TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Genel Merkezi, sarsıntı gerçeğinin topluma ve ilgililere yanlışsız anlatılması, kentler için birer tehlike kaynağı olan fayların pozisyonu ile hangi yerleşim ünitelerini direkt etkilediğini de dikkate alarak, ‘içinden canlı fay geçen’ kentlerle ilgili rapor hazırladı.
BİNGÖL’DEN GEÇEN FAYLAR
Jeoloji Mühendisleri Odası’nın raporunda, Bingöl’ün zayıf bir tabana sahip olduğuna dikkat çekilerek, “Bingöl zayıf bir yere sahip olması nedeniyle mümkün bir zelzelede şiddetle sarsılacak olmanın yanı sıra vilayet merkezindeki binaların altından canlı fay geçen vilayetlerimizden biridir. Bu nedenle 6,5’dan büyük bir muhtemel zelzelede hem zelzelenin yaratacağı şiddetli sarsıntı hem de yüzey faylanması tehlikesi nedeniyle hasar alması beklenmektedir.
Bu durumda en makul yaklaşım yapıların sarsıntı sarsıntısını karşılayacak biçimde kurallara uygun hale getirilmesidir. Ayrıyeten canlı fayların yerinin net olarak belirlenmesinin akabinde fay sakınım bantı üzerindeki bina ve bina çeşidi yapıların vakit içerisinde kaldırılarak bu alanlardaki nüfus yoğunluğunun azaltılması, yüzey faylanması tehlike nesli içerisindeki yerlerin farklı biçimde (park, günübirlik tesisler vb) kullanılması, şimdi yerleşim olmayan bu cins alanlar varsa, bunların yapılaşmak üzere imara açılmaması gerekir.
Bingöl kentinin depremselliği kent merkezinden ve yakınından geçen faylarla hudutlu değildir. Başta Karlıova ve Yedisu ilçe merkezleri başta olmak üzere 2003 yılında 84 öğrencinin hayatını yitirdiği Çeltiksuyu köyününde ortalarında bulunduğu 36’yı aşkın köy yerleşim alanı direkt canlı fay sınırları yahut zonları üzerine oturmaktadır. Bu açıdan bakıldığında yapılacak çalışmaların yalnızca vilayet merkezinde değil vilayet ölçeğinde yapılmasının değeri ve önceliği zaten ortaya çıkmaktadır.” denildi.
“BİNGÖL ZELZELE TEHDİDİ ALTINDA”
Bingöl’ün canlı fay üzerinde yer alan ve sarsıntı tehdidi altında yaşayan bir vilayet olduğuna dikkat çekilen raporda, şu tabirlere yer verildi:
Bir yapı beklenen yer sarsıntısına ve en son Bina Sarsıntı Yönetmeliği şartlarına uygun olarak inşa edilirse can kayıplarına yol açmaz. Lakin yaşanan zelzelelerde; yapıların etüt ve projelendirme süreçlerindeki yanılgı yahut eksiklikler, yapı üretimi sırasındaki gereç ve personellik yanlışları ile kontrolden kaynaklanan zafiyetlerden ötürü çok sayıda yapının ağır hasar gördüğü yahut yıkıldığı görülmektedir. Zelzele ziyanlarını azaltmanın ve zelzeleye hazır olmanın en kıymetli ögelerinden biri, yapıların mümkün bir zelzeleye güçlü yapılmış olmasıdır.
Zelzele aşikâr büyüklüğü geçtiğinde ise faylar yüzeye ulaşmakta, üzerinde bulunan yapıların yırtılmasına, bir yana yatmasına ya da devrilmesine yol açmakta, böylelikle yapıların çökmesine ya da çok ağır hasar almasına neden olmaktadır. Bingöl’ün geçmişinde bu büyüklükte zelzeleler olmuştur, gelecekte de olma mümkünlüğü vardır.”
“DEPREM MASTER PLANI HAZIRLANMALI”
Jeoloji Mühendisleri Odası, raporunda şu ikazlarda bulundu:
“Bingöl Valiliği, Bingöl Merkez ve İlçe Belediyeleri ile Vilayetler Bankası Genel Müdürlüğü tarafından Bingöl ilinin hem Hakikat Anadolu Fay zonu, hem de Kuzey Anadolu fay zonlarının kesişim noktasında yer aldığı gerçeğinden hareketle, kent ölçeğinde milletlerarası uygulama örneklerini de baz alınarak Mikrobölgeleme çalışmalarını yapması gerektiği,
Mikrobölgeleme çalışmaları kapsamında canlı fayların yerinin ve özelliklerinin, farklı disiplinlerden bilgi girişi ile jeoloji mühendisliği araştırmaları temelinde yapılacak paleosismolojik araştırmalarla net olarak belirlenmesi,
Üstteki çalışma sonuçlarından elde edilecek bilgiler ve öteki disiplinlerden (inşaat, mimarlık, kent plancıları vd) edinilecek bilgiler ve öbür afet olasılıkları ışığında Zelzele Master Planlarının hazırlanması,
Zelzele master planı dikkate alınarak kentin gelişim ve yerleşim stratejilerinin belirlenmesi gerekmekte olup bu çerçevede faal fay çizgilerinin etraf sistemi haritalarına işlenmesi ve faal fay zonlarının sakınım bantı içinde kalan alanların 1. Derece doğal eşik bedeller ortasına alınması ve bina ve bina tipi yapılar için sınırlama getirilmesi,
Nazım ve uygulama imar planlarının etraf sistemi planlarında yapılan bu değişikliklerden sonra gözden geçirilerek, faal fay sınırlarının sakınım batlarının imar planlarına işlenerek yenilenmesi, gerektiği düşünülmektedir.”
Sözcü
