Facebook, Alibaba, ByteDance, Tencent… Teknoloji devlerinin yeni gözdesi metaverse, yeni dünyanın öne çıkan akımı olarak dikkat çekiyor. Pekala nedir metaverse? Neler getirecek? Ne vakte kadar hayata geçmiş olacak?

Son vakitlerde ismi daima skandallarla anılan Facebook’un gündeminde yalnızca krizler yer almıyor. Teknoloji şirketi gözünü değişik bir dünyaya dikti ve bu dünyayı yaratmak için de çalışmalarını hızlandırmaya başladı. Toplumsal medya devi, metaverse’yi ilgi odağı haline getirdi ve haberlere nazaran, bu konsepte odaklandığını yansıtmak için ismini değiştirmeyi bile planlıyor.

Metaverse olarak isimlendirilen bu teknoloji modası, insanların sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) aygıtlarını kullanarak internet üzerinden erişebilecekleri sanal alanları tabir ediyor ve Microsoft dahil olmak üzere pek çok teknoloji devinin de dikkatini çekiyor.

ÇİN, METAVERSE KONUSUNDA TEMKİNLİ

Hatta yalnızca Facebook ve Silikon Vadisi değil; Çin’in teknoloji devleri de fütüristik konsept üzerinde çalışıyor. South China Morning Post’un bu hafta yayınladığı habere nazaran; oyun devi Tencent, yan kuruluşu TiMi Studios altında yeni bir oyun stüdyosu ile metaverse alanındaki gelişmelere odaklanmaya hazırlanıyor.

TiMi Studios’tan bir sözcü, Insider’a şirketin modaya uygun rastgele bir kelimeyi tartışmaya niyeti olmadığını, fakat kendilerini gelecekteki oyun biçimini keşfetmeye adadıklarını söyledi.

TikTok’un sahibi ByteDance de Pico Interactive’i satın alarak bu alanda adım atmaya başladı. ByteDance, Insider’a VR’nin geleceği konusunda optimist olduğunu söyledi. E-ticaret devi Alibaba da geçen ay “Ali Metaverse” dahil olmak üzere çeşitli ticari markaları tescil ederek uğraşa katılmış görünüyor. AFP’nin haberine nazaran, yeni teknoloji modasına uymaya çalışanlar ortasında Çinli teknoloji firmalarından kısa görüntü uygulaması iQiyi ve elektrikli araba üreticisi Li Auto da yer alıyor.

Çinli firmalardan bu alanda adımlar gelse de resmi olarak Çin metaverse konusunda o kadar da istekli değil. Geçen ay, devlete ilişkin medya kuruluşu Security Times, şimdi emekleme kademesinde olan konsepte yatırım yapılmaması konusunda uyardı. Yer verdiği haberde; “Yatırım sanal bir oyun değil” ikazında bulundu: “Metaverse üzere büyük ve aldatıcı kavramlara körü körüne yatırım yapmak, sonunda cebinize ziyan verebilir.”

800 MİLYAR DOLARLIK PASTADAN HİSSE ALMAK İSTİYORLAR

Bütün bu adımların atılmasının nedeni ise aslında Bloomberg Intelligence’ın 2024 yılına kadar 800 milyar dolar kıymetinde olabileceğini varsayım ettiği alanın ön saflarında yer almak için.

Çin ihtiyatlı davranmaya devam ederken Mark Zuckerberg bu pastadan hisse almak için büyük adımlar atmaya devam ediyor. Facebook, metaverse olarak bilinen dijital dünyayı inşa etmek için önümüzdeki beş yıl içinde Avrupa Birliği’nde 10.000 kişilik bir işe alım yapmayı planlıyor. Toplumsal medya devi geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, yüksek vasıflı mühendisleri işe alacağını söyledi. Şirket, işe alım amacını Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Polonya, Hollanda ve İrlanda’ya odaklamış durumda.

Facebook’tan Nick Clegg ve Javier Olivan bir blog yazısında “Avrupa, Facebook için son derece değerli. Metaverse’yi hayata geçirme seyahatine başlarken, epeyce uzmanlaşmış mühendislere duyulan gereksinim Facebook’un en acil önceliklerinden biri. Bölge genelinde yaklaşan işe alım sürecinin bir modülü olarak, gerçek insanları ve yanlışsız pazarları bulmak için AB genelinde hükümetlerle birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz” dedi.

Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, temmuz ayında metaverse vizyonunu özetlemişti. Şirket kısa müddet evvel, insanların sanal gerçeklikte toplantılar düzenlediği bir uygulamayı metaverse’ye birinci adım olarak açıklamıştı.

METAVERSE NEDİR?

“Meta-evren”in kısaltması olan metaverse, gerçek ve sanalın bir bilim kurgu vizyonunda birleştiği ve insanların farklı aygıtlar ortasında hareket etmesine ve sanal bir ortamda irtibat kurmasına müsaade verdiği dijital bir dünya. Pratik manada, artırılmış ve sanal gerçeklik eser ve hizmetlerini söz ediyor.

Terim; insan topluluğunun avatarlar biçiminde etkileşime girebileceği, fizikî gerçekliğe paralel bir siber uzayı belirtiyor. Konsept, muharrir Neal Stephenson tarafından 1992 bilim kurgu romanı “Snow Crash”de ortaya atılmış. Paylaşılan çevrimiçi alan da fizikî, artırılmış ve sanal gerçekliğin birleştirilmesini tabir eder. Teknoloji blog’u Verge ise, metaverse’in kısmen gelecek için bir düş ve kısmen de halihazırda devam etmekte olan değişiklikleri kapsüllemenin bir yolu olduğunu söylüyor.

Kimi görüntü oyunu toplulukları, Roblox (çocuklar ve gençler tarafından yaratılan sayısız oyunu içeren bir platform) yahut Fortnite üzere, meta-evrenlerin tohumlarını aslında yarattılar. Hatta nisan ayında Fortnite’ta avatar olarak karşımıza çıkan rapçi Travis Scott’ın verdiği beş sanal konseri 12 milyondan fazla oyuncu takip etti.

METAVERSE DÜNYASININ ALFABESİ

Metaverse dünyasının kendine has ögeleri bulunuyor. Bunların kimilerine bir müddettir aşinayız.

Bu tabirlerden kimileri birbirinin yerine de kullanılıyor. Birtakım tecrübeler gerçekliğin çeşitli versiyonlarını karıştırır; örneğin, Horizon Workrooms, sanal bir toplantıya katılmak için bir Oculus Quest 2 kulaklığı gerektirir, lakin iş arkadaşları görüntü konferans yoluyla da katılabilir.

Artırılmış gerçeklik: Bu teknoloji, gerçek dünyayı baz alır ve bilgisayar tarafından oluşturulan imgeler de ekler. Perakendeciler bunu, yeni bir kanepenin bir müşterinin oturma odasında nasıl görüneceğini göstermek için kullanır.

Meatspace: Siber uzayın yahut sanal ortamın bilakis fizikî dünya.

Mixed reality: Karma gerçeklik, gerçek objeler üzere görünen ve hareket eden sanal objelerin eklenmesiyle gerçek dünyanın bir görünümünü tanımlar. Kullanıcılar hem sanal objelerle hem de gerçek objelerle etkileşime girebilir.

Multiverse: Çoklu kainatın genel tarifinde ekseriyetle birbirinden bağımsız olarak çalışan birçok farklı kainata atıfta bulunulur. Teknoloji/internet/sosyal medya bağlamında bu, Facebook, Minecraft, Instagram, Twitch, Roblox, Fortnite, Discord ve insanların toplumsallaştığı, oyun oynadığı, alışveriş yaptığı öteki tüm sanal toplumsal medya ve oyun yerleri. Teoride, metaverse tüm bu çoklu kozmosları tek bir yerde toplayabilir.

Virtual reality: Sanal gerçeklik, kulaklık gerektiren sürükleyici bir tecrübedir. Kullanıcıları farklı dünyalara götüren sanal gerçeklik oyunları ve gerçek dünyada geçen eğitimler bulunuyor.

NE VAKİT HAYATA GEÇER?

Facebook Reality Labs’ı yöneten Andrew Bosworth, “Bu eserlerin birçok lakin önümüzdeki 10 ila 15 yıl içinde büsbütün hayata geçirilecek” diyor. Ve Snow Crash üslubu bir çevrimiçi dünyayı çalışır duruma getirmek için üstesinden gelinmesi gereken birçok teknik mani olduğunu belirtiyor.

Sözcü