Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR), daha çok Güney Amerika, Arjantin ve Çin’de yetiştirilen Stevia bitkisini 5 yıl süren deneme üretiminin akabinde yaygınlaştırmaya karar verdi. Stevia bitkisinin üretimi için fidan dağıtan ÇAYKUR fabrika kurdu, lakin düz toprakta yetiştirilebildiği yıllar sonra anlaşılan bu bitkinin Rize’de üretilmesine uygun alan olmadığı ortaya çıktı.Stevia ünitelerinin ihaleyle kiralanmasına karar verildi. Böylelikle ÇAYKUR’un yaprağından şeker üretilen Stevia bitkisinin işlenmesi için Rize’de 16 milyon TL’ye kurduğu tesis üretime geçemedi. YETERLİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, KİT Komitesi’nde Çay İşletmeleri Genel Müdürü Ziya Alim’e “ÇAYKUR’un büyük paralar harcadığı ve vazgeçtiği ya da akıbetinin ne olduğunu bilmediğimiz projeleri kelam konusu. Mesela bu Stevia’yla ilgili projeden vazgeçildi.
Yasin Öztürk
Bu projeleri getiren şahıslarla ilgili rastgele bir soruşturma açıldı mı?” diye sordu. ÇAYKUR’dan gelen cevapta ise şu kelamlara yer verildi: “Stevia bitkisi yetiştirmek gayesiyle 46 fabrikada her bir üretici için 200 metrekare alanda yetiştirilmek üzere dağıtımı yapılmış, fakat bakımı ve yetiştirilme zorluğu nedeniyle üretici tarafından kabul görmemiştir. Ayrıyeten temmuz ayında eser hasadı yapılıp kurutulması açısından bölge koşulları nedeniyle zorluklar yaşanmıştır. Stevia ünitemiz ise kiraya vermek için ihaleye açılmıştır, gelecek tekliflere nazaran kıymetlendirme yapılacaktır.” Sayıştay’ın ÇAYKUR’la ilgili 2018 yılı raporunda; Bitkinin düz ve taban arazi istediğini lakin Rize’de bu formda arazi bulmanın sıkıntı olduğuna dikkat çekilirken, “Ayrıca Türkiye’de yetiştirilen Stevia bitkisinin maliyeti, pazar durumu ve kullanım alanı iyice tespit edilmeden bu türlü bir eser için yatırım yapılması rasyonel bir yaklaşım olarak görünmemektedir” denildi.
Ziya Alim
Stevia bitkisi nedir Yararları nelerdir?
Stevia (şeker otu) Paraguay ve Brezilya’da tatlandırıcı, tedavi edici özellikleri nedeniyle kullanılıyor. Türkiye’de birinci defa 2009 yılında Antalya’da üretilmeye başlanan Stevia’nın içerdiği steviosid unsuru, bedendeki tat duyuları tarafından olağan şekerin 250-300 katı daha şekerli olarak algılanıyor. Bir tutamı bile bir litre çayı tatlandırmaya yetiyor. Kalori pahası sıfır olan bu bitkinin diyet, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kabızlık, depresyon ve asabiyete karşı olumlu tesirleri var.
Türkiye çay ihracatında 31’inci sırada bulunuyor
Türkiye, 2019 yılı prestijiyle çay ihracatında 31’inci sırada yer alıyor. ÇAYKUR’un ihracat ölçüsü 2016 yılında 5 bin 325 ton iken, Varlık Fonu’na devredildiği 2017 yılında 870’e kadar geriledi. ÇAYKUR’un 2020 yılındaki çay ihracatı 2 bin 970 ton olarak gerçekleşti.
2011: 2 bin 131 ton, 2012: 2 bin 162 ton, 2013: 3 bin 514 ton, 2014: 4 bin 219 ton, 2015: 5 bin 3 ton, 2016: 5 bin 325 ton, 2017: 870 ton, 2018: bin 512 ton, 2019: 2 bin 662 ton
2020: 2 bin 970 ton. Ayrıyeten ÇAYKUR Genel Müdür Ziya Alim, Stevia bitkisiyle ilgili itirafta bulunarak, “Stevia üreticiden kabul görmedi. Biz 46 üreticimize Steviayı dağıttık. Bir üretici ‘otun içinde kaldı, çürüdü’, biri ‘uğraşamam’ dedi. Üreticilerimiz kolaylığa alışmış, Stevia’yı bir türlü kabullenemedi. Biz üreticiye takviye veriyoruz. Bizim için bir alternatif olur. Kabul görmedi diye bir kenara atmadık. Proje devam ediyor” demişti.
Sözcü
