Malatya’da meydana gelen 4.7 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde Prof. Dr. Naci Görür, Çelikhan-Erkenek bölgesi ile Maraş-Türkoğlu bölgesine dikkat çekerek bu bölgede geçmiş tarihte yaşanan sarsıntıları hatırlattı.
Prof. Dr. Görür, “Malatya’da olan sarsıntılar çoğunlukla Doğu Anadolu fay nesli üzerinde oluyor. Bu nesil Bingöl Karıova’dan başlıyor, İskenderun Körfezi’ne kadar devam ediyor. Bu fay nesli bilhassa 2020 yılında Elazığ’da olan zelzele nedeniyle hareketlendi. Burası daha evvel epey sessizdi. Yalnızca 1970 yıllında Bingöl sarsıntısı vardı. Ondan sonra da küçük sarsıntı olan Palu sarsıntısı oldu. O vakit Sivrice’ye dikkat etmek gerekir diye ikazları yapmıştık. 2003-2004 yıllarında bu uyarıyı yaptım fakat Palu zelzelesi 2010 yılında oldu” dedi.
ÇELİKAN-ERKENEK, MARAŞ-TÜRKOĞLU FAYINA DİKKAT
Evvelki yıllarda yaşanan sarsıntıların tekrar edebileceği ihtarında bulunan Prof. Dr. Görür, “2020 yılında da Elazığ Sivrice’de zelzele oldu. Bu sarsıntı çizgisi Sivrice ile Pütürge ortasındaki fay kolunu kırdı. Hasebiyle hem Elazığ’ı hem de Malatya’yı etkiledi. Sivrice sınırı kırılınca dikkatimizi onun Güneybatısında yer alan Çelikhan-Erkenek ortasına ve Maraş-Türkoğlu yöresine dikkat çekmeye başladık. Zira bu türlü doğrultu atımlı faylar bir yerde büyük zelzele ürettikleri vakit o fay üzerinde onun devamı olan yerlerde gerilimi artırır. Sarsıntı olduğu vakit kırılan fay kolunun gücünün değerli bir kısmı sismik dalga halinde yahut bir ısı biçiminde boşalır lakin değerli bir kısmı da o fayın devamına transfer olur. Hasebiyle Elazığ-Malatya ortasında kol kırıldığı vakit Çelikhan-Erkenek bölgesine dikkat etmek gerekir. Bir de tarihi sarsıntılara bakarız. Tarihte ne olmuşsa günümüzde de benzeri şeyler olabilir. Hakikaten de o bölgenin düşünceli olduğunu düşünüyorum. Hangi yer bilimciye sorsak sorunlu olarak sayacaklarının ortasında Çelikhan-Erkenek, Maraş-Türkoğlu yöresini sayar. Vakit varken mahallî idarelerin, halkın hazırlıkları yapmasında yarar var” sözlerini kullandı.
“İZMİR’DEKİ ZELZELE, BEKLENEN ZELZELE DEĞİLDİ”
Öte yandan geçtiğimiz günlerde İzmir’de hissedilen can ve mal kaybında neden olan zelzelenin akabinde konuşan Prof. Dr. Görür, İzmir’in eskiye göre sarsıntı manasında daha hassas olduğunu söz ederek “Yer bilimciler olarak İzmir de zelzele beklediğimiz yerler ortasında. İzmir’de hala zelzele bekliyoruz. Bilhassa İzmir fayı üzerine, yani Gediz grabeninin güney hudut fayı İzmir fayı olarak İzmir’in içerisine gelir. Bayraklı’nın falan bulunduğu körfezin içerisine gelir. Asıl zelzele üretecek fay İzmir fayıdır. Daha o fay kırılmadı. O kırılırsa 7 büyüklüğünde zelzele üretebilir. Geçenlerde İzmir’de olan sarsıntı aslında Kuşadası körfezi üzerinde oldu. O sarsıntı İzmir’in beklenen zelzelesi değil. Bu sarsıntı de etraftaki faylara gerilim transferi yaparak ya da düzeyini değiştirerek bazılarında yükleyip, bazılarında geciktirmiş olabilir. Bilhassa İzmir yarımadası üzerinde kuzey güney taraflı olan fayları değerli ölçüde etkilemiş olabileceğini düşünüyorum. İzmir’in eskiye göre sarsıntı bakımından daha hassas hale geldiğini söyleyebilirim” diye konuştu.
MARMARA’DA İKİ FAY KOLU KİLİTLİ
Muhtemel İstanbul sarsıntısı ile ilgili olarak son araştırmalar hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Görür kelamlarını şöyle sürdürdü;
* Son yapılan bütün araştırmalar Marmara’da iki farklı fay kolunun kilitlendiği istikametinde. Bunlardan biri Kumburgaz fay kolu, oburu de Adaların güneyindeki fay kolu. Bu iki fay kolu kilitli. Yani bu kol üzerinde rastgele bir önemli zelzele olmuyor.
* Ufak sarsıntılar oluyor bu da bizim klik dediğimiz daha yavaş kaymaların sonucu olan küçük zelzeleler. Bunlar da kilitli fay kısmını etkiliyor. Makul manada da gerilim değişimine neden oluyor.
* Bu da bizi endişelendiriyor. Şu an birçok araştırmacılar Marmara’da bu iki fay kolundan birinin kırılması sonucunda en az 7.2 büyüklüğünde bir zelzele olacağını bekliyor.
* Bilhassa Kumburgaz kolunun yani Silivri açıkları ile Yeşilköy açıklarına uzanan 65 kilometrelik fayın kırılmasıyla en az 7.2 büyüklüğünde bir zelzele olacağını lakin Adaların güneyinden geçen fay sınırı kırılırsa en fazla 7 büyüklüğünde sarsıntı olacağını düşünüyoruz.
* Lakin her ikisinin birden kırılma mümkünlüğü var. Ya birebir vakitte ya da belli bir vakit aralığından sonra kırılma mümkünlüğü var. İkisi birden kırılırsa İstanbul’da 7.6 büyüklüğünde bir zelzele olacak. Farklı vakitlerde olursa kısa vakit içerisinde 7’nin üzerinde iki farklı zelzele olacak demektir.
* Bunun örneği 1766 yılında olmuştur. 1766 yılında 3 ay ortayla 2 tane 7’nin üzerinde sarsıntı meydana gelmiş. Münasebetiyle Marmara’daki durum sarsıntı istikametinden kaygı vericidir. (DHA)
Sözcü
