Süleymaniye Külliyesi, İstanbul’un Suriçi’nde yer alan üçüncü zirvesine, Yasal Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirildi. 1557’de hizmete açılan külliyede, yıllar içinde birtakım onarım çalışmaları yapıldı. Şu anda da külliyenin Daruzziyafe ve Darüşşifa kısımlarında onarım çalışmaları devam ediyor.

Osmanlı mimarisinin tamamlayıcı ögelerinden biri sayılabilecek kurşun kaplama kubbelerin sayısı da, Süleymaniye Külliyesi’nde epeyce fazla. Lakin külliyenin bilhassa imaret binası kubbelerinin kurşunları, tahrip olmuş durumda. Yağmur ve kar sularının yapı içine sızmasını ve yapının ziyan görmesini engellemek ismine kıymetli olan bu kurşun plakalar, uzmanların görüşüne nazaran ivedilikle onarılmalı.

(FOTO: DHA)

MİMAR SİNAN’IN YAPITLARI İÇİNDE EN ÖNEMLİSİ 

Süleymaniye Külliyesi’nin, Mimar Sinan’ın yapıtları içinde en kıymetlisi olduğunu lisana getiren tarihçi Prof. Dr. Baha Tanman, şunları söyledi:

“Onu kalfalık yapıtım diye niteliyor, Edirne Selimiye’sine ustalık yapıtım diyor lakin şahsen, yalnız ben değil bütün mimarlar ve mimarlık tarihçileri, sanat tarihçileri Süleymaniye’yi, yalnız camiyi değil, bütün olarak külliyesini de fevkalade bir ustalık yapıtı olarak kabul ediyoruz.”

“Süleymaniye Külliyesi, caminin yanı sıra Kanuni’nin türbesi, Hürrem Sultan’ın türbesi, 8 adet medrese, Darülkurra, Darüşşifa yani hastane, konaklama binası, onun tamamlayıcısı olan ahırlar ve Darüzziyafe olarak vakfiyede anılan imaret, ayrıyeten Sıbyan Mektebi yani ilkokul ve iki çarşı, bir de hamam var.”

“Mimar Sinan vefat ettikten sonra gömüldüğü küçük türbe ve yanında onun hayratı olan sebil de külliyenin yanı başında yer alıyor. Onu da artık Süleymaniye Külliyesi’nin bir kesimi olarak kabul edebiliriz.”

(FOTO: DHA)

“KURŞUN PLAKALARI KALKABİLİYOR”

“Süleymaniye Külliyesi’nin 2011 yılında son bulan büyük bir onarımı oldu. Uzun mühlet devam eden bir restorasyondu. O onarımda şantiyeden sorumlu olan mimar dostumuzla konuştum. 3 ayda bir caminin üst yapısında, kubbelerinde denetim yapılıyormuş.”

“Kurşun çok değerli bir şey zira. Hırsızlık olmasa da bazen çok şiddetli lodoslarda bu kurşun plakaların kalktığı oluyor. Yani kurşunlarda bir yıpranma, kalkma durumu var mı diye denetim ediliyor.”

“İŞLEVSİZ BIRAKILMASI BÜYÜK HATA”

“Kubbeleri tahrip olan imaret binası maalesef uzun vakittir kullanılmıyor” diyen Baha Tanman, kelamlarına şöyle devam etti:

“Maalesef dememin sebebi şu; bu türlü değerli binaların fonksiyonsuz bırakılması büyük bir kusur. Yani Darüzziyafe restoran olarak kullanıldı. Oldukça bir vakittir boş duruyor. Boş duran bir binanın vakit içinde yorulması hızlanır. Kullanılmayan bu bina Sinan’ın yapıtı. Sinan’ın değil de Mehmet Ağa’nın yapıtı olsa ne icap ederdi? Değerli bir mimari yapıt.”

“Dolayısıyla onun güvenlik tedbirlerinin alınması lazım. Teknik boyutunu ben bilemem ancak başka binalarda bir grup gözetleme noktaları konuyor mesela ve bir merkezden denetim edilmesi lazım. Aslında o binada şu anda kurşundan öbür çalınacak bir şey yok.”

“Bir vakitler orası Türk ve İslam Yapıtları Müzesi’ydi. O vakit çok şey vardı ancak şu anda da kurşun değerli bir şey. Onu söküp satıyorlar. Bu gözden ırak ve güvenlik tedbirleri eksik olan tarihi yapılarda karşılaştığımız bir durum. Bir yandan çabucak bu önlem alınmalı, öte yandan bu kurşunlar mal sahibi olan Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ivedilikle onarılmalı.”

(FOTO: DHA)

“TEKNİK BİR ZORUNLULUK”

Kubbelerin kurşun ile kaplanmasının kıymetini ve gerekliliğini ise Tanman, şu sözlerle anlattı:

“Bu yapılarda Erken Osmanlı devrinde İznik ve Bursa’da 14. yüzyılda yapılan binalarda kurşun kaplama yerine kiremit kullanılıyor lakin bunlar bugün bizim alaturka kiremit dediğimiz, kuvvetli rüzgarda yerinden kopup uçan kiremitler değil. Bunlardan mesela iki tane özgün kalmış olan bina İznik’te görülebilir. Biri Hacı Özbek Camii, oburu de İznik’te Nilüfer Hatun İmareti.”

“Daha sonraki yüzyıllarda, bilhassa İstanbul’un fethinden sonra kurşun kaplama yaygınlaşıyor ve eski kiremit kaplamalı kubbelerin birden fazla da kurşunlarla kaplanıyor. Kurşun uzun ömürlü bir gereç. Birinci kaplandığında gümüş üzere parlar, sonra kısa müddette okside olur.”

“Yağmur sularının ya da eriyen kar sularının içeriye sızmasını pürüzler. Bu içeri sızan sular, kubbelerin tonozlarının sağlamlığına uzun vadede ziyan veriyor hem de iç yüzeydeki sıvanın üstüne yapılmış olan kalem işi dediğimiz bezemeleri de tahrip ediyor.”

“Bakımsız kalmış, tamirata muhtaç bir konutun de evvel çatısından başlanır. Evvel konutun içine suyun sızmasını önleyeceksiniz, sonra cephedeki kaplamalar, içerideki sıvalar ve birtakım detaylar gerisinden gelir. Kurşun kaplama kubbeler, Osmanlı mimarisinin tamamlayıcı bir ögesi üzere olmuştur lakin estetikten evvel, teknik bir zorunluluktur.”

VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN AÇIKLAMA

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden ise savlara toplumsal medya hesabı üzerinden karşılık verildi:

“6 Ekim 2020’de Genel Müdürümüz tarafından tespitleri yapılarak kubbeler şahsen incelendi. Dikenli tel ile korunuyor ve kameralar ile takip ediliyor. Darüşşifa ve Daruzziyafenin  restorasyonu ise emin ellerde devam ediyor. Arşiv fotoğrafları ile yaratılmaya çalışılan algı ecdada ve medeniyetimize büyük saygısızlık.”

Vakıflar Genel Müdürlüğü yetkililerin kubbelerde ayrıyeten inceleme yapacağı da kaydedildi. (DHA)

Sözcü