Sibel GÜLERSÖYLER
Emre DEVECİ
İstanbul’un nüfusu neden azalmış olabilir? İşte 5 muhtemel etken
İstanbul’un nüfusu 2020 yılında evvelki yıla nazaran 56 bin 815 kişi azalarak 15 milyon 462 bin 452 bireye indi. Böylelikle megakentin nüfusu 20 yıldan beri birinci defa azalmış oldu. Kuşkusuz pandemi İstanbul’un nüfusunun azalması üzerindeki en büyük etken lakin unutmamak gerekir ki geçen yıl İstanbul’da nüfus artışı patlama yaşamıştı.
Megakentin nüfusunun azalmasındaki etkenler neler? TÜİK nüfus sayımını nasıl yapıyor? Akdeniz ve Ege’ye göçler hızlandı mı? Bu soruların karşılıklarını uzmanlar ve sozcu.com.tr editörleri araştırdı.
1-İstanbul’un nüfusunun azalmış olmasında corona virüsünden kaynaklı vefatlar ne kadar rol oynamış olabilir?
İBB Bilim Şurası Üyesi ve Halk Sıhhati Uzmanı Nilay Etiler: Ortlama ölümlerin üzerindeki sayılara açık kaynaklardan ulaşılabiliyor. Bu sayı bu yıl için İstanbul’da 18-20 bin ortası. Bu sayıya, direkt Covid-19 vefatlarını ekleyin, kalanının da göçlerden kaynaklı bir azalma olduğunu düşünüyorum. Bilhassa yaz aylarında İstanbul nüfusunun 3 milyon azaldığı söyleniyordu. Bir kısmı dönse de yaşlılar, emekliler kalıcı olarak göç etti. Fazladan ölümlerin artmış olmasının nedeni, kayda girmemiş Covid-19 vefatları olabilir, pandemi nedeniyle sıhhat hizmeti gereksinimini erteleyenlerin vefatları olabilir ya da Covid geçirmiş lakin postcovid komplikasyonlar nedeniyle ki pıhtılaşma sıkıntısına neden olduğu için- kalp krizi vb sirkülasyon meselelerine bağlı vefatlar yaşanmış olabilir.
2-İstanbul’un nüfusunun azalmış olmasında Türkiye’de çalışmak için gelip yurt dışına dönenlerin tesiri nedir?
Sozcu.com.tr: TÜİK datalarına nazaran, İstanbul’daki yabancı nüfus 2019 sonunda 597 bin iken, 2020 sonunda 450 bine gerilemiş. 147 binlik bir düşüş var. Bir evvelki yıl İstanbul’da 165 binlik yabancı nüfus artışı vardı. Buradan hareketle pandemi tesiriyle bir kısım çalışanın ülkesine döndüğü gözleniyor. Bu nüfusun gerilemesine karşın İstanbul’un kimi ilçelerinde (Esenyurt ve Fatih) öğrenciler hariç yabancılara yeni ikametgâh verilmeyecek olması dikkat çekiyor.
3-İstanbul’un nüfususun azalmış olmasında, Ege ve Akdeniz’e göçler tesirli olmuş mudur?
Sozcu.com.tr: Son bir yılda Ege ve Akdeniz’de yaşayan insan sayısı arttı. Bu vilayetlerde nizamlı olarak bir nüfus artışı zati görülmekteydi. Örneğin Anrtalya’yı ele alalım. Antalya’nın nüfusu 2018 yılında 2 milyon 426 bin 356 kişiydi. Bu sayı 2019’da 2 milyon 511 bin 700’e çıktı.
2019’da kentin nüfusu 85 bin 344 kişi artarken, pandemi yılında nüfus artış suratı düşerek 36 bin 608 şahsa geriledi. Vatadanaşların kimilerinin ikametlerini aldırmadan da yazlık bölgelere göç ettiği düşünülüyor.
SÖZCÜ geçen aylarda yaptığı bir araştırmada yazlıklarına giden ve geri dönmeyen vatandaşların yaşadıklarını sayfalarına taşımıştı.
4-Üniversitelerin kapalı olması İstanbul’un nüfusunun azalmasında tesirli olmuş mudur?
Sozcu.com.tr: Bununla ilgili olarak resmi bir bilgi yok ancak TÜİK nüfus istatistiklerini Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) üzerinden hesaplıyor. Üniversite öğrencilerinin İstanbul’dan eğitime orta verdikleri için gittikleri düşünüldüğünde ikametlerini de taşımış olabilecekleri zayıf bir ihtimal.
5-Uzaktan çalışabilenlerin İstanbul dışına çıkmış olması nüfusun azalmasında ne kadar tesirlidir?
Çalışma Sosyoloğu Doç. Dr. Hakan Koçak, yurt dışı ve yurt içinden İstanbul’a çalışmak için gelenlerin pandemiyle birlikte memleketlerine dönüşlerinin, İstanbul’daki nüfus düşüşünde tesirli olmuş olabileceğini belirtti.
İş yerlerinin kapanması ve seyahat kısıtlamalarının bu geri dönüşlerde tesirli olmuş olabileceğini belirten Koçak, son yıllarda endüstride çalışmak üzere İstanbul’a göçün de durduğunu, kentte endüstrinin etraf vilayetlere kaymasının bu gelişmede tesirli olduğunu lisana getirdi.
Uzaktan çalışma imkanı olanların İstanbul dışında daha sakin bölgelere, yazlıklarına ya da memleketlerine gidip oradan çalışmayı tercih edebildiğini belirten Koçak, İstanbul’un işçilere sunabileceği iktisadi imkanların doygunluk noktasına eriştiğine dikkat çekti.
Kiralar başta olmak üzere İstanbul’da ömür maliyetinin çok yüksek olduğunu ve kimi işçilerin ömür maliyetinin daha düşük olduğu kentlere gitme eğiliminde olduğunu belirten Koçak, emeklilerde de köye dönme eğilimi olduğunu belirtti.
Sözcü
