Etem Hamdi Tem, 1895 yılında Halep’te doğdu. 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesinde savaştı, Kurtuluş Savaşı sırasında da o zamanki ismi Erkan-ı Harbiye olan Genelkurmay’da görevlendirildi. Savaş boyunca asteğmen rütbesi ile ordunun resmi fotoğrafçısı oldu. Büyük Taarruz sırasında Atatürk ile birlikte Kocatepe’deydi. 1921’den 10 Kasım 1938’e kadar Atatürk’ün özel fotoğrafçılığını yaptı. Ulu Başkan’ın 700’e yakın fotoğraf karesi, onun sayesinde günümüze kadar geldi.

Etem Tem’in Reflex marka Alman malı fotoğraf makinesi.

“EN HOŞ KURTULUŞ ABİDESİ”

Etem Tem, Kurtuluş Savaşı sırasında her biri tarihe tanıklık eden çok sayıda fotoğraf çekti, bilhassa 26 Temmuz 1922 günü Büyük Taarruz sırasında Kocatepe’de çektiği, Mustafa Kemal fotoğrafıyla hafızalara kazındı. Atatürk, bir uçurumun kenarında kayalıklar ortasında tek başına yürürken deklanşöre dokunmuş ve o tarihi fotoğraf karesini yakalamıştı. Fotoğrafı bastıktan sonra altına da, ‘’Hiçbir milletin bu kadar hoş bir kurtuluş abidesi yoktur…” notunu düşmüştü.

Etem Hamdi Tem

“SARIŞIN KURDA BENZİYORDU”

Tem’in Alman malı Reflex ICA marka makinesi ile Büyük Taarruz’daki Atatürk fotoğrafı ünlü şair Nazım Hikmet’in dizelerine de mevzu oldu. Nazım Hikmet bu fotoğrafa bakıp yıllar sonra, ‘’Sarışın bir kurda benziyordu ve mavi gözleri çakmak çakmaktı. Yürüdü uçurumun başına kadar, eğildi, durdu. Bıraksalar ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak ve karanlıkta akan bir yıldız üzere kayarak, Kocatepe’den Afyon Ovası’na atlayacaktı” diye yazacaktı.

Etem Tem’in çektiği ünlü Kocatepe fotoğafı.

İZMİR YANGINI KARELERİ KÜL ETTİ

Bundan tam 50 yıl evvel 15 Ocak 1971 günü hayata veda eden Etem Tem, Atatürk ile ilgili büyük bir fotoğraf arşivine sahipti fakat, elindeki hazinenin bir kısmı, büyük İzmir yangınında kül olan dükkanında alevler ortasında kaldı.

ATATÜRK: ÇOK HOŞ

Fikret Otyam, Tem ile 1960 yılında Ulus Gazetesi için bir röportaj yaptı. Afyon Kocatepe’de Büyük Taarruz’un başladığı sabah çektiği o fotoğrafı şöyle anlattı: “Taarruz, şafak vakti saat 05.00’te başlamıştı. Mustafa Kemal Paşa, vaziyeti adım adım takip ediyor, direktifler veriyordu. Bir orta tek başına, kayalıklar ortasında dalgın ve fikirli biçimde dolaşmaya başladı. Vakit zaman sahra dürbünleriyle düşman cephesine bakıyordu… Kayalık doruğun ucuna geldi.  Başparmağı dudaklarının arasındaydı… Deklanşöre bastım, o resmi çektim. 2 Eylül günü Uşak’a girdik. Ahır bozması bir yerde sinemaları yıkadım ve o fotoğrafı basıp Atatürk’e götürdüm.  Berberde tıraş oluyordu. Parmaklarını fotoğrafların üzerinde gezdirdi ve ‘Çok güzel’ dedi.”

Cemal Işıksel’in Tokat seyahatinde çektiği ünlü Atatürk ve vatandaş fotoğrafı.

TOKAT FOTOĞRAFINI ÇEKEN CEMAL IŞIKSEL

Atatürk’ün bir diğer özel fotoğrafçısı da Cemal Işıksel’di. Işıksel, lise yıllarında fotoğraf çekmeye başladı. Atatürk’ün Ankara İstasyonu’na gelişini görüntüleyen Işıksel, daha sonra Atatürk’ün bütün yurt seyahatlerine özel fotoğrafçısı olarak katıldı. Atatürk’ün Tokat’ta bir vatandaşın kederini dinlerken çektiği kare, en bilinen fotoğrafı olarak günümüze ulaştı. Bu fotoğraf hala İBB Lideri Ekrem İmamoğlu’nun da makam odasını süslüyor.

Işıksel’in İBB Lideri Ekrem İmamoğlu’nun makam odasındaki Atatürk ve vatandaş fotoğrafı.

Sözcü