095 yılına kadar 5 aylık periyotta 867 milimetre yerine 677 milimetre ye kadar yağış düşecek. Yağışlarda yüzde 23.5 azalma bekleniyor” dedi. Şaylan, Tarsim kayıtlarına nazaran çiftçinin don, dolu, fırtına, hortum, çok yağışlardan çok fazla etkilendiğine dikkat çekti.
İKLİM BİLİM KONSEYİ ÖNERİSİ
Tarımın iklim değişikliğine adaptasyonu, ne kadar ziyan göreceği, bu hususta neler yapılması gerektiği, planlama ve iklim değişikliği karşısında tarıma nasıl taraf verileceği, mevcut projelerin revize edilmesi üzere sorulara yanıt aranması gerektiğini vurgulayan Şaylan, “Ülkemizde cakla, cukla geçirecek vaktimiz kalmadı. Yetişen bitkilerimiz iklim değişikliğine ne kadar hassastır, iklim değişikliğine ahenk sağlar mı bununla ilgili acil olarak tedbir almak lazım” dedi.
“ÇİFTÇİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ HİSSEDİYOR”
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım İktisadı Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlkay Dellal, iklim değişikliğinin yalnızca canlı hayatını değil ekonomiyi de olumsuz etkilediğini belirtti. İklim değişikliğinin bir çok ülkenin siyasetlerinde yer aldığını söyleyen Dellal şöyle dedi:
* Lakin Türkiye’de maalesef afaki kavram olarak görülüyor. Devletin en değerli kurumları bile ‘iklim değişikliği yoktur’ diyebiliyor. İklim değişikliği tesirlerine hazırlıklı olmalıyız. Bizim de bu mevzuda siyaset değişikliği yapmamız lazım. Sürdürülebilir ve etraf dostu ziraî üretime geçmeliyiz. Bunları kıymetlendirerek Türkiye tarımda yeni bir atılım yapmalı.
Geçen yıl ülke genelinde 4 bin 850 çiftçiye ‘iklim değikliğini hissediyor musunuz’ sorusunu yönelttiklerini kaydeden Dellal, şu sözleri kullandı:
* Türkiye’de çiftçimizin yüzde 87’si iklim değişikliğini hissettiğini söyledi. Bu oran Antalya’da yüzde 91 oldu. Çiftçimiz, bahar mevsimi kısa geçiyor, mevsimde kayma oluyor, çiçeklenme devri etkilendi, üretimde azalma var, sulama ve güç maliyetleri arttı, dolu, fırtına, hortum ziyanı daha fazla oluyor, otlatma periyodu kısalıyor, yem maliyetleri artırıyor yanıtlarını paylaştı.
* Çiftçi üretim devrini kaydırarak adapte olmaya çalışıyor, fide dikim vakitlerini kaydırıyor. 2005’te iklim değişikliğine ‘kıyamet senaryosu’ demiştim, tahminen de şu an ön izlemesini yaşıyoruz. Hiçbir tedbir alınmazsa torunlarımız daha büyük felaketlerle karşı karşıya kalacak.
“ÜRÜN FİYATLARI DAHA DA ARTABİLİR”
Eser randımanında azalma ve maliyetlerdeki artışın fiyatları tetiklediğine dikkat çeken Prof. Dr. İlkay Dellal, “Meyvecilikte üretim periyodunda ilaçların erken başladığı, geç periyoda kadar devam ettiği, ilaçlama sayısının fazlalaştığını görüyoruz. Bunlar iklim değişikliğinin sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Maliyetlerdeki artış doğal olarak eser fiyatlarına yansıyacak, besin fiyatları artacaktır” dedi.
AB’YE TARIM TİCARETİ UYARISI
Avrupa Birliği’nin 9 tarım siyasetinde biri olarak iklim değişikliğini belirlediğini, iklim yasası hazırlıkları bulunduğunu belirten Dellal, bilhassa sera gazı emisyonu azaltımıyla ilgili önemli çalışmalar yürütüldüğüne dikkat çekti. Dellal, “Türkiye için AB tarım ticaretinde kıymetli bir partner. Tahminen iklim maddesinden sonra sera gazı emisyonu çok düşük eserlerin ticaretine müsaade verecekler. Bizim buna hazırlıklı olmamız lazım” dedi.
“TARIMSAL SULAMADA TASARRUF YAPMALIYIZ”
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraî Yapılar ve Sulama Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dursun Büyüktaş, 78 milyon hektar toprağın 28 milyon hektarında tarım yapabildiğimizi belirtirken, bunun 26 milyonunun sulanabilir durumda olduğunu lakin su olmadığı için sulanamadığını söyledi.
57 milyar metreküp suyun yüzde 75’ini ziraî sulamada kullandığımızı kaydeden Büyüktaş, ziraî sulamada büyük su kaybı yaşandığını, damlama sulama üzere uygulamaların teşvik edilerek sulama siyasetlerinin gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Büyüktaş, “Biz tarımda sulama yaparken yarısı esere ulaşmadan uçup gidiyor. Suda tasarrufu yapacaksak ziraî sulamada yapılmalı” dedi.
2023’te tarımda kullanılan suyun yüzde 64’e çekilmesinin hedeflendiğini belirten çeken Prof. Dr. Dursun Büyüktaş, Avrupa’da suyun yüzde 58’inin tarımda kullanıldığına dikkat çekti. Türkiye’nin su yoksulu ülke olma tehdidi ile karşı karşıya olduğunu söyleyen Büyüktaş, “Önlemleri buna nazaran almalıyız” dedi.
Kış yağışlarının depolanması gerektiğini, yeraltı depolamaların bu bahiste tesirli olacağını kaydeden Büyüktaş, su tüketimi daha az olan bitkilerin üretimine yönelmemiz, suyu verimli kullanan sulama tekniklerinin kullanılması, düşük kalitedeki suların sulamada kullanılmasını önerdi.
“ZARARLI BÖCEKLERİN POPÜLASYONU ARTIYOR”
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Muhafaza Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Karaca, sıcaklığın bitki ve böcekler üzerine tesirine dikkat çekti. Kuzey yarım küredeki bitki tiplerinin hayatlarını devam ettirebilmesi için yılda 1 kilometre kuzeye yanlışsız yayıldıklarını bildiren Karaca, böcek çeşitlerinin yayılma hudutlarının da her 10 yıl için 6.1 kilometre kuzeye gerçek hareket ettiğini söyledi.
2 santigrat derecelik sıcaklık artışının böceklerin vereceği döl sayısını 1 ile 5 ortasında artıracağının iddia edildiğini belirten Karaca, “Kış periyodu az olunca böceklerin popülasyonu artıyor” dedi. Bitkilerde tomurcukların patlaması üzere olayların her 10 yılda bir 5 gün erken gerçekleşmeye başladığını bildiren Karaca, Avrupa’daki birtakım ağaçların 50 yıl öncesine nazaran 16 gün erken yaprak açtığı, 13 gün daha geç yaprak döktüğüne dikkat çekti.
“ÇALIŞMALARA TARTI VERMELİYİZ”
3 milyon civarında böcek tipi olduğunu belirten Karaca kelamlarını şöyle sürdürdü:
* Bunlar uyumazlarsa bizim eserlerimize ortak olacaklar. Sıcaklıkla birlikte böcekler tarafından oluşturulan kayıpların daha fazla olacağı öngörülüyor. Böceklerin her türlü iklim değişimine adaptasyonu öteki canlılardan daha yüksek, bilhassa ziyanlı böceklerin adaptasyonu da başka tiplere nazaran daha fazla. Yayılma kapasitesi daha fazla olacağından eser değişikliklerine adaptasyonu daha fazla olacak.
Karaca, ilaçlama sayısının artmasıyla sıhhat meselelerinin artacağına da dikkat çekerken, faydalı organizmaları çoğaltacak tedbirlerin çalışmalara yük vermeliyiz” diye konuştu.
Yaprak biti ve domates güvesi örneklerini veren Prof. Dr. Karaca, “Önümüzde devirde sıcaklığın artmasıyla birlikte çiftçi daha çok zararlıyla uğraş etmek zorunda kalacak. Zararlılarla uğraşta kullanılan ilaçlama sayısı da artarsa sağlıklı esere ulaşmada da bizi kimi meseleler bekliyor” dedi.
Sözcü
