Devlet ismine radyo ve televizyon yayınlarını gerçekleştirmek gayesiyle 1964 yılında kurulan Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) 3 yıldır faaliyet raporlarını kamuoyuyla paylaşmıyordu. Hususla ilgili şeffaflık tenkitlerine uzun müddettir sessiz kalan TRT, kurumun internet sitesinde 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ilişkin faaliyet raporlarını bir kerede yayınlandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın Kartal Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden sınıf arkadaşı İbrahim Eren başında olduğu TRT, yurt içinde toplamda 5 bin 300 metrekarenin üzerinde kapalı alana şurası 26 faal televizyon stüdyosu, 21 radyo yayın stüdyosu, 23 radyo yapım stüdyosu, 14 radyo ses alma stüdyosu ve 2 radyo drama stüdyosu ile; yurt dışında ise Washington DC ve Londra’daki stüdyolarında üretim ve yayın faaliyetlerini sürdürüyor.
YASAL DESTEK
16 televizyon, 17 radyo kanalı, 4 basılı mecmua ve dijital mecralar üzerinden yayıncılık yapan TRT’nin gelirlerinin büyük bölümü vatandaşlardan toplanan bandrol fiyatları ve elektrik faturalarından tahsil edilen TRT hisselerinden oluşuyor.
3093 Sayılı TRT Gelirleri Kanunu’na nazaran, radyo, televizyon, görüntü ve birleşik aygıtlar ile görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü aygıtlardan alınan bandrol fiyatları TRT’ye aktarılıyor. Ayrıyeten, vatandaşlar faal elektrik gücü bedeli üzerinden yüzde 2 oranında TRT hissesi ödüyor.
Televizyondan radyoya, cep telefonundan konut sinema sistemine, akıllı kol saatinden bilgisayar ve tabletlere kadar çok sayıda aygıttan yüzde 16 ile yüzde 0,01 ortasında değişen oranlarda bandrol fiyatı alınıyor.
ÜÇÜ TIPKI ANDA
Hükümetin propagandasını yaptığı gerekçesiyle ağır tenkit alan TRT, 3 yıldır faaliyet raporu açıklamadığı için gelir ve masraflarının detayları bilinmiyordu.
Lakin 2017, 2018, 2019 yıllarına ilişkin faaliyet raporlarının paylaşılmasıyla kurumun mali yapısı da ortaya çıktı.
Vatandaşın cebinden çıkan ve güç hissesi ile bandrol fiyatı olarak TRT’nin kasasına giren para üç yılda toplam 7 milyar 258 milyon lira olarak gerçekleşti.
Kamusal Katkı Gelirleri olarak bilançoda yer alan bandrol ve güç hissesi 2017 yılında 2 milyar 163 milyon lira, 2018 yılında 2 milyar 293 milyon lira, 2019’da ise 2 milyar 802 milyon lira oldu.
FAALİYET RAPORUNDA SAVUNMA
TRT 2019 yılı faaliyet raporunun sonunda kamu yayıncısına sahip ülkelerin kamu kaynaklı gelirlerinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYİH) oranını gösteren bir tabloya yer verildi. Kamu yayıncısına sahip 33 ülke baz alınarak yapılan incelemede, Türkiye’nin kelam konusu kıyaslamadan 30’uncu sırada yer aldığına dikkat çekildi. TRT gelirlerinin birçok ülkeye nazaran daha düşük olduğuna vurgu yapılan raporda şu tabirlere yer verildi:
“Birçok ülke ile kıyaslandığında kamu yayıncısı olarak gelirinin Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya oranı dikkat alımlı ölçüde düşük olan TRT; bünyesinde 16 televizyon kanalı, 8’i ulusal 3’ü yurt dışına yayın yapan 11 radyo kanalı ile hizmet veriyor.
TRT mevcut geliriyle; TRT World üzere memleketler arası çapta ve yüksek tesirde yayınlar yapıyor, TRT Arapça ile Türkiye’nin bölgedeki yumuşak gücü oluyor. Kültür-sanat kanalı TRT 2 üzere kulvarında eşsiz bir kanalı izleyicisine sunarken, TRT Çocuk’ta reklamsız hizmet veriyor, belgesel, müzik, spor, haber üzere bahislere özel tematik kanallarıyla da farklı kısımlardan çeşitli izleme eğilimlerindeki izleyicileri geniş yelpazede kucaklayarak kamu misyonunu eksiksiz bir biçimde yerine getirmek için çalışıyor.
Bu açıdan bakıldığında dünyadaki öteki kamu yayıncılarının bütçe gücüyle kıyaslandığında, TRT kanallarındaki, yayınlarındaki ve hizmetlerindeki çeşitlilik ve tesir alanı bahsi geçen hiçbir kamu yayıncısında gözlemlenmiyor.”
Sözcü
