FAHRETTİN ÖZTÜRK / SÖZCÜ
Sıhhat Bakanlığı, genel kitlesel aşı uygulaması için inaktif aşı almaya karar verdiğini açıklamıştı. Türkiye, aşı için gün sayarken, hususun uzmanları ‘inaktif aşı mı, mRNA aşısı mı?’ tartışmalarına devam ediyor. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan da bu mevzudaki görüşlerini paylaştı.
Bir salgında denetim sağlamak için en tesirli olan aşıların canlı aşılar (değişik usullerle zararsız hale getirilmiş, canlılığını koruma eden virüslerden hazırlanan aşılar) olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Ceyhan, birinci kullanılan aşının da bu türlü bir aşı olduğunu söz etti.
Prof. Dr. Ceyhan, “Ancak bu kadar kısa müddette canlı aşı hazırlamak bilhassa riski nedeniyle mümkün değildi. Hasebiyle farklı yollar uygulandı ve sonuçta iki tane mRNA aşısı bir tane de inaktif (ölü aşı) kullanılabilir duruma geldi” dedi.
“CANLI AŞILAR DAHA İNANÇLI VE ETKİLİ”
Prof. Dr. Ceyhan, mRNA aşılarının daha inançlı ve daha tesirli olduğunu söyleyerek şu tabirleri kullandı:
* mRNA aşı usulü yeni bir metot değil. 1990’dan beri değişik hastalıklar üzerinde denenmiş, denemeleri devam eden aşılar. En eski bilinen aşı geliştirme prosedürlerinden biri inaktif aşı geliştirme formülüdür. Son derece kolay hazırlanıyor. Çoğaltıp ısıyla, ultraviyole ile ya da bir kimyasal unsurla öldürüyorsunuz ve insanlara veriyorsunuz.
* Ama bir dezavantajı var. Bütün virüs hücresini verdiğiniz için yan tesir oranı mRNA aşılara nazaran daha fazla. Aktifliği de mikroorganizma canlı olmadığı için hücresel bağışıklığı pek uyarmıyor. Hasebiyle tekrar tekrar yapılması gerekiyor. Bunun yanında taşınmasında ve saklanmasında mRNA aşılara nazaran avantajları var.
“DÜNYA mRNA AŞILARINI SAKLAMA ALANINA SAHİP DEĞİL”
Prof. Dr. Ceyhan, mRNA aşılarının özel saklama ve taşıma şartları gerektirdiğini belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü:
* Bu iki aşıdan BionTech Pfizer aşısı eksi 70 derecede tutulması gereken bir aşı. Moderna’nın aşısı da eksi 20 derecede tutulması gereken bir aşı. Biz de dahil dünyadaki hiçbir ülke bu halde eksi 70 ya da eksi 20 dereceye ayarlanmış aşı saklama ya da dağıtma sistemine sahip değil. Bu aşıları alan ve almaya karar veren ülkeler çabucak bunların saklanması ve taşınması için gerekli sistemleri oluşturmaya başladılar.
* Eksi 70 derecelik büyük depolama alanları inşa etmeye başladılar. Bunların taşınması için eksi 70 derece sistemler hazırladılar. Bu yapılamayacak bir şey değil fakat hem maliyetli hem de vakit alan bir iş. Hasebiyle bu aşı aslında yapılacak ise en kısa müddette bunların tamamlanması lazım.
“İNAKTİF AŞI MEVCUT SİSTEME UYGUN”
Prof. Dr. Ceyhan, inaktif aşıların özel saklama şartlarına gereksinim duymadan da kullanılabildiğine dikkat çekerek şu sözleri kullandı:
* İnaktif aşılar olağan buzdolabı sıcaklığında saklanabiliyor ve taşınabiliyor. Münasebetiyle mevcut olan aşı saklama ve dağıtma sistemimiz kâfi. Aslında devlette genel kitlesel aşı uygulaması için inaktif aşı almaya karar verdi. İnaktif aşıların da güvenliğinde değerli bir sorun yok. Sonuçta meyyit mikroorganizma bunlar. Çok kolay hazırlanıyorlar. Virüs, hücre kültürlerinde çoğaltılıyor, sonra ultraviyole ya da kimyasal hususlarla öldürülüyor ondan sonra bedene veriliyor.
“İNAKTİF AŞILARIN AKTİFLİKLERİ AZ”
İnaktif aşıların aktiflik açısından yetersiz kaldıklarını söz eden Prof. Dr. Ceyhan, “Bağışıklığı uyarma açısından hem canlı aşılardan hem mRNA aşılarından daha az etkililer. O nedenle tekrarlayan dozlarda yapılmaları gerekir. Koruyuculuk müddetlerinin de başkalarına nazaran daha kısa olma ihtimali var” dedi.
“AŞIYI SEÇME BAHTIMIZ YOK”
“Hangi aşıyı yaptıracaksınız?” sorusunu yanıtlayan Ceyhan, “Seçme talihimiz yok. En azından bir mühlet yalnızca Çin’in inaktif aşısını bulabileceğiz” dedi.
Sözcü
