Corona virüsüne karşı aşının geliştirilmesi tüm dünya için umut olmuştu lakin aşılamada mevcut sürat, pandemiyi sona erdirmek için gerekli olanın çok altında.
Dünyanın aşının üretimi ve dağıtımında gerekli iş birliğine gitmemesi, aşıyı üreten şirketlerin yalnızca patentlerini ve kârlarını düşünmeleri, varlıklı ülkelerin üretilen kısıtlı ölçüdeki aşının büyük kısmını kendileri için ayırıp fakir ülkeleri aşısız bırakmaları, pandeminin bitmesini zorlaştırıyor.
BU SÜRATLE GİDERSE 6,5 YIL SÜRECEK
Sayılar, aşılamada çok yavaş ilerleme olduğunu gösteriyor. Dünya nüfusu 7,8 milyar ve global bağışıklık için dünya nüfusunun yüzde 75’inin iki doz aşı alması gerekiyor. Bu da yaklaşık 11,7 milyar dozluk aşıya denk düşüyor.
Dünyada şu ana kadar yapılan aşı dozu sayısı ise yalnızca 138 milyon. Bloomberg’e nazaran, mevcut süratle gidilirse dünyanın tamamının aşılanması 6,5 yıl sürecek.
Şu ana kadar 44,4 milyon dozla en fazla aşılamayı yapan ve üretilen aşıların büyük kısmını evvelden sipariş eden ABD’de bile bu süratle gidilirse 9 ay sonra yüzde 75’lik nüfus aşılanmış olacak.
Üstelik aşılama müddeti uzadıkça virüsün farklı varyantlarının mevcut aşıların aktifliğini azaltması ihtimal dahilinde ve aşıların koruyuculuk müddeti şimdi net olarak bilinmiyor.
EŞİTSİZ AŞILAMANIN MALİYETİ ÇOK DAHA FAZLA
Bu kapsamda, Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Selva Demiralp, Dr. Cem Çakmaklı, Dr. Sevcan Yeşiltaş, Dr. Muhammed Ali Yıldırım ve Maryland Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şebnem Kalemli-Özcan’ın kaleme aldığı ve Dünya Sıhhat Örgütü tarafından tanıtımı yapılan çalışma, dünyada geniş yankı buldu.
Çalışma, aşının dünya geneline eşit olarak dağılmaması durumunda ortaya çıkacak ekonomik maliyet ile aşılama için gerekli ekonomik kaynak ortasındaki uçuruma dikkat çekiyor.
Hesaplamaya nazaran, gelişmiş ülkelerin 2021’in birinci yarısında büsbütün aşılanıp gelişmekte olan ülkelerin nüfusunun ise yalnızca yarısının sene sonuna kadar aşılandığını varsayan bir senaryo altında, global ekonomik maliyet 3,8 trilyon dolar olacak. Bu maliyetin güçlü ülkelere düşen kısmı 1,8 trilyon dolar.
2021 yılında dünya nüfusunun yüzde 20’sinin aşılanması için gerekli aşı üretimi ve dağıtımı için bir seferberlik başlatan COVAX’ın, bu maksada ulaşabilmesi için gerekli fon ölçüsü ise yalnızca 38 milyar dolar. Lakin şu ana kadar yalnızca 11 milyar dolar toplanabildi.
Özetle, dünya genelinde eşit bir aşılanma yapılabilmesi için gerekli olan harcama, bu yatırımın yapılmaması durumunda ödenecek olan bedelin çok altında.
FT’NİN BAŞ İKTİSAT MÜELLİFİNDEN DAVET
Dünyada birçok önde gelen basın kuruluşunda haberleştirilen çalışma, son olarak İngiliz Financial Times gazetesinin baş iktisat muharriri Martin Wolf tarafından gündeme getirildi.
“Dünya’yı aşılamalıyız, şimdi” daveti yapan Wolf, pandemiyi bitirmenin tek yolunun tüm dünyanın aşılanması olduğunu ve bunun için gerekli paranın, pandeminin ekonomik maliyeti yanında çerez parası olarak kaldığını vurguladı.
Türk akademisyenlerin çalışmasına atıf yapan ve gelişmiş ülkeler tüm nüfuslarını aşılasa bile, dünyanın geri kalanı aşılanmadığı için gelişmiş ülkelerin 1,8 trilyon dolarlık ekonomik maliyetle karşı karşıya kalacağını, tedarik zincirleri ile dış ticaret kanalları üzerinden ekonomilerinin ziyan görmeye devam edeceğini belirten Wolf, Dünya Sıhhat Örgütü Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus’un “Aşı milliyetçili herkese ziyan veriyor ve kimseyi korumuyor” kelamını hatırlattı.
Dünyada 100 kişi başına 1,7 doz aşılama yapıldığını, aşılamada yavaş gidilmesi ve pandeminin sürmesinin, ziyanlı mutasyon olasılıklarını artırıp aşıların tekrar düzenlenmesi gereksinimini ortaya çıkaracağını belirten Wolf, dünya başkanlarına, aşının üretimini ve dağıtımını hızlandırmak için çabucak harekete geçmeleri davetinde bulundu.
Sözcü
