Emin AKSOY

Türkiye’de müzik, opera, tiyatro ve bale üzerine çalışmalar dendiğinde akla gelen isimlerin başını çeker. Tüm bunların yanına bir de Osmanlı minyatür sanatı ve günlük ömrü üzerine yaptığı çalışmaları eklemiştir And. Bu alana sığmayacak daha pek çok randımanına ise meraklı okur, küçük bir araştırmayla ulaşabilir. Tüm bunlara bakarak Metin And’dan bahsetmeye başlarken neden “dev” denildiği artık daha iyi anlaşılabilir diye düşünüyorum. İşte bu “dev”, 30 Eylül 2008’de ömrünü yitirdiğinde arkasında koca bir külliyat bıraktı.

ÖMRÜN RENKLİ MANZARALARI

Hayatında da basımlarını, tekrar basımlarını gördüğü kitapları, makaleleri, çalışmaları pek çok değerli araştırmacının kütüphanesinde yer alıp öncü çalışmalara kaynaklık etmeyi sürdürse de kimi kitaplarının baskıları yapılmıyordu. Münasebetiyle onlara ulaşmak isteyenler ya kütüphanelerin ya da sahafların kapısını aşındırmak zorunda kalıyordu. And’ın bu kitaplarından tahminen de en kıymetlisi “Kırk Gün Kırk Gece” olarak görülür. Muharrir, bu kitabında Osmanlı düğünleri, şenlikleri ve geçit alayları üzerinden derin bir kültürel okumaya girişir. Saray düğünlerinin, halk şenliklerinin, resmigeçitlerin halkta ve saray erkânında nasıl karşılık bulduğunu, onlarca görsel gereçle, seçkin minyatürlerle ve yabancı seyyahların
yazdıklarından yola çıkarak kıymetlendirir. Sonuç olarak da ortaya evreleri ve devirleri kapsayan, bir manada gündelik ömrün en renkli manzaraları ortaya çıkar.

DÜĞÜN, ŞENLİK DEYİP GEÇMEMEK

And’ın bu kitabı uzun müddettir yeni bir baskıyla çıkmamıştı okurların karşısına. Ama Yapı Kredi Yayınları yakın vakit evvel kitapta basılan minyatürlerin, gravürlerin, görsellerin hakkını verecek yeni bir edisyonla meraklı okurun ilgisine bu kitabı tekrar sundu. Yayınevinin yaptığı bu yeni “Kırk Gün Kırk Gece” edisyonunda M. Sabri Koz’un bir sunuş yazısıyla birlikte kitabın genelinde de tesiri hissedilen kıymetli dokunuşları bulunuyor. Düğün, dernek, şenlik deyip geçmemek gerek. Metin And, bu cinsten cemiyetlerin Osmanlı toplum hayatından bugüne neler taşıdığını çok kısa bir biçimde şöyle açıklıyor: “Osmanlı şenlikleri, bu çağların Türk teknolojisini, toplum yapısını, siyasal ve ekonomik aktiflikleri ve bu ortada çeşitli sanatları incelemek için en elverişli bir alan.” And’ın bu kelamından yola çıkarak “Kırk Gün Kırk Gece” için şunu söylemek mümkün bizim için: Elimizdeki kitap, Osmanlı teknolojisinden toplum yapısına, cümbüş anlayışından ekonomik gücüne, sanat anlayışından gündelik akışına kadar pek çok bilgiyi taşıyan çok lakin çok kıymetli bir kaynak.

İY NİYETLİ DEĞİNMELER

Osmanlı şenlikleri ve Türk gösterim sanatlarının çabucak her tipini incelemeye bir ömür adamış, bu uğurda ömür harcamış olan Metin And’ın en renkli kitaplarından biri ‘Kırk Gün Kırk Gece’. Osmanlı şenliklerine bir sanat bileşkesi olarak bakan And’ın tespitleri, yorumları, “erken” ve “yönlendirici” teklifleri sanat tarihi için de iyi niyetli değinmeler içeriyor ayrıyeten. Gösterim sanatlarının bu kolunda onun harika çaba ve sezgiyle açtığı “çığır”
ve bıraktığı “izler” ise kitabın her sayfasından ses veriyor okurlara. Meraklı okurlar ve alanda çalışanlar için sözün tam manasıyla bir hazine ‘Kırk Gün Kırk Gece’.

Sözcü