Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinin kültür mirasıyla yüklü olan Bursa’nın İznik İlçesi, Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda ve Cumhuriyet’imizin kuruluşunda oynadığı rol ile büyük kıymet taşıyor. Ulu Lider Atatürk’ün de övgü dolu kelamlarına mazhar olmuş kuvvacı bir ilçe. İşgalin en karanlık günlerinde çoban ateşlerinin birinci yakıldığı yerlerden biri İznik oldu.
Atatürk’ün Samsun’a çıkışından altı ay sonra 12 Ekim 1919’da Kuva-yı Milliyeci zabitler Hasan Tahsin (Akıncı) ve Mehmet Tevfik’in (Sindel) önderliğinde İznikli direnişçiler evvel bölgedeki Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti’ni kurdu. Sonra oluşturdukları milis gücüyle işgale karşı savaşa başladılar. Targan Beyefendi Taburu, Dr. Enis Beyefendi Çetesi, Osmancık, Gökbayrak Taburlar oluşturuldu. Batı Cephesi Komutanlığı’nda ordu mensubu olarak Kurtuluş Savaşı boyunca vatanlarına hizmet ettiler.
MÜHİMMAT SEVKİYATI
İznik halkı iki kere işgali yaşadı lakin hiç teslim olmadı. Halk Yunan askerlerine karşı silahla karşı koydu. O tarihlerde İznik Belediye Lideri olan kuvvacı Ali Osman Ağa (Akıncı), İzmit’li Yahya Kaptan’la iş birliği yaparak mühimmat sevkiyatı yaptı. Padişah Vahdettin’in imzalattığı Sevr Antlaşması’na karşı çıktılar. Bu küçük ilçenin Belediye Lideri ve Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti Reisi Mehmet Rüştü Beyefendi bir protesto telgrafı çekip, İzniklilerin antlaşmanın kararlarını asla kabul etmediklerini haykırmıştır.
ULU LİDER ATATÜRK 1935 YILINDA İZNİK’E GİTTİ
Muharrir Recep Bozkurt’un arşivindeki üstteki fotoğraf 15 Temmuz 1935 yılına ilişkin. Atatürk Yalova’dan Bursa’ya geçerken İznik’e uğramıştı. Yanında Celal Bayar, Afet Hanım ve arkadaşları vardı. Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk, İznik Belediye Bahçesi’nde İzniklilerle bir ortaya gelmişti.
TBMM’ye katılan birinci temsilcilerden biri İznik Müşküleli Halil İbrahim Ağa’dır.
BİR GÜNDE 80 ŞEHİT
Tarihçi Muharrir Recep Bozkurt arşivinden işgale direnen İznikli kahramanlar. Ali Beyefendi (ortada) Hüseyin Oktay ve Süleyman Askeri.
Kurtuluş Savaşı boyunca savaşın fecî acılarını yaşamış olan İznik halkı 28 Kasım 1920’de, işgalci kuvvetlerle göğüs göğse çarpışıp bir günde 80 şehit vermiştir. Kuruluş periyodunda de ihtilallerin yılmaz savunucusu ve uygulayıcısı olan İznik, kaçtır yolunu gözlediği Ata’sını 15 Temmuz 1935’de konuk etmenin sevinç ve onurunu yaşamıştır. Onun hastalık günlerinde bir sepet Müşküle üzümü İzniklilerin vefa ve minnettarlık hisleriyle Çankaya’ya yollanıp Ata’nın teşekkür yanıtı alınmıştır.
SİNESİNDE ÇOK ESKİ MEDENİYETLERİ TAŞIR
Ortadan uzun yıllar geçmesine karşın Kurtuluş Savaşı’nın açtığı yaraları bir türlü saramayan İznik’i Ulu başkan Mustafa Kemal Atatürk 15 Temmuz 1935 yılında ziyaret etti. Atatürk, İznik’i ‘Yenişehir’e mi, Karamürsel’e mi, Osmaneli’ye mi bağlayalım?..’ tartışmalarının yapıldığı o günlerde; “Sinesinde çok eski medeniyet yapıtları taşıdığı için, ileride büyük bir turistik kent olacak bu geniş ovali, suyu bol kenti keşke vilayet merkezi yapsa idik” diyerek, İznik’in kıymetini bir defa daha lisana getirmiştir. İznik asırlarca medeniyetlere mesken sahipliği yahptı. İznik’te birinci uygarlık izlerinin M.Ö. 4000 yıl öncesine kadar dayandığı tarihi kaynaklarda belirtilmiştir. İznik ismi, eski Yunancada ‘Nikaia’ya hakikat’ manasını taşıyan ‘EIS CİLT NIKAION’ dan gelmektedir. EIS ve NIK heceleri halk lisanında kaynaştırılarak evvel EISNIK sonra ISNIK ve günümüzde de İznik biçimini almıştır. Başta Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı’da başşehirlik yapmıştır.
Sözcü
