Türkiye giderek yaşlanıyor. Buna karşın 65 yaş ve üstü nüfusun bakım istatistiklerinde son sıralarda. Tıpkı yaş kümesinin istihdama iştiraki ise Avrupa ortalamasının çok üstünde. Düşük emekli aylıkları bakım muhtaçlığının karşılanmasını zorlaştırırken pek çok 65 yaş üstü vatandaş emekli olmasına karşın çalışmak zorunda.
Türkiye, 65 yaş üstü nüfus için bakım konusunda OECD ülkeleri ortasında en makus performansa sahip ülkelerin başında geliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) açıklamasına nazaran; yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha üst yaştaki nüfus, son beş yılda yüzde 22,5 artarak 2020 yılında 7 milyon 953 bin 555 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise yüzde 9,5’e yükseldi.
TÜRKİYE YAŞLANIYOR
Yapılan varsayımlara nazaran, nüfus bu süratle yaşlanmaya devam ederse 2040’da yaşlı nüfusun genel nüfusa oranının yüzde 16,3, 2080’de ise yüzde 25,6 olacak.
Yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı yıldan yıla artmasına karşın Türkiye’nin yaşlılara bakım konusundaki karnesi dünya ülkelerinin gerisinde.
TÜİK bilgilerine nazaran, 2020 prestijiyle 65 yaş üstü nüfus yaklaşık 8 milyon olmasına karşın, ülke genelinde toplamda sadece 451 huzurevi ve yaşlı bakım merkezi var.
OECD’DE SON SIRADAYIZ
OECD bilgilerine nazaran ise Türkiye’de 65 yaş üstü 1000 kişi başına uzun periyot bakım için 9,6 yatak düşüyor. 2019 bilgileri karşılaştırıldığında Türkiye, 65 yaş üstü her bin kişi başına 9,5 uzun periyot bakım yatak kapasitesi ile Yunanistan’ın çabucak üstünde sondan birinci sırada yer aldı.
Bu oran en çok 80,8 yatakla Lüksemburg’da olurken Lüksemburg’u 72,1 yatakla Hollanda ve 68,7 yatakla Belçika izledi. En makûs performans ise 1000 kişi başına 1,8 yatakta Yunanistan’ın oldu. 2019’daki OECD ortalaması ise 42,8 olarak gerçekleşti.
65 yaş üstü her 100 bireye düşen bakım işçisi konusunda da Türkiye son sırada kaldı. Datalara nazaran Türkiye’de her yüz 65 yaş üstü vatandaşa 0,1 bakım işçisi düşerken bu oranda İsveç 5,3 bireyle birinci sırada yer aldı. İsveç’in akabinde 4,9 çalışanla Hollanda ve 4,6 çalışanla Lüksemburg geldi. Türkiye’nin çabucak önünde ise her 100 bireye 0,3 bakım çalışanıyla İsrail yer aldı.
65 YAŞ ÜSTÜNDE İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI YÜZDE 12
Bakım istatistiklerindeki olumsuz tablonun yanında yaşlı nüfusun işgücü piyasasına iştirak oranları da hayli çarpıcı. Düşük emekli aylıkları nedeniyle temel sarfiyatlar, barınma, sıhhat üzere sarfiyatların karşılanmakta zorlanması pek çok insanı emeklilik çağında iş ömrüne devam etmeye itiyor.
OECD ve TÜİK datalarına nazaran Türkiye’de 65 yaş üstü 752 bin kişi istihdamda yer alırken 772 bin kişi de iş gücü piyasasının içinde. Ayrıyeten kayıt dışı istihdamın bu yaş kümesinde daha yüksek olduğu da biliniyor.
2019 yılında 65 yaş üstünün iş gücüne katılma oranı yüzde 12 olurken bu oran 65 yaş üstü erkeklerde yüzde 20’ye kadar çıktı. 65 yaş üstünün istihdam oranı ise 11,6 oldu. Yani bilinen sayılara nazaran yaklaşık her on yaşlıdan biri çalışmak durumda.
Istanpol isimli araştırma şirketinin 2020 tarihli bir raporuna nazaran, Türkiye’de 65 yaş üzerinde istihdamda olanların oranı Avrupa Birliği ortalamasının 3 katı. 2019 yılında Avrupa Birliği’nde 65 yaş üstü nüfusun yüzde 4’ü istihdamda yer alırken Türkiye’de bu oran yüzde 12 olarak gerçekleşti.
Grafik: Istanpol
Raporda OECD ve AB ülkeleri ile kıyaslandığında Türkiye’nin 65 yaş ve üstü nüfus oranı başkalarına kıyasla az olmasına karşın işgücüne iştirakin bu ülkelerin ortalamasından fazla olmasının güvencesizlik ve gelir yetersizliği ile ilgili olabileceği belirtildi. Raporda belli bir birikimi ve gayrimenkulü olmayan yaşlıların ek gelire gereksinim duyduğu ve bu nedenle iş hayatına devam ettiği belirtildi.
EMEKLİ AYLIKLARI DÜŞÜK
Emeklilerin iş gücü piyasasına yönelmesinin en değerli sebeplerinden biri de düşük emekli aylıkları. Türkiye’de en düşük emekli aylığı 2000 öncesi SSK emeklilerinde 2 bin 420 TL, en düşük esnaf BAĞ-KUR aylığı 1763 TL’ye, en düşük tarım BAĞ-KUR’lu aylığı da 1662 TL. 2000 sonrası emeklilerde ise aylıklar 1500 TL’den başlıyor.
Istanpol raporuna nazaran, 65 yaş ve üstü çalışanların yüzde 60’ı toplumda en az kazanan yüzde 25’lik kümede. Birebir formda sigortasız çalışma pratiği 65 yaş ve üstü vatandaşlar için öteki yaş kümelerine nazaran çok daha fazla.
Sözcü
