Marmara Denizi’nde bu sabah 3.5 büyüklüğündeki zelzelesi kıymetlendiren Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan şunları söyledi:
* Bunlar uyarıcı sarsıntılar. Yani, öncü sarsıntı demek, çabucak gerisinden büyük bir zelzele gelecek manasını içerir. Bundan çabucak büyük bir zelzele gelecek manası çıkarılmaz.
* Marmara’da sarsıntılar olmadan evvel bu tıp öncü sarsıntılar, kırığın işleyişi, vakti ve derinliği konusunda, bir de boşalacak gerginlik boşalımı üzerine, jeofizik mühendislerine çok kıymetli bilgiler verirler.
* Biz olan her depremciği çok detaylı olarak işler ondan bilgi ediniriz. Dörtten daha küçük olan zelzelelere depremcik denir ki bu bir depremciktir. Dörtten daha büyüklerine sarsıntı denir.
* Marmara’nın yıkımcıl eşdeğeri ise, altı onda dörtten sonra başlar. Bugün olan zelzele, 2045 yılında beklemiş olduğum, İstanbul kolu ve Tekirdağ kolu depremciklerinden bir adedidir.
* Aşağı üst 2045’te beklediğim patlama yerinin üzerinde olmuştur. Yani dış odak pozisyonu, 2045’te olacak zelzelenin dış odak pozisyonu ile çakışmaktadır.
“DEPREMCİK KÜMELEŞMESİ BÜYÜKÇEKMECE ETRAFINDA YOĞUN”
Marmara’daki zelzelelerin bilhassa Büyükçekmece civarında olması konusunda ise Ercan, şunları kaydetti:
* Kuzey Marmara kabuğu tek kesim değil. Kuzey Marmara üç modülden oluşuyor. Bunlardan bir tanesi Kocaeli modülü, bir tanesi ise Trakya modülü. Kocaeli kesiminin bittiği yer Büyükçekmece’dir. Büyükçekmece’nin batısındaki olan bölümler ise Ergene Kabuğu diye isimlendirilir.
* Artık İstanbul’un altındaki kabuğun kırılmaya karşı göstermiş olduğu direnç, çok yüksektir yani kabuk çıtır değildir. Ve orada granit katmanı ile çok kalın olması nedeniyle ve magmanın da iki kilometreye kadar yüzeye yakınlığı nedeniyle, kırılma direncini artırmıştır.
* Bu da İstanbul sarsıntısının olmasını geciktirmektedir. Artık bunu yenebilmesi için, altı milyar cigatonluk bir gücü biriktirmiş olması gerekiyor ki kırsın. Artık bu gücü biriktirmediği için kırılma gerçekleşmiyor.
* Bugünkü sarsıntı olan yer dahil, Mimaroba’dan sonra, Kumburgaz’ın bulunduğu kesim Silivri, Tekirdağ, Kumbağ, Şarköy, Mürefte, Hoşköy ve oradan Gelibolu’ya kadar olan kısımda, oralar orta gevrek olduğu için çok fazla çatırdamalar oluyor yani depremcik kümeleşmesi oralarda daha fazla oluyor.
“2040 İLE 2050 ORTASINDA ZELZELE BEKLİYORUZ”
İstanbul sarsıntısını 25 yıl sonra beklediğini ve bu mühlet içinde kentsel dönüşümün tamamlanması gerektiğini aktaran Ahmet Ercan, şöyle konuştu:
* Bir şeyi kırabilmeniz için yüklenmeniz gerekiyor. Artık her yıl doğudan gelen bir bu yüklenme baskısı var İstanbul’un önündeki kabuğa. Aşağı üst 0.14 santimetre kadar yüklenme var ve yamuluyor yer burada. Ve yaklaşık dört buçukluk bir yamulma göreceğiz.
* Bunun için geçecek mühlet, 7 onda 2, 7 onda 3’lük zelzele için, yaklaşık 32 yıldır. 99 sarsıntısından sonra 32 yıldır. Bu da 2031’e denk geliyor. Birkaç yıl yanlışla.
* Lakin bu doğrusal yığışım olmayacak. Yani yığışım kimi yıllar süratli oluyor, birtakım yıllar hiç olmuyor, kimi yıllar yavaş oluyor. Bu türlü bir durumda 2 bin 300 yıllık data tabanını kullandığımızda, 9 yıkım gücünden büyük 16 tane zelzele görmüş Marmara.
* Şu anda 17. yıkımcıl zelzelesini bekliyor ve bunlar ortasında sekmeli doğrusal bir ilgi var. Yani sarsıntı sayısıyla, oluşum yılı ortasında. Ve çok düzgün bir dağılım gösteriyor.
* O nedenle zelzele yılı 2045 artı-eksi beş yıldır. Yani 2040 ile 2050 ortasında sarsıntı bekliyoruz. Yani her an sarsıntı olur kelamının 21 yıldır yanlışsız olmadığı artık ortaya çıktı.
* Münasebetiyle sarsıntısı yirmi beş yıl sonra bekliyoruz ancak bu 25 yıllık aralığı biz, kentsel dönüşüm için çok verimli kullanmamız gerekiyor. Yani sağlam yerde sağlam yapılar yapmak için iyi kullanmamız gerek.
“YIKIMLARIN YÜZDE 70’İ AVRUPA İSTANBUL’UNDA OLACAK”
Beklenen zelzele olduğunda İstanbul’da en çok nerelerin etkileneceği sorusuna ise Ercan, şu karşılığı verdi:
* Artık İstanbul’da olabilecek sarsıntının büyüklüğü 6 onda 5 ila 6 onda yedi ortasında olacaktır. Bunun yıkıcılığı İzmir’den biraz daha fazla olur. Ölümcüllüğü ise İzmir’den daha fazla.
* Zira İzmir’de kilometrekare başına bin 750 kişi düşüyor İstanbul’da ise 2 bin 586 kişi düşüyor. Orada ulaşım çok kolay oldu lakin İstanbul’da ulaşım o kadar kolay olmayacak.
* Bu zelzele, Küçükçekmece-Avcılar’ın önünde olacaktır. Hasebiyle en fazla etkileyeceği yer yeniden bilhassa Avcılar evet. Bilhassa Avcılar’da ustalar tarafından güçlendirilmiş olan yapıların ayakta kalması benim için sürpriz olur.
* Yakuplu dolayları, Büyükçekmece kayma alanları, devebağırtan kayma alanının etrafında olan yapılar, Mimarsinan, Kumburgaz, Bağcılar, Küçükçekmece’nin Kanarya kesiti ve Cumhuriyet Mahallesi, Sefaköy, Menekşe, Yeşilyurt, Yeşilköy, Bakırköy’ün bilhassa eski kısımları, İncirli, Güneşli, Zeytinburnu, Topkapı Suriçi, bilhassa Fatih İlçesi, Haliç kıyıları, Kağıthane, Eyüp.
* Bunun yanı sıra kısmen Kartal, Maltepe, Tuzla dolayları çok etkileyecektir. Adalarda etkilenme daha az olacaktır. Adalar hayli sağlam. Yıkımların yüzde 70’i Avrupa İstanbul’unda, yüzde 30’u ise Anadolu İstanbul’unda olacaktır.
Sözcü
