İki yılda, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) üç liderinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından misyondan alındığını hatırlatan Economist, TCMB’nin bu niteliğiyle Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye aday olduğunu savundu.
“Türk Lirası, pazartesi günü Asya piyasalarında dolar karşısında yüzde 15’ten fazla kıymet kaybetti. Analistler yeni bir döviz krizi için alarm zillerini çaldı. İstanbul Menkul Değerler Borsası yüzde 9’dan fazla düştü” tabirleriyle ekonomik durumu aktaran Economist’teki değerlendirmede şu tabirler yer aldı:
“YATIRIMCILARA VERİLEN UMUTLAR SUYA DÜŞTÜ”
“Ağbal’ın misyondan alınması, benzerleri ortasında en dramatik örnek oldu. Uzun bir gecikmenin akabinde 18 Mart’ta yapılan faiz artırımı, Merkez Bankası’nın Erdoğan hükümetinin bir uzantısı olmaktan daha fazlası olduğuna yönelik yatırımcılarda umut yaratmıştı.
“Ancak umutlar suya düştü. Ağbal’ın siyasetinin geriye çevrilmesi an sorunu. Dört yılda dolar karşısında yarı yarıya paha kaybeden ve son süreçte bir nebze soluk alan Türk Lirası yine uçurumun kenarında.
“Ağbal’ın enflasyonu dizginlemek için sıkı önlemler uygulama uğraşı umutları yeşertmişti. Erdoğan tek bir imzasıyla bu umutları ve para ünitesinin kıymetini yine zora soktu.”
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran mecmuanın görüşlerine başvurduğu Bluebay portföy idaresi şirketinin stratejisti Timothy Ash, “Bu neredeyse Brexit kadar makus bir karar. Ülke tarihinde benim hatırlayabildiğim en makus kamu siyaseti kararı” yorumunu yapıyor.
Economist’te yer alan yazıda, TCMB’nin yeni lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu’nun faizle ilgili görüşlerine de yer veriliyor:
“Merkez Bankası’nın yeni lideri Şahap Kavcıoğlu hafta başında yaptığı açıklamada, geçtiğimiz ay yüzde 15,6 seviyesiyle alarm veren enflasyonla çabayı sürdüreceğini duyurdu. Lakin bu açıklama yatırımcıları etkilemekten uzak görünüyor. Zira Kavcıoğlu da şimdiye kadar Erdoğan’ın uzun vakittir savunduğu lakin önde gelen ekonomistlerin alay ettiği ‘enflasyonla gayret için faizi düşürme’ görüşünü benimsiyordu.
“Kavcıoğlu geçtiğimiz ay bir gazetedeki köşesinde, ‘Merkez Bankası’nın yüksek faiz siyasetinde ısrar etmemesi gerekir. Dünyada faizler sıfıra yakınken bizde faiz artışına gitmek ekonomik problemleri çözmeyecektir. Zira, faiz artışları dolaylı olarak enflasyonun artmasına yol açacaktır’ görüşünü savunmuştu.”
“PİYASALARIN CEVABI DÜŞÜNMEYE SEVK EDEBİLİR”
Economist’e nazaran, piyasaların verdiği sert karşılık Erdoğan’ı bir durup düşünmeye sevk edebilir.
Dergiye görüş veren portföy idaresi şirketi GAM’ın yatırım yöneticisi Paul McNamara, “Benim tahminimce Erdoğan bu ölçüde dış borcu olan bir ülkenin, dilek ettiği üzere düşük faizler belirleme serbestisine sahip olmadığını bir biçimde anlayacak” diyor:
“Erdoğan ve Merkez Bankası gönülsüz de olsa piyasalara teslim olacak. Taşıyabileceklerinden daha büyük yükü sırtlandıklarını fark etmeleri gerekiyor.”
Mecmuada yer alan yazıya nazaran, durumun fark edilmesi bir ölçü vakit alabilir. Türkiye süreksiz önlemlere başvurabilir ve faiz indiriminin yolunu açmak için milyarlarca dolar harcayabilir.
Finans şirketi Societe Generale’den Phoenix Kalen, bunun kazanılamaz bir savaş olduğu görüşünde. Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin tükendiğini ileri süren Kalen, “Bu, vaziyeti değiştirmeyecek. Bence yeni bir döviz krizine hakikat gidiyoruz” diyor.
SERMAYE DENETİMLERİ
Economist’e nazaran, bununla bağlantılı lakin daha uzak görünen bir risk ise hükümetin sermaye denetimlerine başvurması. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan bu ihtimali devre dışı bıraktı. Birtakım yorumcular ise bundan o kadar emin değil. Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Economist’te yer alan görüşünde, faiz indirimi olması durumunda, döviz kurunun nasıl denetim altına alınacağının bilinmeyen olduğunu belirtiyor ve lira üzerindeki baskının dayanılmaz bir hal alacağını kaydediyor.
Yazıda, Türkiye üzere sermaye akışına dayanan iktisada sahip bir ülkede, sermaye denetimi üzere adımların ekonomiyi durma noktasına getirebileceği söz ediliyor.
Bu cins adımların ortalama Türk vatandaşları ve Erdoğan’ı destekleyen iş insanları tarafından da benimsenmediği tabir edilen Economist yazısında, “Söz konusu adımlar düşük bir ihtimale sahip lakin artık ‘düşünülemez’ değiller” tabirleri yer alıyor.
Dubai’deki East Capital şirketinden yatırım danışmanı Emre Akçakmak ise “Sermaye denetimlerinin korkusu bile ziyan verebilir. Öte yandan kimse iyi bir iş çıkaran merkez bankası liderinin bir gecede vazifeden alınacağını beklemiyordu. Bu bize, ‘beklenmeyeni de beklemek gerektiğini’ söylüyor” yorumunu yapıyor.
Sözcü
