Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Makine Mühendisleri Odası tarafından TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, BDDK, Strateji Bütçe Başkanlığı, İSO, IMF dataları kullanılarak yapılan tahlilde, endüstrinin 2020’nin birinci yarısında sert düşüşler yaşadıktan sonra ikinci yarıda kredi, kur, vergi teşvikleriyle ayakta kaldığı ve 2020’de yüzde 1 ila 2 ortası büyüdüğü belirtildi.
Endüstrinin kredi borcunun 2019’a nazaran yüzde 32’ye yakın arttığı, 2020’de kullandıklarıyla kredi borcunun 1 trilyon TL’yi aştığı belirtildi.
“İLERİKİ YILLARDA SU ÜSTÜNDE DURMAK GÜÇLEŞECEK”
Genelde iktisadın, özelde endüstrinin 2021’e değerli kırılganlıklar taşıdığı vurgulanan tahlilde şu noktalara değinildi:
*Türkiye iktisadının omurgasını oluşturan sanayi bölümü, pandeminin damgasını vurduğu 2020 yılını küçülmeden, kıt kanaat ayakta geçirdi. Fakat, bu kıt kanaat da olsa ayakta durma, ileriye dönük kıymetli kırılganlıklar biriktirerek gerçekleşti.
*Genişletilmiş para siyaseti, kredi genişlemesi, büyümüş bütçe açığı, bastırılmış döviz kuru, düşük tutulmuş kredi faizleri ile zorlanan iç talep, genelde iktisada, özelde endüstriye su üstünde 2020’yi geçirme imkanı verse de, ileriki yıllarda suyun üstünde durmayı güçleştirecek kıymetli yükler bindirdi.
*Sanayi, iktisadın yüzde 3 büyüdüğü 2018’de lakin yüzde 1,4 büyüyebildi. 2019’da yüzde 0,7 küçülen iktisadın 2020’de de yüzde 2’lik GSYH artışı temposunun gerisinde kalarak lakin yüzde 1,2 büyüdüğü kestirim ediliyor. Bilhassa imalat sanayiinin 2018’de büyümesinin yüzde 1,1’de kaldığı, 2019’da yüzde 2,3 küçüldüğü hatırlatılmalıdır. Omurgada önemli aşınmalar vardır.
“KREDİ BORCU 1 TRİLYON TL’Yİ AŞTI”
*2020’nin tamamında kredi hacmi 2019’a nazaran yüzde 33’e yakın arttı ve 3,8 trilyon TL’ye yaklaştı. Endüstrinin 2020’de kullandıklarıyla kredi borcu 1 trilyon TL’yi aştı. Endüstricinin kredi borcu 2019’a nazaran yüzde 32’ye yakın arttı. Böylelikle toplam banka kredileri içinde sanayi firmalarının hissesi da yüzde 29,3’e ulaştı.
*Ticari kredilerin ve tüketici kredilerinin daha çok kamçılanmasıyla, iktisat, geniş manada da sanayi, tabana vurmaktan kurtarıldı ancak iki yan tesir, enflasyon ve cari açık artışları, hem büyüme suratını kesti hem de 2021’e değerli kamburlarla girilmesine yol açtı.
“SANAYİ ESERLERİNDE YILLIK ARTIŞ YÜZDE 27,3’Ü BULDU”
*Yurt içi üretici ya da endüstrici fiyatları 2020’de yüzde 25,15’i; imalat sanayii eserlerindeki yıllık fiyat artışı da yüzde 27,3’ü buldu. Endüstrinin harareti, cari açığı da büyüttü.
*2020’de imalat sanayiinde ithalat artarken ihracat azaldı ve dış ticaret açığı 20 milyar dolara yaklaştı. Bu sonuç, 37 milyar dolara yakın açık veren cari dengeyi direkt şekillendirdi.
*Kasım 2020’den itibaren yükseltilen faizlerin kredi kullanımını, tüketici kredi taleplerini azaltması, bunun da iç talebi daraltması umuluyor. Pandeminin, dünyada aşılama sürecine geçilmesine rağmen, tesiri şimdi azaltılamadı. Bu durum, sanayi eserlerine olan iştahsızlığı yok etmedi ve sanayi hem iç hem dış talepteki düşük iştahın tesirinde, 2021’de de kıt kanaat yaşanacak üzere görünüyor.
“DÜNYA EMTİA FİYATLARINDA YÜKSELİŞ, 2021’İN EN DEĞERLİ TEHDİDİ”
*Enflasyon ve cari açık, önümüzdeki devirde de genelde iktisat özel olarak da sanayi açısından kritik ehemmiyette. Bilhassa yükselen ithal emtia fiyatları kıymet kazanıyor. Petrol, besin, metal üzere eserlerin milletlerarası piyasaları yükseliyor.
*Türkiye yalnızca güç değil, ana metal ve besin üzere bölümlerde de önemli ithalatçı pozisyonunda. Hem üretim hem de tüketim yapısında ithalat epey yüksek. Bu nedenle, emtia fiyatlarındaki artışlar bir yandan ithalat faturasını kabartırken öteki yandan girdi maliyeti kanalıyla enflasyonu olumsuz etkiliyor.
*Eylülden bu yana petrol fiyatları yüzde 50, ana metal ve ziraî emtia fiyatları yüzde 20 civarında yükseliş gösterdi. Öteki eser fiyatlarında da kıymetli artışlar var. Bu gelişmeler ithalat fiyatlarını önemli halde üst çekmeye başladı. Dünya emtia fiyatlarındaki yükseliş, Türkiye’nin enflasyon ve cari süreçler istikrarına dair en değerli risk ve 2021’in de en değerli tehdidi.
Sözcü
