TİM datalarına nazaran Türkiye’nin Fas’a ihracatı 2019 yılında 2.24 milyar dolar, Cezayir’e 1.86 milyar dolar oldu. Hazır giyim ve konfeksiyon kesimindeki Türk firmalar son haftalarda başta Fas olmak üzere Kuzey Afrika ülkelerine mal girişinde sorun yaşarken; ihracatçılar bilhassa Fas’ta son bir aydır gümrüklerde olağanın beş katına varabilen bekleme müddetlerinden şikayet ediyor.

Fas’ın Türk mallarına uyguladığı gümrük vergilerini beş yıllık bir müddet için %90’a varan oranda artırma kararı ise, bu pazarı yalnızca hazır giyim değil tüm bölümler açısından zora sokacak.

“ORTADA RESMİ EVRAK YOK AMA…”

Kuzey Afrika’ya gönderilen hazır giyim ve konfeksiyon eserlerinin ülke girişlerinde son haftalarda ezalar gözlendiğini belirten TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giyim Meclisi Lideri Gurur Fayat, “Kuzey Afrika ülkelerinde yeni başlayan bir tarife dışı süreç kelam konusu. Ortada resmi bir evrak yok. Fakat üyelerimizden, Laleli’den, Osmanbey’den o bölgelere mal yollayan üyelerimizden kimi serzenişler duyuyoruz” dedi ve ekledi:

“Malların bekletilmesi, ‘onun gümrüğü vardı, bunun gümrüğü vardı’ üzere tarife dışı süreçler yapma yoluna gitmek üzere. ‘Bu mal gümrüklü’ deyip tarife dışı birtakım süreçler yapmaya çalışmaları, bu tartışma sebebiyle malların içeri alınmadığı ile ilgili üyelerimizden gelen bilgiler var. Son devirde bu türlü bir sorun oldu. Ticaret Bakanlığı’na bilgi sunma kararı verdik.”

“GÜMRÜKLERDE 15 GÜNÜ BULAN BEKLEMELER VAR”

Bölge ülkelerine yapılan ihracatta badire yaşadıklarını ve malların gümrükte bekletilme müddetlerinde önemli yükselişler olduğunu belirten Laleli Endüstrici ve İş insanları Derneği (LASİAD) Lideri Giyasettin Eyyüpkoca da, bölgedeki siyasi gelişmelerin ticareti de etkilediğine işaret etti.

Eyyüpkoca, “Maalesef şu an Orta Doğu’da çok karışık bir durum kelam konusu. Siyasi manada herkesin bir safı, duruşu var. Bilhassa Suudi Arabistan, BAE bir taraf oldu, biz bir taraf olduk. Orta Doğu’daki ülkelerin bir kısmı onlardan yana hal koydu, bir kısmı bizden yana tutum koydu” dedi ve ekledi:

“DTÖ kuralları gereği resmi olarak, evraklı formda aslında ticareti engelleyemezler. Münasebetiyle ağırlaştırma, yavaşlatma, tam sayım uygulamasına geçme üzere birtakım şeyler uygulanıyor. Bilhassa Fas kısmında bu çok fazla. Cezayir’de de var, Tunus’ta bir ölçü daha az” diye konuştu.

“FAS ESKİYE NAZARAN DAHA SERTLEŞTİRDİ”

Kuzey Afrika’daki durumun bilhassa son 1-1.5 aydır biraz daha tırmandığını söz eden Eyyüpkoca, “Fas’ın esasen öteden beri katı bir durumu kelam konusu. İçeride üretimi daha fazla destekleyebilmek için bilhassa gümrük vergileri noktasında yüksek tarifeler uyguluyor. Lakin Fas’ın Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır denkleminde yer alması bize karşı halini biraz daha zorlaştırdı, eskiye nazaran daha da sertleşti.” Eyyüpkoca şöyle devam etti:

“Firmalarımızdan haftalık ya da 15 günlük bilgilendirme alıyoruz. Geldiğimiz noktada Afrika’nın o bölgesinde bir yavaşlatma, ağırlaştırma hareketi var… Mal girişi var ancak zorlaştırarak. İki günde gidecek mal 12 günde gidiyor, beş günde gidecek mal 15 günde gidiyor.”

Ticaret Bakanlığı bahisle ilgili yorum yapmadı. Fas ve Cezayir Ticaret Bakanlıkları’na ise haber yazıldığı sırada ulaşılamadı.

%90’A VARAN GÜMRÜK VERGİSİ ARTIŞI

Öte yandan Fas Türkiye’den ithal ettiği 1.200 kalem eserde gümrük vergilerinin %90’a varan oranda artırılmasına yönelik düzenlemeyi Perşembe günü kabul etti.

Fas Ticaret Bakanlığı’ndan bir kaynağın verdiği bilgiye nazaran, dokuma ve hazır giyim eserlerini de kapsayan vergiler 5 yıl geçerli olacak. Faslı yetkililer ve ülkenin dokumacılık kesimi, Türkiye ile olan özgür ticaret mutabakatının Faslı üreticiler açısından haksız rekabete ve iş kayıplarına neden olduğundan şikayet ediyordu.

“AVRUPALI MARKALARIN ÜRETİMİNDEN HİSSE KAPMA ÇABASI”

Kuzey Afrika ülkelerinin son devirde Türk mallarına tarife dışı pürüzler çıkardıklarını belirten Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Lideri Haydi Karasu, “Pandemi ile birlikte Avrupa’nın tedarik açısından ilgisinin Türkiye, Fas, Tunus, Cezayir üzere yakın ülkelere kaydığını gözlemliyoruz. Avrupalı markalar üretimlerini Çin’den Türkiye ve Kuzey Afrika ülkelerine kaydırmak istiyor. Bu ülkeler de bunu görüyor ve Türkiye’yi oyunun olabildiğince dışında tutabilmek ismine tarife dışı maniler çıkarıyorlar” dedi  e ekledi:

“Özellikle son birkaç aydır Türk markalara ve üreticilere yönelik tarife dışı pürüzler çıkardıklarını biliyoruz. Türkiye’yi Akdeniz çanağından eser tedarik etmek isteyen markaların radarına sokmak istemiyorlar. Fas’ın 1.200 kalem esere ek vergi getirmesi de bu yaklaşımın sonucu.”

Karasu, Fas’ın gümrük vergilerine ait düzenlemeyle birlikte Türk mallarının ülkeye girişini azaltarak, Türkiye lehine oluşan ticaret açığını da azaltmak istediğini söyledi.

Öte yandan, Türk iş dünyasının Suudi Arabistan ve Türkiye ortasında gerilen münasebetlerin ticarete olumsuz yansımalarından duyduğu kaygı giderek artıyor.

Suudi Arabistan Ticaret Odaları Lideri Ajlan Al Ajlan geçen hafta Türk eserlerine boykot daveti yapmıştı.

Ortalarında TOBB, TÜSİAD ve TİM’in de bulunduğu iş dünyasının sekiz çatı kuruluşu hafta sonunda yaptığı ortak açıklamada, “Firmalarımızdan mal tedarik eden birçok Suudi firmasına, Türkiye’den ithalat yapılmaması için taahhütname imzalatıldığı da söz edilmektedir. Tekrar son periyotta global lojistik firmaları da… müşterilerini uyarmakta, Suudi gümrüklerinde yalnızca Türkiye’den gelen eserler için çok uzun müddet bekletilmeye hazır olmalarını ve hatta Türkiye’den ithalatın engellenebileceğini belirtmektedir” demişti.

İki ülke ortasındaki bağlantılar, 2018’de Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın Suudi Arabistan’ın İstanbul Konsolosluğu’nda öldürülmesinin akabinde daha da gerilmişti.

Resmi bir açıklama olmasa da, Türk mallarının Suudi Arabistan’a girişinin engellenmeye çalışıldığını belirten Çelik Federasyonu Lideri Namık Ekinci de, “Çelik bölümü özelinde, kimi lojistik şirketlerinin hizmet verdiği firmalara, eserlerin gümrüklerde bekletilebileceği ile ilgili önlem alınmasına yönelik bildirimde bulunduğunu biliyoruz. Ayrıyeten Türkiye’den çelik ithalatı yapan Suudi Arabistan firmalarından birisinin, gümrük süreçlerinde yaşanan problemler nedeniyle yeni taleplerde Türkiye’den çelik ithalatına devam etmeyeceği duyumunu aldık” dedi.

Türkiye İnşaat Gereci Sanayicileri Derneği Lider Vekili Ferdi Erdoğan da, Suudi Arabistan’a kıyasla daha az olmakla birlikte Birleşik Arap Emirlikleri’nde de badire yaşadıklarını söyledi. (REUTERS)

Sözcü