Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şubesi İdare Heyeti Üyesi ve Balıkesir Vilayet Sorumlusu Aysun Aykan, İzmir zelzelesini gündemine alarak yaptığı konuşmada Türkiye’nin depremselliğine ve fay maddesine olan gereksinime işaret ederek,
“Gerek ülkemizde, gerekse dünyada sarsıntı tesiri altında binaların hasar görebilirliği; taşıyıcı sistem yapısının yetersizliği, yapıda kullanılan materyalin niteliği, yapının oturduğu yerlerin jeolojik-jeoteknik özellikleri, binanın canlı fay üzerine oturması ve yapı kontrol yetersizliği üzere temel nedenden kaynaklandığı bilinmektedir. Bugün Türkiye’de bütün zelzelelerde bu ana ögeden ötürü can ve mal kayıpları yaşanıyor. Biz bunları düzeltemedikten sonra her zelzeleden sonra can ve mal kayıplarını yaşarız.
İzmir’e 80 kilometre uzakta bir sarsıntı oldu lakin birçok bina yıkıldı. Bazen yanınızdan fay geçmese de binanız yıkılabilir. Zelzelede yıkılan yahut ağır hasar gören yapıların, çabucak hemen hepsinin zelzele merkez üssünden 80km uzaklıkta yer alan Bayraklı İlçesinde ağırlaşması, yapı-zemin etkileşiminin ve lokal yer şartlarının, oluşan zelzele hasarları üzerindeki tesirini açıkça ortaya koymaktadır.
KOLONLARI KIRMAK YA DA TESİSAT BORUSU GEÇİRMEK FELAKETE YOL AÇIYOR
Binaların taban özelliklerine nazaran dizayn edilmemesi, inşaat uygulamalarında yanlışlar olması, yapılarda bilhassa de taban katlardaki işyerlerinde kolon ve kirişlerin kaldırılması yada içlerinden tesisat borusu geçirilerek ziyan verilmesi üzere nedenler büyük bir afet ortaya çıkarmıştır.
80 km uzaktaki zelzeleden etkilenen Bayraklı İlçesindeki durum Marmara Denizine kıyısı olan tüm vilayetler içinde geçerlidir. Marmara Denizi’nde yakın bir gelecekte büyük bir sarsıntı bekliyoruz. Ulusal ve Milletlerarası yapılan çalışmalara nazaran burada 1999 sarsıntısından sonra 30 yıl içinde yüzde 65 ihtimal ile azamî 7.6 büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyoruz. Ortadan 20 yıl geçti. 10 yıl içinde burada büyük bir sarsıntı bekliyoruz lakin ne vakit olacağını bilemiyoruz. Bu zelzeleden İstanbul, Bursa, Balıkesir, Yalova, Kocaeli, Çanakkale, Tekirdağ ağır bir formda etkilenecektir” dedi.
2000 YILLIK SESSİZ FAY
Aykan, Balıkesir’e farklı parantez açarak değerlendirmede bulundu. Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, “Balıkesir Gökçeyazı segmenti üzerinde yapılan paleosismolojik çalışmalara nazaran; bu yarar MÖ 850’ye kadar 4 paleodepremin geliştiği saptanmış, sarsıntının tekrarlama dönemi yaklaşık 1000 yıl olarak kabul edilmiş ve son sarsıntının üzerinden 2000 yıl üzere bir müddet geçtiği tespit edildiği için bu yüzden burada zelzele bekliyoruz. Bu fay kırıldığında 6.5’den büyük 7.2 büyüklüğe kadar zelzele üretme potansiyeline sahip olduğu biliniyor.
Şuan burada büyük bir zelzelenin olması bizi şaşırtmaz. Balıkesir- Gökçeyazı fayının tehlikesine dikkat çekmemiz gerekiyor. Gölcük Zelzelesinde 4 buçuk metre yeryüzünde bloklar yer değiştirdi; Bu yüzden fayın üzerindeki binalar çok büyük hasar gördü. Ülkemizdeki zelzeleler göstermektedir ki en çok can ve ekonomik kayıplar, direkt fay zonları yahut fay çizgileri üzerinde kurulan yerleşim ünitelerinde ve mühendislik hizmeti almamış binalarda meydana gelmektedir.
Binaların sarsıntı yönetmeliklerine, imar yönetmeliklerine uygun olarak projelendirilip inşa edilmesi, yapı kontrollerinin yapılması gerekiyor. Taban etütlerinde; yerin jeolojik durumunu, yer parametrelerini çok iyi belirlediğiniz taktirde, yapının statik proje tasarımı ile her türlü tabanda, yer berbat olsa dahi zelzeleye güçlü bina tasarlanması mümkündür” formunda konuştu.
FAY ÜZERİNDEKİ KONUTLAR KALDIRILMALI
Aykan kelamlarını şöyle sürdürdü: “Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAF) üzerinde 1939’dan başlayarak 1999’a kadar olan sarsıntılarda birçok kişi ömrünü yitirdi. KAF’ı yaklaşık 12 milyon yıldır var ve bu fay üzerinde yeniden büyük sarsıntılar olacak. KAF’yı yok olmayacağına nazaran; KAF Zonu tehlike nesli içerisinde kalan binaları zelzeleye sağlam hale getirip, fayın üzerindeki binaları kaldırmamız gerekiyor. Bizim 6306 sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkında kanunumuz var.
Bu kanun bizim için fırsat ve ülke olarak aldığımız en kıymetli kararlardan bir tanesi olduğunu söz etmek istiyorum. Bunu fırsata çevirip bu kanunu buralarda uygulamamız gerekir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Türkiye Canlı Fay Haritası’na nazaran ülke genelinde 5.5 ve üzeri büyüklükte sarsıntı üretebilecek yaklaşık 500 canlı fay bulunuyor. Bu harita baz alındığında, 18 İlimiz, 80’i aşkın ilçe ve 502 mahalle direkt fay çizgileri üzerinde yer almaktadır.
Aksaray, Bolu, Sakarya, Yalova, Bursa, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Denizli, Erzurum, Kahramanmaraş, Hatay, Hakkari, Muğla, Eskişehir, Kütahya, Bingöl üzere vilayetlerimiz fay çizgisi üzerindedir. Bu fay zonu üzerinde yaşayan vatandaşlarımız burada zelzele olduğu vakit birinci başta onlar etkilenecektir. (İHA)
Sözcü
