Siyasete isteyerek girmedi, girdikten sonra da hiç hoş­lanmadı, ısınmaya çalışsa da sevemedi… Buna karşın 18 yıl siyaset arenasında değerli bir isim olarak yer aldı. Ana muha­lefet partisi genel lideri, Dışişleri Bakanı ve Başbakan yardımcısı olarak iz bıraktı ve 81 yaşında hayata veda etti. Türk siyasetinin gülen yüzü Erdal İnö­nü, 13 yıl evvel 31 Ekim 2007’de ortamızdan ayrıldı.

ESPRİLİ KONUŞMALARI

2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün ortanca oğlu olan Erdal İnönü, fizik pro­fesörüydü. Öğretim üyeliğinin akabinde 6 Haziran 1983’te Toplumsal Demokrasi Partisi’nin (SODEP) kurucusu ve genel lideri olarak siyasete atıldı. 6 Haziran tarihi özeldi. İnönü’nüm 57 yaşına bastığı gün, SODEP’in de kuruluş günü olarak seçilmişti. Güçlü mizah anlayışı, mütevazı kişiliği, ders anlatır üzere yaptığı mi­ting konuşmaları ve ince esprileri ile hatırlanan İnö­nü, o güne kadar üniversiteden ve bilimden uzak kalmak istemedi­ğini söyleyerek siyasete girme teklifleri­ni daima reddetmişti. Eşi Sevinç İnönü de faal siyasete katılmasına karşıydı.

Merhum Süleyman Demirel, birlikte siyaset yaptığı Erdal İnönü’yü hasta yatağında ziyaret etmişti.

KARARINI DEĞİŞTİREN CÜMLE

Lakin, “Babanız, Türkiye’de çok partili ömrün yerleşmesi için büyük fedakarlıklara katlandı, bugün de size muhtaçlık var” kelamları üzerine ikna oldu. Gayesi ise 12 Eylül rejiminin CHP’yi kapatması sonrası dağılan ve İnönü’nün tabiri ile “Aslan toplumsal demokratları” toparlayıp tekrar bir ortaya getir­mekti. SODEP’in kurucuları ortasında yer alarak partinin birinci genel lideri oldu. Lakin askeri idare İnönü ile birlikte 22 kurucuyu veto etti. SODEP’in 6 Kasım 1983 seçimlerine katıl­ması da engellendi. Bu vetonun altında, hem as­keri idarenin sağda, solda ve merkezde birden fazla parti olmasını istememesi, hem de İnönü’nün ODTÜ Rektörü olduğu devirdeki demokrat tutumu nedeniyle, “Solun uç noktalarına meyilli olduğu” argümanı vardı. Bir yıl sonra vetolar kalktı. SODEP 1984 mahallî seçiminde yüzde 23.4 oy aldı.

SAĞI VE SOLU BİRLEŞTİRDİ

İnönü bir yıl sonra da maksadının birinci adımını atarak SODEP ve Halkçı Parti’nin, SHP ismiyle birleşmesini sağladı. 1986’de da İzmir Millet­vekili olarak TBMM’ye girdi. Üç yıl sonra İnö­nü’nün SHP’si yüzde 29 oyla lokal seçimlerden önder çıktı. İstanbul ve Ankara dahil çok sayıda ilin belediye lideri SHP’den seçildi. 1991’de Süleyman Demirel ile DYP-SHP hükümetini kurarak sağ ve solu hükümette birleştirdi. Lakin SHP kontenjanından parlamentoya giren HEP’lilerin Meclis kürsüsünde “Kürtçe” yemin etmesi üzere çok sayıda hadiseyle boğuştu. ANAP’ın sert muhalefetiyle karşılaştı.

İnönü, Mesut Yılmaz ile yaptığı görüşme sonrası “Mesut Beyefendi partimize aşık, lakin platonik” demişti.

GÖSTERİŞTEN UZAK YAŞADI MAKAM ARACI KULLANMADI

Erdal İnönü, 2001 yılında “Va­tandaşlarımızın müsaadesiyle, kalan za­manımı sakin bir ortamda geçirmek istiyorum” diyerek siyasete veda et­ti. Lakin siyaseti bıraksa da siyaset onu bırakmadı. Bu süreçte üniver­sitelerden ve STK’lardan konuşma yapması için çok sayıda davet aldı. İnönü, davetler için “Siyasetteyken iyi bir konuşmacı olmadığımı söy­lerlerdi. Siyaseti bıraktım ansızın aranan konuşmacı oldum” diyerek tekrar esprili üslubunu gösterdi.

İKİSİ DE BENİM

Hayatının her periyodunda göste­rişten uzak yaşadı. Öfkelenmedi, bağırıp çağırmadı, kimseyi aşağıla­madı. Birçok vakit makam aracı ve muhafaza kullanmaz, Meclis’e taksi ile gelip giderdi. Makam aracına bindiğinde de evvelki eskortun zirve lambasını, “Gözlük camlarına yansıyor, biri kırmızı başkası mavi oluyor” diyerek kapattırırdı.

Bir gün Meclis’in önünden taksiye bindi. Sürücü aynadan bakıp “Erdal İnönü’ye ne kadar çok benziyorsu­nuz” dedi. İnönü “O benim” karşılığını verdi. Sürücü şaşkınlıkla, “Geçen gün Çankaya’dan bir kişi aldım, o da size çok benziyordu” dedi. İnönü’nün karşılığı ise şöyle oldu: “O da benim”

İsmet ve Mevhibe İnönü’nün oğlu Erdal İnönü fizik profesörüydü. ODTÜ’de rektörlük yaptı.

TBMM’NİN ESPRİLİ YÜZÜ

Bu sertliğe karşın Erdal İnönü siyasette diyalog kanallarını daima açık tuttu. ANAP önderi Mesut Yılmaz ile iki saate yakın baş başa görüşmeden sonra devrin SHP Genel Sekreteri Fikri Sağlar’a “Görüşme çok iyi geçti, Mesut Beyefendi partimize aşık oldu, lakin platonik” diyerek izlenimini aktardı. Demirel ve Tansu Çiller kabinelerinde başbakan yardımcısı ve dışişleri ba­kanı koltuğunda otururken de siyasete ısınamadı. Erdal İnönü, Meclis’teki arbedeler sırasında bile başını kaldır­madan fizik prob­lemi çözerdi.

İsmet İnönü, eşi Mevhibe Hanım ve çocukları…

Dostlarıyla Ankara’da bir res­toranda yemek yerken garsonun kadehinde azalan şa­rabın üzerine ek yapmak istemesi üzerine, “Boşalmadan koyma, kaç kadeh içtiğimi hesap edemi­yorum” dedi. Kendisini sine­ma çıkışında yakalayan ve “Sizi son zaman­larda göremi­yoruz” diyen gazeteciye, “Göre­mezsiniz, sinemalar karanlık oluyor” yanıtını verdi. Si­nemada bir mafya sineması izle dikten sonra “Nasıl buldunuz?” diye soranlara, “Güzeldi fakat iyi ki bitti, yoksa çok daha fazla adam ölecekti” diye cevap verdi. Cizre’de seçim otobüsü taş yağmuruna tutulunca mi­tingi iptal edip Siirt’e geçti. “Politikacılar daima geç kalır siz erken bile geldiniz, teşek­kür ederiz” diyen vilayet başka­nına, “Bana değil Cizrelilere teşekkür edin” dedi.

Nisan 2006’da kan kanseri teşhisi konulan Erdal İnönü, ABD’de tedavi gördü lakin 31 Ekim 2007’de 81 yaşında Houston’da ömrünü yitirdi. Cenazesi THY’nin tarifeli uça­ğı ile yurda getirildi. 4 Kasım günü de İstanbul Zincirliku­yu Mezarlığı’nda, gözyaşları ortasında toprağa verildi.

Sözcü