Son günlerde Hatay, Kahramanmaraş ve Trabzon’da meydana gelen orman yangınlarını kıymetlendiren İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFAM) Koordinatörü Serhat Yılmaz, Tarım ve Orman Bakanlığı bilgilerine nazaran Türkiye’de orman yangınlarının kaydının tutulmaya başlandığı 1937 yılından 2019 yılına kadar gerçekleşen toplam 106 bin 603 orman yangınında 1 milyon 667 bin 676 hektarlık ormanın yanarak kül olduğunu söyledi. Yılmaz, “Bu sayı, Kıbrıs adasının 1,5 katına eşittir” diye konuştu.
ORMAN YANGINLARI DOĞAYI NASIL ETKİLİYOR?
Tekrar Tarım ve Orman Bakanlığı bilgilerine nazaran salt 1-14 Ekim 2020 tarihleri ortasında irili ufaklı 192 orman yangının kaydedildiğini tabir eden Yılmaz, “Böylesine geniş ormanlık alanların yangınlar sonucu ziyan görmesi doğal olarak toprak vejetasyonunun ve yaban hayatın ziyan görmesine neden olmakta, karbon, azot ve su döngüsü üzere biyojeokimyasal döngüleri olumsuz etkilemekte tüm bunlarla birlikte hem ormana bağlı hayatlar bağlamında hem de yangınla uğraş süreçlerinde kıymetli ekonomik sonuçlar açığa çıkarmaktadır. Hatay’da gerçekleşen orman yangınlarında gördüğümüz yerleşim yerlerinin, yaban hayatının gördüğü ziyanlar bu tesirlerin somut görünümüdür” dedi.
FOTO: DHA / stanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFAM) Koordinatörü Serhat Yılmaz
“RİSK VE KRİZ İDARESİ PLANLANMALI”
Orman yangınlarının önlenmesi açısından gözetleme kuleleri, devriye sistemi üzere birçok sistemin bulunduğunu, fakat bunların yüzeysel kaldığını kaydeden Yılmaz, şunları söyledi:
* Bu nedenle süreci afet idare döngüsü içerisinde kıymetlendirmek daha hakikat bir yaklaşım olacaktır. Yani risk ve kriz idaresi olarak iki başka evre planlanmalıdır.
* Risk evresinde ülkemizin orman yangın riskleri belirlenmeli ve bu risklerin önceliklendirildiği bir risk haritasının çıkarılması gerekmektedir. Bu risk haritasının çıkarılması ise bu alanda sorumluluğu bulunan tüm kurum ve kuruluşların iştiraki ile hazırlanmalıdır.
* Böylelikle öngörülen yangın risklerine yönelik proaktif bir strateji uygulanabilecektir. Orman yangınlarını önlemenin ikinci evresi ise kriz idaresi oluşturmalıdır.
* Bu evrede ise muhtemel bir orman yangını olayına en süratli ve yanlışsız müdahalenin nasıl gerçekleştirileceği müdahale stratejilerinin, ziyan gören alanların tekrar nasıl ormanlık alana dönüştürüleceği ve iyileştirme çalışmalarına yönelik stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir.
* Tabi bu her iki evre için yapılacak çalışmalara yönelik yasal altyapının da oluşturulmasına muhtaçlık duyulacaktır.
“FARKLI UZMANLIKLARIN İŞ BİRLİĞİ ŞART”
Yanarak ziyan görmüş bir ormanın iyileştirmesiyle ilgili çalışmaların, afet idaresi bağlamında değerlendirildiği takdirde, kriz idaresi evresinde gerçekleştirilmesi gerektiğini belirten Yılmaz, “Bu çalışmaların tek amacının ise en az ziyan gören ormanlık alan kadar alanın tekrar ağaçlandırılmasına ve burada doğal ömrün canlanmasına yönelik olması gerekmektedir. Bu çalışmalar içinse birçok farklı uzmanlığın iş birliğine gereksinim duyulacaktır. Örneğin yangının gerçekleştiği ormanlık alandaki floranın (belirli bir bölgedeki bitki, mantar ve tek hücrelilerin tamamı) bilinmesi ve buna nazaran ağaçlandırma çalışmalarının yapılması gerekmektedir” tabirlerini kullandı.
“RİSK HARİTASI ÇIKARILMALI”
Hususla ilgili olarak bir “Türkiye Orman Yangın Risk Haritası” düzenlenmesi ve bu haritada Türkiye’deki tüm ormanlık alanlarda bulunan flora bilgisinin de bulunması gerektiğini söyleyen Yılmaz, “Yine misal çalışma fauna (belirli bir bölgede yaşayan hayvan tiplerinin tamamı) için de geçerli olmaktadır. Bu durumda ziyan gören ormanlık alanın iyileştirilmesinde botanik, zooloji, jeoloji, sosyoloji üzere birçok bilim kolundan yararlanmak gerekmektedir. Zira farklı boyutlarda ziyan gören ya da büsbütün kaybolan bir canlılık alanının tekrardan kazandırılması için farklı disiplinlerden uzmanların uzun süreçler gerektiren çalışmalarına muhtaçlık duyulacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
“YEGÂNE ÖGE DOĞADIR”
Yangının gerçekleştiği ormanlık alanda yapılacak ağaçlandırma çalışmalarında kuralı belirleyen yegâne ögenin tabiat olduğunun altını çizen Yılmaz, “Daha açık tabir etmek gerekirse yangının gerçekleştiği ormanlık alanın tüm flora bilgisine sahip olmak gerekmektedir. Zira flora bölgenin doğal şartlarına nazaran uzun vakitler içerisinde şekillenmektedir. Bu nedenle öncelikle ormanlık alanlar için flora bilgisinin çıkarılmasına yönelik çalışmaların tamamlanması gerekmektedir. Elde edilecek bu bilgiler rastgele bir bölgede gerçekleşen orman yangını sonrası yürütülecek ağaçlandırma çalışmalarını belirleyecektir” biçiminde konuştu.
“YANAN ORMAN ESKİ HALİNE DÖNEMEZ”
Ormanlık alanların binyıllar içinde oluştuğuna, bu nedenle yanan bir ormanın tam manasıyla eski haline dönmesinin pek mümkün olmadığına dikkat çeken Yılmaz, “Ancak doğal devinim içerisinde bu sürece takviye olacak çalışmaları yahut rehabilitasyonları yapabiliriz. Bu takviye ya da rehabilitasyon çalışmaları için de daha evvel bahsettiğim üzere gören ormanlık alanlarla ilgili kapsamlı bilgilere sahip olmak, bu alanlara yönelik mevcut yahut potansiyel riskleri belirlemek, bu risklere yönelik tedbirler almak ve tüm bunlarla birlikte mümkün yangın olaylarında nasıl davranılacağını evvelce planlamak gerekmektedir” diyerek kelamlarını noktaladı. (DHA)
Sözcü
