Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın piyasalarda saygınlık kazanmış olan Merkez Bankası (TCMB) liderini vazifeden almasının akabinde bankanın 2 yıl içerisindeki dördüncü lideri yarın birinci siyaset kararını açıklayacak.

Erdoğan ani bir kararla Naci Ağbal’ın yerine kendisi üzere sıkı para siyasetini açıkça eleştiren ve yüksek faiz oranlarının enflasyona neden olduğu görüşünü destekleyen Şahap Kavcıoğlu’nu atamıştı.

Ağbal’ın 20 Mart’ta vazifeden alınması piyasalarda şu anda yüzde 19 düzeyinde bulunan faizlerin kısa müddette düşürüleceği beklentisine yol açarken yatırımcıları ürkütmüş ve TL dolar karşısında yüzde 12 paha kaybetmişti. Birçok analist Erdoğan’ın TCMB’ye yaptığı bu müdahalenin bankanın kredibilitesini sarstığı görüşünde.

Perşembe günü TSİ 14.00’te açıklanacak karar öncesinde sorulacak beş soru bulunuyor:

1. GEÇTİĞİMİZ AY FAİZLERİN ARTIRILMASINDAN BU YANA NELER YAŞANDI?

18 Mart’ta Ağbal faizleri yüzde 16 düzeylerine ulaşan enflasyonu yavaşlatmak ve sıkı duruşunu güçlendirmek için beklentilerin üzerinde 200 baz puan faiz artırmış ve bu karardan iki gün sonra cumartesi günü misyonuna son verilmişti.

Takip eden pazartesi günü TL dolar karşısında yüzde 15 bedel kaybetmiş ve dolar 8.485 düzeyini görerek Ağbal’ın misyona geldiği kasım ayındaki düzeyinin de üzerine çıkmıştı.

Piyasalarda 2008 finansal krizinden sonra yaşanan en büyük satış yaşanmış ve yabancı yatırımcılar bir hafta içerisinde 2 milyar dolara yakın varlık satışı gerçekleştirmişlerdi. Türkiye’nin CDS’leri 150 baz puan yükselerek 450 baz puan düzeyine yükselmişti.

Türkiye’nin CDS’lerini tartı azalt olarak pozisyonlayan Jupiter Asset Management’tan Reza Karim “TCMB liderinin değiştirilmesi piyasalarda önemli bir şaşkınlık yarattığından ötürü çekimser bir hava mevcut” dedi.

Karim yarın yapılacak toplantıya ait “Eğer değişiklik yapmaz ve sıkı para siyasetini sürdürürlerse bu olumlu bir işaret olacaktır” dedi.

2. YENİ LİDERİN TAVRI NE?

Eski bir bankacı ve AKP milletvekili olan Kavcıoğlu şubat ayında bir gazeteye yazdığı yazıda yüksek faiz oranlarının iktisada yarar sağlamadığını ve “dolaylı olarak enflasyonun yükselmesine neden olduğunu” söz etmişti.

Misyona gelmesinden bu yana Kavcıoğlu faizleri düşürmeye yönelik tabirlerde bulunmazken enflasyonun yüksek olması sebebiyle sıkı para siyasetinin bir müddet daha süreceği kelamını verdi.

Kavcıoğlu’nun yatırımcılar ile yaptığı toplantıda yer alan kaynaklar gazetede yazdığı yazının sorulması üzerine Kavcıoğlu’nun şu anda bankanın “kurumsal görevlerine” uygun davranacağını ve yatırımcılara kendisine ait değerlendirmeleri yarın gerçekleştirilecek toplantıdan sonra yapma davetinde bulunduğunu söylüyorlar.

Kavcıoğlu’nun verdiği garanti şimdilik karşılık bulmuş üzere gözüküyor.

Reuters’ın anketine katılan 19 ekonomistin 17’si bu hafta yapılacak toplantıda faizlerin sabit tutulacağını iddia ediyor. Oyak Securuites bankanın toplantı sonrası yapacağı açıklamada faiz oranlarının gerekildiği takdirde yükseltileceği fikrinden vazgeçildiğini bile söylemesi durumunda TL’nin paha kaybedeceğini söylüyor.

Morgan Stanley faizlerde bir indirime gidilmesi durumunda TL’nin yüzde 15-20 ortası kıymet kaybedebileceği ikazında bulunuyor.

3. SİYASETLERDE NASIL DEĞİŞİKLİKLER GÖRÜLEBİLİR?

İlerleyen devirde Kavcıoğlu’nun, uzun müddettir devam eden yabancı yatırımcı çıkışının durmasını sağlayan Ağbal’ın planladığından daha evvel faiz indirimine gidebileceği düşünülüyor.

Reuters anketine katılan 14 ekonomistten 5’i Haziran ayına gelmeden faiz indirimine gidileceği kestiriminde bulunurken 7 ekonomist bu indirimin yılın üçüncü çeyreğinde gerçekleşeceği iddiasında bulunuyor. Fakat piyasalar önümüzdeki iki yıl içerisinde faizlerin enflasyon baskısı nedeniyle daha da yükseleceği halinde konum alıyorlar.

Birtakım analistler faizlerin gerekenden evvel düşürülmesinin TL’nin kıymet kaybetmesine neden olabileceği üzere bir çeşit sermaye denetimi getirilmesine de neden olabileceğini söylüyorlar. Hükümet bu söylentileri kesin bir lisanla reddediyor.

Eski IMF bölge sorumlularından ve şu anda Morgan Stanley’de baş iktisat danışmanı olarak çalışan Reza Moghadam “Eğer faizleri artıramıyorsanız ve kâfi rezerviniz de yoksa döviz kurunu denetim etmek için (sermaye denetimi dışında) öbür bir opsiyonunuz yok demektir. Rezerv kahrı çeken birçok merkez bankası bu yolu denedi lakin çoğunluk yolun sonu iyi olmadı.” diyor.

4. YATIRIMCILAR VE TÜRKİYE İÇİN RİSKLER NELER?

Ağbal’ın dünyanın en sıkı para siyasetlerinden birini uygulamasıyla birlikte Türkiye yatırımcılar için cazip bir yer haline gelmişti. Fakat Ağbal’ın misyondan alınmasının akabinde birtakım yatırımcılar ziyan ederken kimi yatırımcılar tekrar Türkiye’ye yatırım yapmayı düşünmediklerini söylüyorlar.

Kredi derecelendirme kuruluşları Erdoğan’ın aldığı karar ve bu kararın para siyasetinin bağımsızlığına verdiği ziyan nedeniyle kısa vadede yaklaşık 160 milyar dolarında dış borcu olan şirket ve bankaların ödemeler istikrarı krizi riski oluşabileceğini söylüyorlar.

Bu stil bir külfet karşısında Türkiye’nin eli zayıf durumda. Geçtiğimiz devirde kuru düşürmek için yaklaşık 128 milyar dolar satan bankanın döviz rezervleri yaklaşık yüzde 75 azaldı.

TL’deki paha kaybı ve artan petrol fiyatları ithal eser fiyatlarının yükselmesine ve enflasyonun yüzde 16.2 düzeyine yükselmesine neden oldu.

Wall Street’teki bankalar salgın ve yüksek işsizlik nedeniyle külfet yaşanan Türkiye’de fiyatlardaki artışın bu çeyrekte yüzde 19 düzeyine kadar yükseleceğini kestirim ediyorlar.

5. ERDOĞAN NE İSTİYOR?

Reuters’ın kısa müddet evvel yayımladığı bir haberde belirtildiği üzere Erdoğan’ın Ağbal’ı vazifeden almasının iki sebebi bulunuyor: faizlerin yüksek olmasından hoşlanmaması ve siyasi sebepler.

Kaynaklar Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın iktisat bakanı olduğu devirde satılan 128 milyar dolara ait araştırma yapılmasından rahatsız olduğunu söylüyorlar.

Ağbal misyona geldiğinde döviz rezervlerini tekrar güçlendirme kelamı vermiş ve hükümet özgür piyasa prensiplerine bağlı kalınacağını söylemişti. Lakin analistler Kavcıoğlu devrinde yine döviz kuruna müdahale edilebileceğinden kaygılılar.

Son iki yılda üç merkez bankası liderinin misyonuna son veren Erdoğan bu ay faizin tek haneli sayılara düşürülmesi davetini yineledi.

Brown Brothers Harriman’dan Win Thin “Erdoğan’ın telaffuzları faizlerin süratle düşürülmesini istediğini gösteriyor bu toplantıdan faizlerin düşürülmesi sürprizi çıkabilmesi ihtimali var” diyor.

Thin “Ekonomi salgın münasebetiyle önemli düşünceler içerisinde ve Erdoğan süratle kimi teşvikleri yürürlüğe alma konusunda çaresiz durumda” dedi.(Reuters)

Sözcü