Kamuoyunda faizsiz konut edindirme sistemi olarak bilinen tasarruf finansman sistemine ait yasa TBMM’de kabul edilirken; sistemin yasal garantiye kavuşmasıyla birlikte şu anda 300 bine yakın iştirakçinin bulunduğu kestirim edilen sistemin birkaç yıl içinde üç kat büyüklüğe ulaşması bekleniyor.
Tasarrufa dayalı faizsiz finans sistemi Türkiye’de 1991 yılından beri uygulanıyor. Lakin, faiz hassasiyeti olanların yanı sıra, yüksek kredi maliyetlerine katlanmak istemeyenlerin başvurduğu sistemin yasal bir altyapısının olmaması ve isteyen herkesin şirket kurarak iştirakçilerden para toplayabilmesi kıymetli riskleri de beraberinde getiriyordu.
Hasan Dursun (30) mesken sahibi olmak için Konya’dan sisteme dahil olmuş iştirakçilerden biri. 3.5 yıl evvel dahil olduğu sistemde bir müddet evvel muhtaçlığı olan parayı alarak mesken sahibi olmuş. Etrafında bu sisteme dahil olup konut sahibi olmak isteyen ancak garanti tasası nedeniyle tereddüt eden birkaç kişinin bulunduğunu belirtiyor:
3.5 yıldır sistemdeyim. İster istemez tereddüt vardı. Sanki batar mı, iki gün sonra Çiftlikbank üzere, Tosunbank üzere olur mu diye. Artık devlet teminatı olunca o denli bir sorun olmayacak.
“3-4 kişi daha vardı tavsiye ettiğim fakat kaygı edip düşünen. Artık o denli bir telaşları olmayacak.”
Dalda 1990’lı yıllardan bu yana faaliyet gösteren FuzulEv’in İdare Konseyi Lideri Eyüp Akbal’a nazaran de, Türkiye’de yaklaşık 30 yıldır uygulanan sistemin gördüğü ilgi nedeniyle son birkaç yılda çok sayıda yeni firmanın arka arda dala girmesi tasaları de beraberinde getirdi.
Sistemin bugüne kadar kontrol altında olmaması nedeniyle resmi bir bilginin de bulunmadığını belirten Akbal, “Ancak sistemdeki iştirakçi sayısı 300,000 civarında iddia ediliyor. Bizim hesaplamalarımıza nazaran 50-60 milyar liralık bir iktisattan bahsediyoruz” dedi.
Akbal, “Yasal garanti ile birlikte bu sayıların çok önemli artacağını düşünüyoruz. Bu finansman prosedürünü kullanmakta tereddüt eden kıymetli bir kesim var. İtimat sıkıntısının ortadan kalkmasıyla sistem 4-5 yıl içinde rahatlıkla 2-3 kat büyüklüğe ulaşabilir” diye konuştu.
Sistemin ana odağında dar ve orta gelirli kısmın bulunduğunu belirten Akbal, dini nedenlerle faiz hassasiyeti olanların dışında, banka kredisindeki yüksek faiz maliyetine katlanmak istemeyen kesite de hitap ettiklerini söyledi.
HÜKÜMETİN İSLAMİ FİNANS AMACINA DE KATKI SAĞLAYACAK
Bilhassa orta ve dar gelir kümesine yönelik alternatif bir finansman aracı niteliğindeki tasarruf finansmanı sistemi, faizsiz olma özelliğiyle, Erdoğan hükümetinin uzun müddettir hedeflediği İslami enstrümanların finansal sistemdeki hissesinin artırılması maksadına de hizmet edecek bir araç niteliğinde.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan geçen yıl Milletlerarası İslam İktisadı ve Finansı Konferansı’nda, İslami finans kurumlarının finans kesiminden 2002 yılında aldığı hissenin kedi devrinde 3 kattan fazla artışla %6.3’e yükseldiğini belirtmiş; Türkiye’nin iştirak finansı potansiyelinin %20’ye yakın olduğunu ve 2025’e kadar bu oranı yakalamayı planladıklarını söylemişti.
Tasarruf finansman sisteminin birebir vakitte İslam iktisadı anlayışının bir bileşeni olduğuna işaret eden Emin Küme İdare Şurası Lider Yardımcısı Musab Üstün, “Cumurbaşkanımızın hem tasarrufları teşvik edecek enstrümanlar geliştirmek, hem de İslami finans olarak nitelenen araçların finansal sistemdeki hissesinin artırılması amacı vardı. İki gayeye de hizmet eden bir yasa” dedi.
FAİZLERİN YÜKSELMESİ SİSTEME OLAN İLGİYİ ARTIRIYOR
Sistemin hayata geçtiği 1991 yılından bu yana talebin daima arttığına işaret eden Üstün, “Sistemin faizsiz olması çok değerli bir etken. Neredeyse ikinci bir mesken fiyatına mal olan faiz, bu sistemde yok. Her gelir kümesinden vatandaş sistemden yararlanabiliyor” dedi ve ekledi:
“Bir öbür etken de faiz hassasiyeti olanlar, bankalardan kredi çekemeyenler muhtaçlıklarını bu sistem sayesinde karşılayabiliyor. Faizin yükselmesi üzere kimi ekonomik istikrarlar de sisteme olan ilgiyi artırabiliyor.”
Türkiye’de konut satışları faizlerin seyrine nazaran dalgalanma gösteriyor. Kredi faizlerinin yükselişe geçmeye başladığı eylül ayından itibaren konut satışları gerilemekte. Faizlerin yüzde 1’in altında seyrettiği 2020 Temmuz’da ipotekli satışların toplam satışlar içindeki hissesi yüzde 57 iken, bu oran Ocak 2021 prestijiyle yüzde 15’e gerilemiş durumda.
Araba almak isteyen 26 yaşındaki Meryem Parıltı da, banka kredisinin maliyetini karşılayamayadığı için sisteme dahil olmuş: “Faizsiz, peşinatsız olduğu için makul geldi. Banka kredisi ile giremezdim. Faiz oranlarını göze almam mümkün değildi.”
Faiz ödemesi bulunmayan sistemde iştirakçiler ek maliyet olarak yüzde 7-10 oranında tertip fiyatı ödüyor.
Yasa ile birlikte üç yıllık süreçte hem Eminevim olarak hem de bölümün genelinde 3-4 kat büyüme beklediklerini belirten Üstün, “Eminevim olarak yılda 25,000’e yakın mesken ve araç satışına vesile oluyoruz. Hayata geçecek düzenleme ile bunu 2-3 yıllık dönemde 100,000’e çıkarabilmek mümkün. Yıllık yaptığımız 25,000’e yakın teslimatla ülke iktisadına sağladığımız yıllık 5 milyar TL seviyesindeki ekonomik katkıyı da tekrar 2-3 yıllık periyodlar içinde yılda 25–30 milyar TL’ye çıkarabiliriz” dedi.
Tasarruf finansman sisteminde mevcut durumda kestirimi 250,000-300,000 kişinin bulunduğunu belirten Üstün, yıllık 120,000 civarında da yeni mukavele imzalandığını belirtti.
Üstün, “Sayısı 40’ı aşan ve çok değerli bir kısmı küçük ölçekli şirketlerden oluşan kesim, mümkün bir suistimale açık hale geliyordu. Yasanın kesime sağlayacağı en büyük katkının itimat ortamının tesisi olacağına inanıyoruz. Sermaye gücü olmayan, belli bir alt yapısı bulunmayan birtakım şirketlerin bölüme girişi engellenecek” dedi.
TBMM’de kabul edilen ilgili yasa ile tasarruf finansman şirketlerinin taban sermaye meblağı 100 milyon TL olacak. Bu şirketler kuruluş müsaadesi ve kontrol açısından BDDK’ya tabi olacak. Yalnızca konut, çatılı iş yeri ve taşıt ediniminden doğan borçları finanse edebilecekler. Fon havuzundaki paraları gaye dışı kullanamayacaklar, faizsiz temellere nazaran faaliyet gösterecekler. (Reuters)
Sözcü
