Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF), dolar/TL’de ‘adil bedel’ varsayımını 7,50’den 9,50’ye yükseltmesinin münasebetlerini açıkladı.

IIF, uzun müddet 5,50 düzeyinde tuttuğu dolar/TL için adil paha varsayımını, 6 Nisan 2020’de 6,30’a, 29 Haziran 2020’de 7,50’ye, 2 Mayıs 2021’de 9,50’ye yükseltmişti.

Bu sayı, bir kurun belli bir vadede bu düzeye yükseleceği kestirimini değil, Türkiye’nin mevcut ekonomik durumunda cari açığını kapatmak için gerekli görülen kur düzeyine işaret ediyor.

İKİ TEMEL NEDEN VAR

IIF, 9,50 kararının ardında iki temel münasebet olduğuna işaret etti.

Bunlardan birincisi, cari açığın, daha evvel beklenenden daha yüksek düzeylerde seyretmesi. Kurum, 2021 yılı için cari açık iddiasını, ulusal gelirin yüzde 3’ü düzeyinden yüzde 4’e çıkardı.

2020 yılında cari açık, 36,7 milyar dolar olmuştu. Şubat 2021’de 12 aylık cari açık, faizlerdeki artışa ve kredilerdeki yavaşlamaya karşın ekonomik aktivitenin görece güçlü seyretmesi ve emtia fiyatlarındaki artışla birlikte 37,8 milyar dolara yükselmişti.

IIF’in işaret ettiği ikinci temel münasebet, Türkiye’ye yabancı sermaye girişlerinin beklenenden çok daya zayıf olması ve hatta mart ortasından itibaren önemli çıkışlar olması.

Bu iki temel münasebetle IIF, ihracat artışı ve cari açık görünümünde düzelme için dolar/TL’de istikrar düzeyinin daha yüksek olması gerektiğini savunuyor.

Soldaki rezerv grafiğinde IIF, TCMB’nin swap hariç tutulduğunda brüt döviz rezervinin ekside olduğuna işaret etti. Sağdaki grafik ise adil paha kestirimin son üç yıldaki değişimini gösteriyor.

SON İKİ AYDA 9,9 MİLYAR DOLARLIK YABANCI ÇIKIŞI VAR

Bu çıkışın 2 milyar doları tahvil ve pay senedi piyasası, 7,9 milyar doları ise swap kanalından gerçekleşti. Böylelikle yılın birinci dört ayında menkul değer ve swap kanalından toplam yabancı çıkışı, 6,9 milyar dolar oldu.

Türkiye bir yandan cari açık verirken, bu açığı yabancı sıcak para girişleriyle finanse edememiş oldu. Bu durum da rezervler üzerinde baskının devam etmesini beraberinde getirdi.

TL EN ZAYIF PARA ÜNİTELERİNDEN

IIF, gerçek efektif döviz kuru datalarından yola çıkarak TL’nin gelişen ülke para üniteleri ortasında en zayıflar ortasında yer aldığını yazdı.

2013 sonundan bu yana TL’nin gerçek olarak yüzde 36 bedel kaybettiğini, bu alanda Brezilya realinin akabinde en çok bedel kaybeden para ünitesinin TL olduğunu hatırlatan IIF, Brezilya realinin olması gereken kıymetinin yüzde 20 altında olduğunu fakat TL için bu durumun kelam konusu olmadığını belirtti.

Turizm gelirinin salgın nedeniyle beklentilerin altında kaldığını ve bu durumun cari açık açısından olumsuz olduğunu vurgulayan IIF, sene başında olumlu olan yabancı girişlerinin ise sonra aksiye döndüğünü hatırlattı.

IIF sağdaki grafikte, son 7 yılda TL’nin en çok bedel kaybeden ikinci gelişen ülke para ünitesi olduğunu gösterdi. Soldaki grafik, gerçek efektif açıdan Brezilya, Güney Afrika ve Türkiye’de para ünitesindeki 20 yıllık seyri ortaya koyuyor.

‘REZERVLER TAMPON OLABİLİRDİ AMA…’

Dış ticaretin açık verdiğin, turizm gelirlerinin düştüğünü, cari açığı finanse edecek yabancı sermayenin de giriş yerine çıkış yaptığını belirten IIF, “Resmi döviz rezervleri bir tampon olabilirdi fakat onlar da düşük seviyede” dedi.

2020’de rezervlerde önemli bir düşüş olduğuna dikkat çeken IIF, paylaştığı grafikte TCMB’nin swap ile bankalardan ödünç aldığı dövizler çıkarıldığında yalnızca net değil brüt döviz rezervinin de ekside olduğuna işaret etti.

Nisan sonu prestijiyle TCMB’nin swap hariç net rezervi ise eksi 48,7 milyar dolar seivyesinde bulunuyor.
Bu durumda alternatifin, cari açığın kapanması için TL’nin paha kaybetmesine müsaade verilmesi olduğunu belirten IIF, ”Bizce bu, en muhtemel yol” dedi.

Adil bedelin 7,50’den 9,50’ye çekilmesinin olumsuz bir sinyal olarak değil yalnızca ödemeler istikrarının tekrar dengelenmesi için muhtaçlık olarak görülmemesi gerektiğini belirten IIF, “Adil kıymet kestiriminin en iyi durumda bile bilimsel bir katılık taşımadığını söylememize gerek yok” denildi.

Sözcü