Teke böceğinin ziyan verdiği ağaçlar kuruma ve yok olma durumuyla karşı karşıya. Uzmanların ithal edilen bitkiler üzerinden ülkemize giriş yaptığını düşündüğü Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği İstanbul’da bulunan bilhassa Akçaağaç ve Çınar ağacı üzere tiplere önemli ziyanlar veriyor.
Teke böcekleri yumurtalarını ağaçların kabuklarının altına yerleştiriyor. Yaklaşık 7 ayın akabinde o yumurtalar çatlıyor ve larvaya dönüşüyor. En büyük ziyanı larva periyodunda veren Teke böceği beslenmek için ağacın içerisindeki dokuyu yiyor.
Ağaçların içerisinde oluşan bu boşluklar ağacın beslenmesine pürüz oluyor ve ağaçların devrilmesine yol açıyor.
Birinci olarak 2014 yılında İstanbul’da görülen bu cinsle gayret devam ediyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü grupları teke böceği ile gayret kapsamında 2 ay içerisinde 180 adet ağacı kesmek zorunda kaldı. Grupların yaptığı incelemelerde yaklaşık 800’e yakın ağaçta larvaların olduğu öğrenildi.
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği hakkında konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Entomolojisi ve Müdafaa Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fazilet Hızal, “Bu böceğin Türkiye’de tek bir çeşidi bulunuyor. Bu böceğin anavatanı Asya’nın doğusu, Çin, Kore ve Japonya’da görüldüğü tespit edilmiş. Bu tıp, ithal edilen bitkiler aracılığıyla ülkemize geldi. Gümrüklerimizde sıkı kontrol yapılmasına karşın böceklerin farklı evreleri bulunuyor. Yumurta devri, larva periyodu, ergin periyodu ve pupa devri. Yumurta yahut larva devrinde bitkinin içerisinde olduğundan ne kadar dikkat edilse de gözden kaçabiliyor. Türkiye’nin tabiatına mahsus bir çeşit değil. İstilacı cins olarak nitelendiriyoruz. İstilacı tiplerin birtakım özellikleri var. Bulundukları doğal ortamın dışına gittikleri yerlerde yırtıcıları yok. Doğal düşmanları olmadığı için de çok rahat gelişebiliyor.” dedi.
“İSTANBUL’DA BİRİNCİ DERECEDE KONUKÇUSU AKÇA AĞAÇLARI”
Teke böceğinin ağaçlar için tehlikesinden bahseden Doç. Dr. Fazilet Hızal, “Böcekleri iki kümeye ayırıyoruz genelde. Sağlıklı ağaçlara gidenler yahut ölmüş ya da ölmekte olan ağaçlara giden tipler diye. Bu böceğin çok ziyanlı olmasının nedeni sağlıklı ağaçlara giden cinslerde yer alması. İstanbul’da birinci derecede konukçusu Akça ağaçları. Akça ağaçları öncelikli olarak tercih etmekte ve daha sonra At kestanesi, Çınar, Kavak üzere tipler gelmekte. Bu böceğin asıl ziyanını larvaları yapmaktadır. Ergin böcekler ağaçların kollarındaki kabukları ve yaprakların ana damarlarını yiyerek beslenirler. Bu beslenme sonucu ufak ziyana sebep olmaktadırlar. Ancak larva devrinde yumurtadan çıktığı andan itibaren ağacın gövdesinden beslenerek ziyan vermekte.” Formunda konuştu.
AĞAÇLARI KESMEK BİLE TEK BAŞINA YETMİYOR
Teke böceği ile gayret formülünü anlatan Doç. Dr. Hızal, “Bu böcekle iki metotla gayret edebiliyoruz. Bir ergin periyodunda bir de larva periyodunda çaba edebiliyoruz. Ergin devrinde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tavsiye niteliğinde önerdiği ilaçları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü kullanıyor. Önerilen araçları ergin haldeki böceklerin bulunduğu ağaçların zirve tacına ve gövdesine uyguluyor ve böcekler ölüyor. Başka bir sistemse larva periyodunda yapılan yol. Ağaçların kesilerek alandan uzaklaştırılıp yongalanması formunda oluyor. bu ağaçları kesmek yetmiyor. Zira larvaların gelişimi bu ağaçların içerisinde devam ediyor. Bu yüzden kesinlikle suretle yongalanması gerekiyor. Aksi takdirde böcekle gayret etmiş olmuyorsunuz” dedi.
AĞACI KURTARMA NOKTASINDA HANGİ DEVİRDE OLDUĞUNU BİLMEK KIYMETLİ
Teke böceğinin hayat döngüsünü anlatan Hızal, “Ergin periyodunu biz mayıs sonundan itibaren bu sene havalar biraz sıcak gitti tahminen biraz daha erken olabilir. Mayısın son haftasından itibaren görmeye başlarız. Ağustos’un birinci haftasına kadar bunları görme talihimiz olabiliyor. Bu böceğin bulunduğu ağacı kurtarmak için hangi devirde olduğunu bilmemiz gerekiyor. Ergin periyodunda görüldüyse ilaçlama ile ağaç kurtarılabilir. Fakat larva devrindeyse ağacı kesmekten öbür deva yok. Primer ziyanlı bir böcek yani sağlıklı ağaçlara giden bir böcek. Yani o ağaca müdahale etmezseniz çabucak iki ağaç ötesindeki sağlıklı ağaçları yok edebilir.” diye konuştu.
TEKE BÖCEĞİ LARVASI YÜZÜNDEN 2 AY İÇERİSİNDE 180 AĞAÇ KESİLDİ
Hale Günkut, söyle konuştu:
* Bu böceğin ziyanını larvası veriyor. Ağacın içerisinde odun dokusunda beslenerek ağacın kurumasına sebep oluyor. Teke böceği ile uğraş kapsamında bu yıl için 180 tane ağacı kestik.
* Şu anda Sultangazi’de kesiyoruz. Bunun öncesinde Fatih’te, Gaziosmanpaşa’da, Zeytinburnu’nda birçok alanda ağaç kısmı yaptık ve devam edeceğiz.
* Bu sene için daha yolun başındayız. Şu ana kadar larvaların olduğu 800 küsür ağacımız var. Bu sayı artabilir. Bu çalışma ilçe belediyelerle ortaklaşa yaptığımız bir çalışma ve bize onlardan da dönüş oluyor. Tarım ve Orman Bakanlığı bizi bu çalışmalarda denetliyor.
BİRİNCİ OLARAK 2014 YILINDA FATİH’TE TESPİT EDİLDİ
* İlaçlama yüzde yüz başarılı değil maalesef. Zira bu böcek dünyadaki en tehlikeli üçüncü böceklerden birisi.
* Akça ağaç ve çınar da ağır olarak bulunuyor. İlaçlamayla elimizden geldiğince kurtarmaya çalışıyoruz fakat yüzde yüz muvaffakiyet olmuyor. Böceğin en çok ziyan verdiği ve sevdiği ağaç Akça ağaç, çınar ve oya ağacı.
* Bunların dışında Söğüt’te ve Kavak’ta da görünüyor. Bunların dışındaki çabucak hemen bütün ağaçları dikebiliriz. Bizler de aslında kesilen ağaçların yerine Akça ağaç diktirmemeye çalışıyoruz.
* Birinci olarak 2014 yılında Fatih’te tespit ettik bu böceği. Fatih ve Zeytinburnu en çok görülen bölgeydi. Bu böcek şu anda Zeytinburnu’nda bayağı bir minimize oldu. Sultangazi, Gaziosmanpaşa ve Esenyurt’ta görülüyor. Gelen ihbarları kıymetlendiriyoruz. (DHA)
Sözcü
