Memleketler arası Finans Enstitüsü (IIF) Baş Ekonomisti Robin Brooks, kredilere bağımlılık nedeniyle cari açığın büyümeye devam ettiğini belirterek, kredi genişlemesinde frene basıp, derin bir sakinliğe hazırlıklı olunması gerektiğini savundu. Türkiye için kolay bir tahlil yolu olmadığını tabir eden Brooks’a nazaran, Türkiye’nin cari açığını azaltıp, dış finansmandan kaynaklı kırılganlıklarını azaltması için bir sakinlik periyodunu göze alması gerekiyor.
TÜSİAD’ın düzenlediği “Salgın Devrinde Dünya Iktisadı ve Türkiye’nin Makroekonomik Dengeleri” bahisli internet seminerinde konuşan Brooks, iki-üç aydır yükselen piyasaların para ünitelerinde toparlanma görüldüğünü fakat Türk Lirası’nın doğalgaz rezervleri üzere olumlu haberlere karşın bedel kaybetmeye devam ettiğine dikkat çekti.
KREDİYE FAZLA BAĞIMLI
Brooks, “Demek ki bir risk, bir kırılganlık var. TL’nin istikrara kavuşması için, ikinci yarıda cari fazlaya neden olacak biçimde kredilerde büyüme yavaşlamak zorunda. Belirsizliklerle dolu bir ortamda kendimizi koruyabilmek için yapacağımız en iyi yol denetim altına alabileceğimiz işleri denetim altına almaktır” değerlendirmesini yaptı.
“Kredilerdeki büyüme yavaşlamak zorunda ki; TL stabilize olabilsin” diyen Brooks, yükselen piyasaların para üniteleri için en hoş gelişmenin corona virüsü aşısının bulunması olacağını söz etti. Türkiye üzere ülkelerdeki büyümenin değerli olduğunu vurgulayan Brooks, “Büyümeli fakat büyüme için gereğinden fazla krediye bağımlılık olmamalı. Türkiye iktisadı ikinci çeyrekte yüzde 10 daraldı. Bu oran başka yükselen piyasalarla karşılaştırıldığında çok iyi. Lakin, kredilerle birlikte cari açık da büyümeye devam ediyor” dedi.
IIF ekonomistlerinin yıl sonu cari açık varsayımının gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranının yüzde 4 civarında olacağını öngördüklerini aktaran Brooks, bu oranın Türkiye için fazla olduğunu söyledi ve şöyle devam etti: “Krediler yatırımı değil tüketimi artırıyor. Türkiye’de tüketim de ithalata dayalı. Hasebiyle krediler çok desteklenirse cari açık büyüyor. Türkiye yabancı yatırımcıyı çekip cari açığı finanse etmekte zorlanabilir ve TL’de daha fazla kıymet kaybı meydana gelebilir” diye konuştu.
Robin Brooks
GÜÇLÜ DOLAR TEHLİKESİ
ABD dolarının gelişmiş ülkelerin para ünitelerine karşı zayıflamasını beklemediklerini aktaran Robin Brooks, “Doların hâlâ çok güçlü olduğu bir ortamdayız, doların zayıflamasını beklemiyoruz. Doların güçlü olması Türkiye açısından tehlikeli bir ortam oluşturuyor. Bu durum cari açığın çevrilmesini zorlaştırıyor” dedi. Bu krizde yükselen piyasalarda radikal sermaye çıkışları olduğuna da değinen Brooks, “İlk üç ayda yükselen piyasalardan 80 milyar dolar muazzam sermaye çıkışına şahit olduk. Global kriz periyodunda 2008-2009’daki toplam sermaye çıkışı 20 milyar dolar düzeyindeydi. İkinci ve üçüncü çeyrekte 35 milyar dolarlık bir geri dönüş oldu, lakin yeniden de yüzde 100 itimat oluşmuş değil” diye devam etti.
DAHA GÜÇLÜ BİR SIKIŞTIRMA KURAL
IIF gelişmekte olan ülkeler Avrupa Araştırma Lideri Uğraş Dava ve IIF Ekonomisti Benjamin Hilgenstock, Türkiye’nin kısa vadeli dış finansman zorluklarını tahlil eden bir rapor yayımladı. “Türkiye: Dış Finansman Zorlukları Devam Ediyor” başlıklı raporda, gerçek faiz oranlarının manalı bir halde müspet tarafta değiştirilmesi halinde daha güçlü bir sıkılaştırmanın kural olduğuna işaret edildi.
Bunun, lira cinsinden varlıklar için piyasa hassaslığını ve risk iştahını iyileştirmeye yardımcı olacağını kaydeden IIF ekonomistleri, bunun yalnızca yabancıların portföy yatırımı girişlerini tetiklemekle kalmayacağını tıpkı vakitte yerleşiklerin yılın geri kalanında döviz talebini de azaltabileceğini kaydetti. Bu yılın birinci sekiz ayında cari açığın yaklaşık 27 milyar dolara genişlediğine işaret edilen raporda, Ortodoks para siyasetlerine dönüşün berbat gidişatı önleyebileceği kaydedildi. Türkiye piyasalarında yalnızca 20.9 milyar dolarlık pay senedi ve 5.8 milyar dolarlık tahvil kaldığına dikkat çekildi.
Sözcü
