Fikriye ÖZTÜRK
Bir periyoda damgasını vuran, genç Cumhuriyet’in pırıl pırıl zihinlerini âdeta bir tarla üzere işleyerek eğitim, üretim, sanat, edebiyat ve öğrendiklerini paylaşma azminin tohumlarıyla dolduran ve çok da verimli bir hasat alan Köy Enstitüleri, kuruluşundan kapatılışına dek her periyot, her tarafıyla konuşulmuştur ve hâlâ da konuşulmaktadır.
Her ne kadar uzun soluklu bir kuruma dönüşemese de bu enstitülerden mezun olan öğretmenler, ülkenin eğitimine tesir etmeye, genç zihinlere emsal tohumlar ekmeye devam ettiler. Bu kurumlardan mezun olan gençler aldıkları çok istikametli eğitimin onlara kazandırdıkları özelliklerle ve kalplerinde çarpan vatan sevgisiyle uzun yıllar vatana hizmet ettiler.
TOPLUMSAL GELİŞMEYE IŞIK TUTUYOR
Sema Soykan’ın Alfa Yayınları’ndan çıkan yeni kitabı “Keşke–Bir Köy Enstitüsü Romanı” da bu gençlerden ikisini ve onların değiştirdikleri hayatları ele alıyor. Köy Enstitüleri’nin kuruluş, işleyiş ve kapanışı üzerine kapsamlı bir öykü anlatan roman, sırf bununla da hudutlu kalmıyor ve 1940-1980 ortasında yaşanmış pek çok toplumsal ve siyasi gelişmeye ışık tutuyor. Öyküsünün başlangıcını 1977 yılının başları olarak belirleyen müellif, anlatıldığı periyodun siyasi ve toplumsal atmosferini de art plana alarak kapağını kapadığınızda yakın devir Türkiye Cumhuriyeti tarihi hakkında ayrıntılı bilgiler edinmiş olmanın doyuruculuğunu hissettirecek bir çalışmaya imza atmış.
BİRBİRLERİNİN SURETİNİ TAŞIRLAR
CEZAEVİ’NDE TUTTUĞU GÜNLÜKLER
Öykünün öbür tarafındaysa hapishanedeki Fikret Sağlam’ın (ki genç hekimin babası olduğunu da birinci satırlardan öğreniriz) günlükleri aracılığıyla bu defa enstitülerin sıradan bir köylü çocuğunun hayatını nasıl değiştirdiğini öğreniriz. İki karakter de onlara hayatlarını değiştirmek için bir fırsat sunan, geleneğin onlara çizdiği mukadderatı değiştirme imkânı tanıyan bu kuruma yürekten bağlıdır ve ömürlerini orada öğrendikleri pahaları yaşatmaya adamışlardır. Köy Enstitüleri’nin sadece bir eğitim kurumu olmadığını sık sık vurgularlar. Fikret Sağlam, Sincan Cezaevi’nde tuttuğu günlüklere şöyle müellif:
“Ancak ne kadar üzücüdür ki, bugün enstitülerden övgüyle bahsedenler bile, çoğunlukla eğitimdeki iş modelinden, öğrencilerin nasıl eğitildiğinden, sanat ve müzikle ilgili yeniliklerden örnekler verirken, iktisada katkılarından, günümüze uzantılarından pek bahsetmiyorlar.”
TEKRAR BİR ORTAYA GELME İHTİMALİ
Çeşitli talihsizlikler ve yanlış anlamalar sonucunda başka düşen iki eski dostun, sevgilinin yine bir ortaya gelme ihtimalinin peşinde düştüğümüz, bir ülkenin ve pek çok karakterin “keşke”lerine şahit olduğumuz “Keşke–Bir Köy Enstitüsü Romanı” kendi ayakları üzerinde duran ve rastgele bir erkeğe bağımlı olmayı reddeden güçlü bayan karakterleriyle de ön plana çıkıyor. İdealist bir ruhla yazılmış, okurunu bilgilendirmeyi amaçlayan roman, hayaller ve gayeler uğruna çabalamanın pahasını bir sefer daha hatırlatıyor.
Sözcü
