Kulaktan kulağa günümüze kadar gelen anlatımlara nazaran Osmanlı devrinde Rodos’a sürülen Arpazlı Hacı Hasan Beyefendi, dönüşünde Rodos’tan getirdiği yapı ustalarına Aydın’ın Nazilli ilçesine bağlı Esenköy’de, Arpaz Kulesi ve Arpaz Konağını yaptırmış.

Karya kenti Harpasa Kalesinin eteklerinde, Arpaz beyefendilerinin yaşaması için yapılan konak, ahşap işçiliğindeki motifleri, ahşap cumbaları, tavanda çarkıfelek işlemesi, odalardaki kapak işlemeli dolapları ile kalabalık bir aile için her şeyin düşünüldüğü bir yapı. Bitişiğinde misafirhane,  hamam, ambar, müştemilat, ahırı ile bir ömür alanı yer alıyor. Bahçesinde zeytin sıkmak için taş değirmen, küçük süs havuzu ve çeşme bulunuyor.

SAVUNMA KULESİ

Konağın çabucak yanı başında ise dört katlı, ince personellik ile taş bir kule yükseliyor. Kule, konağa yapılacak bir saldırıyı püskürtmek için ustalıkla düzenlenmiş. O periyotta kuleye, konaktan indirilen asma köprüyle, günümüzde ise avludan bir taş merdivenle küçük bir kapıdan giriliyor. Altında sığınağı bulunuyor. Her katında, kuleyi çepe etraf saran sayısız tüfek mazgalları var.  İçi ise silahlı kalabalık bir kümenin rahat hareket etmesi için tasarlanmış.

UNESCO DÜNYA MİRASINA GİRMELİ

Unesco dünya mirası listesinde yer alması gereken harika konak ve kule yazgısına terk edilmiş. Onarımı için birkaç yıl evvel teşebbüs başlatıldığı halde, yapıların ayağa kaldırılması için gereken finans bir türlü bulunamamış. Belediye, Valilik, Kültür ve Turizm Bakanlığı ortasında yazışmalar sonuç vermemiş. Esenler Muhtarı Ali Küçük, yapı büsbütün yıkılmadan kurtarılmasını istiyor. Muhtar Küçük, “Unesco dünya mirasına bile girmesi gereken Arpaz kalesi için ivedilikle bir şeyler yapılmalı. Göz nazaran göre yok oluyor. Bu yapılar restore edilirse hem tarih kurtulacak, hem de gelen yerli ve yabancı turistlerle köy iktisadı canlanacak” dedi.

Sözcü