Türkiye resmi olarak 12 Nisan 1993’ten bu yana internete bağlı. O periyot ODTÜ üzerinden ABD’ye gerçekleştirilen temas bazılarında bir merak, bazılarında ise uzay bilimi kadar karışık gelirken bugün internet hayatımızın içinde değil, hayatımızın ta kendisi. Karnımızı doyurmak için internetten iş arıyor, bulduğumuz iş karşılığı kazandığımız para ile internetten yemek söylüyoruz.
Birinci ortaya çıkış yıllarında internet bilgiye ulaşmakla eş bedel bir kavram olarak görülürken toplumsal medya ve taşınabilir irtibatın yaygınlaşması ile hal değiştirse de bilgiye ulaşmak için hala en kıymetli kaynak.
93 yılında Türkiye’ye sessiz sedasız gelen internet ise bugün sessiz sedasız bir platform değil. İçerik engelleme talepleri, sulh ceza mahkemelerinin verdiği kararlar, hükümetin Twitter’a yönelik içerik kaldırma talepleri ile internette bilgi yayınlamak ve yaymak birebir vakitte isimli bir vakanın da kesimi olmak manasına gelebiliyor.
İnternette bilgi dendiği vakit akla birinci gelen yer arama motoru Google, arama motoru Google’da bir kavram arattığınızda ise karşınıza çok büyük oranda Wikipedia çıkıyor.
2 YIL 9 AY KAPALI KALDI
İnternetin özgür ansiklopedisi sloganıyla 2001 yılında ortaya çıkan Wikipedia, İngilizce versiyonunda çıkan “Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi” başlıklı makalede Türkiye’ye yönelik tabirler sebebiyle 29 Nisan 2017 tarihinden-15 Ocak 2020’ye kadar yani yaklaşık 2 yıl 9 ay Türkiye’de kapalı kaldı. Kapalı kaldığı tarihte aracı internet siteleri vasıtasıyla siteye hudutlu da olsa erişim sağlanabiliyordu.
Blokajın kaldırılmasının üzerinden 9 ay geçti. Sozcu.com.tr’ye açıklama yapan Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales sitenin Türkiye’de erişime açılmasından ötürü memnun olduğunu lisana getirdi. Wales, “Wikipedia hepimize ilişkin. Wikipedia bir ülkede erişime engellendiği vakit bütün topluluk etkileniyor. Bu yüzden Wikipedia’nın Türkiye’de tekrar açılması hayli kritikti, böylelikle beşerler bir daha Wikipedia’nın devamlılığını sağlayan okuma, düzenleme ve dünya için bilgileri ile katkıda bulunma süreçlerine katılabildiler. Bu yılın başlarında yasak kaldırıldığında çok heyecanlandım. Yasak kalktığından beri başardıkları için lokal istekli topluluğumuzu alkışlıyorum” sözlerini kullandı.
Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales/Fotoğraf: Reuters
15 Ocak tarihinden bu yana yasak kalktı pekala Wikipedia’ya girişler eskisi kadar sık mı? Sozcu.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Wikipedia’nın bağlı olduğu vakıf Wikimedia’nın Baş Hukuk Sorumlusu Amanda Keton’ın verdiği bilgilere nazaran Ocak 2020’de aylık 59 milyon olan sayfa görüntülenme sayısı şubatta 92 milyona, martta 124 milyona, nisan 2020’de 150 milyona, mayıs 2020’de 153 milyona çıktı.
Wikimedia Baş Hukuk Müşaviri Amanda Keton/Fotoğraf: Wikimedia
Wikipedia’nın Türkiye gönüllülerinden Başak Tosun ise sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada ocak ayında yasağın kalkmasından sonra sitenin trafiğinin arttığını lakin engelleme öncesi düzeylere şimdi ulaşılmadığını söyledi. Tosun, “Siteye erişimin engelli olduğu devir boyunca Vikipedi’nin içeriğini kopyalayan proxy siteleri kullanmaya alışan kullanıcıların bir kısmının hala o siteler üzerinde içeriğe erişmesinin bunda rolü olabilir” diye konuştu. (Türkiye’den uzunca bir mühlet siteye 0.wikipedia.org üzere siteler üzerinden ulaşılmıştı.)
Wikipedia’nın Türkiye gönüllülerinden Başak Tosun/Fotoğraf: Wikipedia
TEK KİŞİNİN BAKIŞ AÇISINI YANSITMIYOR
Türkiye’de uzun mühlet kapalı olan Wikipedia’nın Türkiye’de yahut Türkiye ile ilgili girdiği içeriklerde artık daha dikkatli olup olmadığını sorduğumuz Keton içerik siyasetlerinde bir değişiklik olmadığını aktararak Wikipedia’nın hala rastgele bir kişi tarafından düzenlenebildiğini söyledi. Keton, “Böylece Wikipedia tek bir kişinin bakış açısını yansıtmak yerine farklı perspektifleri yansıtır” değerlendirmesinde bulundu.
AYLIK 300 BİN DÜZENLEME
Wikipedia üzerinde yapılan değişiklik sayısı ise yasak kalktıktan sonra bir oldukça yükseldi. Aralık 2019’da Türkiye Wikipedia’da 99 bin değişiklik yapılırken Mart ve Nisan 2020’de aylık bu sayı 300 bine çıktı.
COVID DEVRİNDE DEZENFORMASYONLA NASIL GAYRET EDİLİYOR?
Dijital medyanın yaygınlaştığı bir devirde ortaya çıkan Covid-19 pandemisinde hakikat bilgiye ulaşmak hayli sıkıntı. Herkes tarafından makaleler üzerinde değişiklik yapılabilen Wikipedia ise yaygın kullanıldığından ötürü dezenformasyon barındırma riski taşıyan platformlardan biri. Covid-19 için şu ana kadar Wikipedia’ya 5,200’den fazla 175 lisanda makale girilmiş. Kelam konusu makalelerin sayfa görüntülenme sayısı 503 milyon olmuş.
Wikipedia yetkilileri Covid hakkındaki içeriklerde hassas olduklarını belirterek Covid-19’a karşı eksik ve yanlış bilgiler isimli bir sayfa açtıklarını ve bu sayfadaki referans sayısının şimdiden 600’e ulaştığını söz ediyor.
Wikimedia’nın Baş Hukuk Müşaviri Amanda Keton, “Wikipedia insanlara hakikat bilgiyi vermeyi emeller. Kamu sıhhati teklifleri değiştikçe virüsü anlarken kullandığımız araştırma metodları da değişiyor” değerlendirmesini yaptı.
Sözcü
