Vatandaşlar, harcamalarını borç ile döndürürken, bir bankadan çektikleri kredi ile öteki bankadaki borçlarını kapatıyor. Çevrilen borcun toplam ölçüsü ise bilinmiyor.
Vatandaşın bankalara olan kredi borcunun hacimsel gelişimi hane halkı harcamalarının borç ile döndüğünü açıkça ortaya koyuyor. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında vatandaşın bankalara olan tüketici ve kredi kart borcu dahil borcu 6.3 milyar TL düzeyindeydi. 2006 yılında 10 kat artarak 68.9 milyar TL’ye yükseldi. 2010’a geldiğinde bu borç 172.7 milyar TL oldu. 2015 yılında 375.2 milyar TL, 2020 yılında ise 820.7 milyar TL seviyesine ulaştı. 2021’in birinci yarısında 53.5 milyar TL’lik artışla 874.2 milyar TL’yi buldu.
KREDİ DAĞILIMI DEĞERLİ
Bu borcun problemsiz bir halde ödenmeyeceğini iddia etmenin kahinlik olmayacağını belirten uzmanlara nazaran bankaların takip oranlarının yapay olarak azalmasında 90 günlük takip mühletinin 180 güne çıkarılması tesirli oldu. Uzmanlar, sıkıntıların halı altına süpürülerek ötelendiğini bankaların da bu kredileri döndürmekte zorlandığı belirtiyor. Bankacılık uzmanı, ekonomist Erol Taşdelen, kredi hacminin artması yanı sıra alınan kredilerin dağılımının da çok değerli olduğuna değindi. Konut ve taşıt üzere elle tutulan, nereye harcandığı kısmen aşikâr olan kredilere bakıldığında; 2021 Haziran sonunda 874.2 milyar TL’ye yükselen vatandaşın borcunun yalnızca 277.3 milyar TL’lik kısmının konut kredisi ( % 31.7’si), 14.9 milyar TL’lik kısmının da taşıt kredisi (%1.7’si) olduğuna işaret eden Taşdelen, tahlilini şöyle sürdürdü:
Erol Taşdelen
YARISI MUHTAÇLIKTAN
“Vatandaşın borcunun % 47.46’lık kısmı gereksinim kredisi. %19.10’lık kısmını oluşturan 167 milyar TL’lik kısmı da kredi kart borcu. Yani, vatandaşın borcunun beşte birini kredi kartı borçları, yarısını da muhtaçlık kredileri oluşturuyor. Muhtaçlık kredisi ve kredi kart borç toplamı 581.9 milyar TL ile borcun üçte ikisini oluşturuyor. Asıl sorun da toplam 581.9 milyar TL
olan muhtaçlık kredisi ve kredi kart borcunun nereye harcandığı tam bilinmiyor ve elle tutulur bir karşılığı şimdi yok. Bir kısmı cep telefonu, tatil üzere lüks harcamalara giderken vatandaşın bir bankadan çekip öteki bankaya yatırdığı kredi kart borç hacmini bilen yok.”
Her 100 liralık batığın yüzde 95’i gereksinim ve kartlardan
Vatandaşın 874.2 milyar TL kredi borcuna karşılık 18.5 milyar TL’lik tüzel sürecin başlatıldığı takip kredisi var. Bunun içinde, “takibe gitmesin” diye daima ödemesiz periyotlar konarak yüzdürülen problemli kredilerin yahut kart borcunu takibe atmamak için taksitli tüketici kredisine dönüştürüp vakit kazanılan kredilerim olmadığını söyleyen Erol Taşdelen, şöyle devam etti: “Taksitli krediler takibe gitmesin diye kredili mevduat hesabı kullanıp taksitleri ödenen ve takip süreçleri dolaylı olarak ötelenen problemli krediler de yok. Vatandaşın son ana kadar konut kredisini ve taşıt kredisini ödemek için gayret içinde olduğunu anlamak güç değil. Takibe atılan kredilerin 12.2 milyar TL’lık kısmı (% 66’sı) gereksinim kredilerinden oluşuyor. Kredi kartlarının takip hacmi ise 5.3 milyar TL (% 29’u). Vatandaşın kredi takiplerinin % 95’lik kısmı muhtaçlık kredisi ve taşıt kredilerinden kaynaklı borçlar.”
Sözcü
