Makûs iklim şartları, artan nakliye maliyetleri ve tedarik sıkıntıları nedeniyle global besin fiyatları yükselmeye devam ediyor. Besin fiyatlarındaki artış daha çok fakir kısımları etkilerken hükümetlerin aldığı tedbirler yetersiz kalıyor.
Besin fiyatları tüm dünyada yükselirken hükümetler de artan fiyatların getirdiği sıkıntılarla yüz yüze kalıyor.
Hükümetler toplumsal yardımları artırmaya çalışsa da pek çok ülkede yardımlar yetersiz.
70’LER SONRASINDAKİ EN YÜKSEK DÜZEYDE
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından açıklanan global besin fiyatları endeksi, haziran ayında 2011 yılından bu yana en yüksek düzeyine çıkmış, eylül ayında ise en son 1970’lerde gördüğü düzeylere ulaşmıştı.
FAO tarafından derlenen, tahıl, yağlı tohum, süt eserleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen dünya besin fiyatları ağustos ayında 127,4’e çıktı. Endeksteki yıllık artış ise yüzde 32,9 oldu.
FAO Besin Fiyat Endeksi. (1961-2021). Grafik: FAO
Fiyat artışlarında makus hava şartlarının, artan navlun ve gübre maliyetlerinin, nakliye ve işgücü meselelerinin tesirli olduğu belirtildi.
FAKİR ÜLKELERİ DAHA ŞİDDETLİ ETKİLİYOR
Besin fiyatlarındaki artış en çok gelişmekte olan ülkeleri etkiledi. Azalan döviz rezervleri, kimi ülkelerin ithalat sıkıntıları yaşamasına da sebep oldu. Besin harcamalarının hane halkı harcamalarındaki hissesi büyüdükçe sorun daha da büyük hale geliyor.
Besin harcamalarının hane halkı harcamasındaki hissesinin yüksek olduğu bölgelerde bilhassa temel besinlerdeki fiyat artışlarının toplumsal tesirleri hükümetlerin yüzleşmesi gereken bir sorun olarak ortaya çıkıyor.
Temel besin eserleri olan et, şeker, tahıl üzere eserlerdeki fiyat artışları, son yıllarda kaydedilen en yüksek artışlar oldu.
1: Besin Fiyatları Endeksi. 2: Et. 3: Süt Eserleri. 4: Tahıl. 5: Yağ. 6: Şeker. Tablo: FOA
Devletler de husus ile ilgili tedbir almaya başladı. Toplumsal yardımlar arttı ve pek çok ülkede fiyat kontrolleri yapılmaya başlandı.
ORTADOĞU’DA PROTESTOLARI TETİKLEMİŞTİ
Buna rağmen, bu ülkelerin vatandaşlarındaki memnuniyetsizlik de büyüyor. 2010’lu yılların başındaki yüksek besin fiyatları birtakım Ortadoğu ülkelerindeki protestoları tetiklemişti.
Lakin şu anki besin fiyatları 2011’in dahi üstüne çıkmış durumda ve artık insanların besine ulaşımı 10 yıl öncesinden daha sıkıntı.
TÜM DÜNYADA TESİRLİ
Ortadoğu ülkelerinin dışında Romanya, Arjantin, ABD, Hindistan ve Rusya üzere ülkeler de artan besin fiyatlarının getirdiği sıkıntılarla boğuşan ülkeler ortasında.
Dünyanın en büyük hububat üreticilerinden olan Romanya, berbat iklim şartları nedeniyle artan besin fiyatlarının önüne geçemedi. Ülkede, genel enflasyondaki artışın son 8 yılın en yükseği olması bekleniyor.
ABD’DE BESİN SORUNU SÜRÜYOR
Dünyanın en büyük iktisadı olan ABD’de, ağustos sonunda yayımlanan ve Bloomberg’in aktardığı bir ankete nazaran, insanların yüzde 8,6’sı gereğince yemek yiyemediğini söyledi.
Besin kuponları ve okul yemek programlarının genişletilmesi pandemi müddetince alınan süreksiz tedbirler olarak sunuldu. Fakat mevcut yardımlar da sağlıklı ve kâfi besine ulaşımını da tam olarak sağlamak konusunda yetersiz.
Örneğin ABD’de Tarım Bakanlığı tarafından çocuklar için yapılan besin yardımları için okullara yapılan harcamalarda kısıtlamalara gidildi.
Okul sonrası ve yaz periyodu için öğrencilere yemek yardımı yapılması için yaklaşık 15 milyar dolar ayrıldı lakin okullara verilen öğlen yemeği için harcanan para 2019’da 14 milyarken 2020’de 10 milyar dolar oldu.
Okullardaki kahvaltı için harcanan para pandemi öncesine nazaran 1 milyar dolar azalırken, 137 bin yetişkinin yararlandığı Çocuk ve Yetişkin Bakımı Besin Programına yapılan harcama ise tekrar 1 milyar dolar azaldı.
HİNDİSTAN’DA TOPLUMSAL YARDIMLAR YETERSİZ
Hindistan’da ise Başbakan Narendra Modi’nin hükümeti 20,4 milyon ton fiyatsız pirinç ve buğday dağıttı. Fakat bu yardımlara karşın ülkedeki önemli yoksulluk nedeniyle besine erişim sıkıntıları devam ediyor.
2020’de Hindistan, Global Açlık Endeksi’nde 107 ülke ortasında 94. sırada yer aldı.
RUSYA’DA BESİN ENFLASYONU
Rusya’da da besin enflasyonunu son beş yılın tepesinde seyrediyor. Dünyanın en büyük hububat üreticisi olan ülkedeki lokal buğday fiyatları Ağustos ayında büyük artış gösterdi.
Sözcü
