TCDD tüm trenlerin inançlı seyri için 123 milyon TL harcayarak yeni kurduğu ileri teknoloji kumanda merkezinin kapısına ani bir kararla kilit vurdu.Trenlerin seyir güvenliği 28 Ağustos’tan bu yana eski sistemle yapılmaya çalışılıyor. Anlaşılmaz kararın gerisindeki ürkütücü tez, sistemi kuran İspanyol devlet firması tarafından yargıya taşındı.

Türkiye’deki trenlerin inançlı bir biçimde çalışmasını sağlayan kumanda merkezi ani bir kararla kapatıldı. AB standardındaki Da Vinci isimli ileri teknoloji yazılım karartıldı. 123.9 milyon TL kamu kaynağı harcanarak kurulan Ankara’daki kumanda merkezinin kapısına kilit vuruldu. Trenlerin seyir güvenliği 28 Ağustos’tan bu yana eski yordam el yordamıyla yapılmaya çalışılıyor. 

TCDD,  direkt yolcu güvenliğiyle ilgili bu kararın nedenini kamuoyuna açıklamadı. Bu anlaşılmaz kararın nedeni, sistemi kuran İspanyol devlet kuruluşunun TCDD aleyhine peş peşe açtığı 4 dava evrakından çıktı. 

Dava belgesine giren bilgilere nazaran, TCDD 3 yıldır kullandığı sistemde bir grup eksiklikler giderilmediği için mukaveleyi feshettiğini savunuyor. Sistemi kuran firma ise bunu kesin bir lisanla yalanlıyor. Şirkete nazaran tek sıkıntı TCDD idaresinin mukavele dışı kabul edilemez bir talebi.

ÜRKÜTÜCÜ ARGÜMAN: “ANLIK MÜDAHALE YETKİSİ İSTEDİLER”

Şirketin yargıya taşıdığı belgede açıkça lisana getirdiği argüman ürkütücü: 

• TCDD bizden o denli bir şey talep etti ki, bu talep son derece irrasyonel ve olağan demiryolu nakliyatının en temel prensipleri ile çelişir bir durum arz etmektedir.

• TCDD tarafından altyapı bilgilerinin anlık değiştirilmesinin talep edilmesi çoklu tren kazalarına yol açabilecek son derece tehlikeli bir taleptir.

• İstenilen talep tren kazasına yol açmak dışında hiçbir işe yaramaz. Bunu kabul etmedik, edemezdik. Kontratımızı feshettiler. Da Vinci sisteminin şifresini istediler, insan hayatı riske gireceği için vermedik. Sistemi büsbütün kararttılar.

İSPANYA’NIN ASELSAN’INA TÜRKİYE’DE İHALE YASAĞI 

Sistemi kuran INDRA Sistemas S.A., büyük hissedarı İspanya Devleti olan yarı kamu kurumu niteliğinde bir İspanyol kuruluşu. Türkiye’deki ASELSAN’a emsal bir yapı…

Bilhassa ulaştırma, savunma sanayi, güç üzere ağır teknoloji gerektiren hususlarda 135 ülkede 48 bin üzerinde çalışanıyla hizmet veriyor. 

INDRA, 15 yıldır Türkiye’de devlete iş yapıyor. Savunma Sanayi Başkanlığı’nın denizaltı, HAVELSAN’ın Blackhawk/Seahawk Helikopterleri, DHMİ’nin radar sistemleri bunlardan yalnızca birkaçı. 

Türkiye’nin çok stratejik kurumlarıyla yıllardır en az 36 proje geliştiren INDRA, 31 Ekim’de TCDD tarafından ihale yasaklısı da ilan edildi. Şirketin 11.5 milyon TL alacağı da ödenmedi.

Ankara’daki kumanda merkezinin kapısına kilit vuruldu.

TAHKİM YÜZLERCE MİLYON TAZMİNAT CEZASI VEREBİLİR

Firma Türkiye’de açtığı 4 başka davanın yanı sıra, alacakların tahsili yanında marka bedeli ve prestijinin korunması talebiyle mevzuyu New York’taki  memleketler arası tahkime taşımaya hazırlanıyor. Bu yüzlerce milyon tazminat manasına geliyor. Türkiye daha evvel aleyhine açılan iki tahkim davasını kaybedip yüklü tazminat ödemişti. Tahkim konusu son olarak Kanal İstanbul projesiyle ilgili gündeme gelmişti. Kılıçdaroğlu, yatırımcılara “İhale girmeyin ödemeyiz” demiş, Cumhurbaşkanı Erdoğan, tahkime işaret ederek, “Söke söke alırlar” demişti.

ANLIK MÜDAHALE NE DEMEK?

Kolay bir anlatımla, TCDD’nin talebi dava dilekçesinde şöyle anlatılıyor:

“Da Vinci sisteminde, Türkiye’deki tüm trenler, tüm istasyonlar, tren yolları, yolların eğimleri demiryolu ulaşımıyla ilgili tüm bilgiler sisteme işleniyor. Bunların tamamı sabit datalar. Yeni bir gelişme olduğunda bu başka bir programda test edildikten sonra sisteme ekleniyor. Lakin TCDD idaresi bu sisteme, o programa girmeden anlık olarak yeni bir tren, yeni bir eğim, yeni bir yol tanımlama yetkisi istiyor.”

INDRA, dava dilekçesinde, bu talebi, insan hayatını riske ettiğini açıkça vurgulayarak reddettiğini kaydediyor. Bir örnekle de şöyle netleştiriyor:

“Saatte 250 kilometre süratle ilerlemekte olan bir süratli trenin seyrettiği güzergahta anlık olarak canlı sisteme yeni bir istasyon eklenmesi ve hiçbir test yapılmadan trenin bu istasyonda durmaya zorlanması kaçınılmaz tren kazalarına yol açabilecektir. Birebir biçimde hiçbir test yapılmadan canlı sistemde eğimlerin ve kurpların değiştirilmesi çok önemli tren kazalarına yol açabilecektir.”

MUKAVELE 2014’TE İMZALANDI

TCDD ile INDRA’yı New York’ta milletlerarası tahkimde karşı karşıya getireceği anlaşılan serüven 2014 yılında başladı.

12 bin kilometre demiryolu sınırı bulunan Türkiye, tüm uygar ülkelerdeki üzere bir güvenlik sistemi ve denetim merkezi kurulması için harekete geçti.

Rekabete imkan sağlayan açık yolda yapılan ihaleyi INDRA kazandı. 123.9 milyon liralık proje için 2014’te mukavele imzalandı.

İspanyol firma tarihi Ankara Garı’nın bulunduğu binada uzay üssünü anımsatan bir denetim merkezi kurdu. Yazılımın ismi “Da Vinci”ydi.

2018’de süreksiz kabul yapıldı, sistem devreye girdi. Türkiye artık tüm Avrupa ülkeleri üzere trenlerini tek bir merkezden yönetim edebiliyor, güvenliğini sağlayabiliyordu.

Yaşanabilecek en küçük sorun çabucak farkediliyor, sistem otomatik olarak müdahale edebiliyordu. Bu sayede yaşanabilecek rastgele olumsuz bir durumun da önüne geçilmiş oluyordu. Sistem yaklaşık 3 yıl sıkıntısız kullanıldı. 2 yıllık garanti mühleti içinde tüm bakım ve iyileştirmeler yapıldı. TCDD’nin de bir şikayeti olmadı.

DA VINCI’NIN ŞİFRESİNİ VERMEDİLER

Fakat ne olduysa 2020 yılında oldu. Teze nazaran TCDD, INDRA’dan o denli bir şey istedi ki her şey bilakis dönmeye başladı. TCDD yöneticilerinin istediği canlı sistemde altyapı datalarına anlık müdahale etmekti. INDRA bu talebi reddetti.

INDRA dava dilekçesinde, oluşabilecek aksilikler nedeniyle TCDD’nin sorumluluk üstlenme yazısı imzalamaktan da imtina ettiğini savundu. Neredeyse yüzde 100 tamamlanmış projenin kesin kabulü yapılmadı. Bu etaptan sonra şirketin 11.5 milyon lira alacağı ödenmedi. 29 Mart 2021 günü mukavele TCDD tarafından feshedildi ancak sistem kullanılmaya devam etti.

TCDD, Da Vinci’nin şifresini istedi. Lakin INDRA çok tehlikeli sonuçları olabileceği için şifreleri vermedi. Hatta, durumu Ulaştırma Bakanlığı’na yazılı olarak bildirdi.

INDRA ‘nın dava dilekçesinde açıkça bu talebin çoklu tren kazalarına yol açabilecek son derece tehlikeli bir talep olduğu yazıldı.
Bu yazının akabinde TCDD 28 Ağustos’ta sistemi büsbütün kapattı.

Sözcü