Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinde son iki yıldaki sert düşüş siyasi gündemde de kendine yer bulurken, öteki ülkelerle yapılan karşılaştırma çarpıcı sonuçlara işaret ediyor.
East Capital Gelişen ve Öncü Piyasalar Portföy Yöneticisi Emre Akçakmak’ın Milletlerarası Para Fonu (IMF) datalarından yaptığı derlemeye nazaran, Türkiye 2020’de merkez bankasının rezervlerindeki düşüşte dünyada birinci sırada yer aldı.
YÜZDE 64 GERİLEDİ
TCMB’nin yurt dışı ve yurt içindeki bankalardan swap (takas) ile ödünç aldığı döviz ve altınlar düşüldüğünde brüt rezervi 2019 sonunda 87,1 milyar dolar iken, 2020 sonunda 31,4 milyar dolara geriledi. Düşüş, ölçü olarak 55,7 milyar dolar, oran olarak yüzde 64 oldu.
Türkiye’nin swap hariç brüt rezervinin ulusal gelire oranı ise yüzde 5’e geriledi. Bu alanda Türkiye’nin gerisinde yalnızca yüzde 4’lük oranla Sri Lanka yer aldı.
Türkiye’nin swap ile ödünç aldığı döviz ve altınlar da dahil edildiğinde 2019 sonunda 105,5 milyar dolar olan brüt rezervi, 2020 sonunda 93,3 milyar dolara geriledi.
2020 sonunda TCMB’nin yurt dışı ve yurt içindeki bankalardan swap (takas) ile ödünç aldıkları ve zarurî karşılık olarak elinde tuttuğu döviz ve altınlar hariç tutulduğunda net rezervi -48,2 milyar dolara geriledi.
Ülkelerin rezerv sayıları, son açıklanan bilgiler üzerinden hesaplanmıştır. Birtakım ülkeler için son açıklanan bilgi kasım ayı bilgileridir. IMF datalarından derlenmiştir.
SUUDİ ARABİSTAN REZERV KAYBINDA İKİNCİ AMA…
Rezerv kaybında Türkiye’yi miktarsal olarak 46 milyar dolarlık kayıplar Suudi Arabistan izledi. Lakin oransal olarak Suudi Arabistan’ın kaybı yalnızca yüzde 9 oldu.
Türkiye’nin akabinde oransal olarak en çok rezerv kaybı Sri Lanka’da oldu lakin bu ülkenin 2019 sonunda 7 milyar dolar üzere çok hudutlu bir rezervi vardı.
Rusya, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki düşüşe karşın rezervini 40 milyar dolar artırarak 594 milyar dolara yükseltti.
Miktarsal olarak rezervini en çok artıran ülke, 165 milyar dolarlık artışla Hindistan oldu.
140 MİLYAR DOLARLIK AÇIKLANAMAYAN DÜŞÜŞ
Uzmanlar ve bankacılık kaynakları, son iki yılda TCMB’nin net rezervlerinde yaklaşık 140 milyar dolarlık ‘açıklanamayan’ düşüş olduğuna ve bu paranın da döviz kurlarındaki artışı frenlemek için örtülü olarak kullanıldığına dikkat çekiyor. TCMB de bu istikametteki haberleri yalanlamıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğunda Berat Albayrak’ın, TCMB Başkanlığı’nda ise Murat Uysal’ın oturduğu devirde meydana gelen piyasaya örtülü müdahaleler, iktisat idaresi değişimi sonrasında dursa da, geçmiş defterler de açılmıyor.
140 MİLYAR DOLAR NASIL HESAPLANIYOR?
TCMB’nin 2018 sonunda 30,3 milyar dolarlık net rezervi bulunuyordu.
Hazinenin net döviz ve altın borçlanması, reeskont kredisi geri ödemeleri ve bankalarla yapılan swap (döviz-TL takası) süreçleri net rezervi artırırken, güç KİT’lerine döviz satışı ve TL depoları karşılığı döviz depo ihaleleri net rezervi düşürüyor.
Son iki yılda hazine net döviz ve altın borçlanması 36,8 milyar dolar. Dış borç faiz ödemesi 9,6 milyar dolar. Reeskont kredisi ödemesi 45,8 milyar dolar. Güç KİT’lerine döviz satışı 11,9 milyar dolar. TCMB swap artışı 60,1 milyar dolar. Sonlanan TL depoları karşılılığı döviz depo ihaleleri 1,9 milyar dolar.
Başlangıçtaki 30,3 net rezerve, bu sayılar eklendiğinde (enerji KİT’lerine satışı ve dış borç faiz ödemesi eksi olarak, öbürleri artı), net rezervin 2020 sonunda yaklaşık 153,4 milyar dolar olması gerekiyordu lakin bu sayı 13,7 milyar dolar düzeyinde.
Bu durumda, ortadaki 139,7 milyar dolarlık ‘açıklanamayan’ fark bulunuyor.
TCMB’nin bankalardan swap ile ödünç aldığı döviz ve altın ölçüsü 61,9 milyar dolar. Bu sayı hariç tutulduğunda 2020 sonunda TCMB’nin net rezervi -48,2 milyar dolar düzeyinde.
Sözcü
