Jeff Bezos tarafından 26 yıl evvel kurulan Amazon bir devrin sonuna geldi. Jeff Bezos Amazon’un liderliği ile iş dünyasının en saygın ve korkulan başkanlarından biri olmuş, tıpkı vakitte ziyadesiyle zenginleşmişti. Bezos 26 yıl evvel Washington’daki konutunun garajında kurduğu Amazon’un CEO’luğunu bırakmaya hazırlanıyor, Bezos şirketin idare konseyi başkanlığı misyonuna devam edecek. Amazon tarafından dün yapılan açıklamada Jeff Bezos’un koltuğunu Andy Jassy’ye devredeceği tabir edildi. Jassy, Bezos’un hem en yakın destekçisi hem de şirketin süratle büyüyen bulut bilişim alanının uzun müddettir lideriydi.
PANDEMİ SÜRECİ AMAZON’A YARADI
Amazon’un 2020 yılının dördüncü çeyreğinde gelirini yüzde 44 oranında artırarak gelirini 125,56 milyar dolara çıkardığı biliniyor. Covid-19 salgını sırasında iş ve hayatın internete her zamankinden daha fazla kayması bu durumun en değerli sebebi. Amazon’un e-ticaret ve iş-bilişim hizmetleri alanlarında büyük bir sıçrama yaptığı bu devirde Bezos’un şirketin dizginlerini devredecek olması birçok soru işaretini de beraberinde getiriyor.
BÜYÜK ŞİRKET BÜYÜK SORUMLULUK
Salı günü çalışanlara ve kamuoyuna gönderilen e-postada Jeff Bezos artık gücünü yeni eserlere ve erken teşebbüslere ayırmayı planladığını söylüyordu. “Amazon’un CEO’su olmak derin bir sorumluluk ve insanı tüketiyor” diye yazan Bezos, “Böyle bir sorumluluğun olduğunda, diğer bir şeye odaklanmak zor” diyordu.
Amazon’un yükselişi öteki bir sorunu da beraberinde getirdi. Şirket rekabet uygulamalarına yönelik çok sayıda federal soruşturmanın gayesi oldu. ABD’deki yasa koyucuların Amazon’u zorlayacak yasalar hazırlamasıyla şirket tarihindeki en büyük yasal zorluklarla karşı karşıya kaldı. Bu yüzden Jeff Bezos geçen yaz birinci kez Kongre önünde söz vermeye çağrılmıştı.
NEREDEYSE KİMSEDE BİLGİSAYAR YOKKEN AMAZON’U KURDU
Jeff Bezos, Amazon.com’u birden fazla Amerikalının bilgisayarı olmadığı bir devirde berbat bir çevrimiçi kitapçı olarak kurdu. 1994’teki bu atılımı için Wall Street’teki mesleğini terk etti. Amazon, lojistikten reklama kadar kitapçılık sanayisini büsbütün alt üst edecek bir muvaffakiyet kıssasına dönüştü. Bu kıssa o denli bir noktaya geldi ki Amazon bugün yaklaşık 1,3 milyon kişiyi istihdam eden bir teknoloji devi.
Şirket bugün Amerika’nın en büyük çevrimiçi perakendecisi, bulut hizmetlerinde önde gelen bir hizmet sunuyor. Ayrıyeten Hollywood’da da kıymetli bir hizmet sunuyor. Fizikî marketlere de rakip olan şirket lojistik alanında da faaliyet gösteriyor.
Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda öldürülmesinin birinci yılında Jeff Bezos sahip olduğu gazetenin muharriri olan (Washington Post) Kaşıkçı’yı anmak için İstanbul’a gelmişti. Fotoğraf: Sözcü
ADIM ADIM GERİ ÇEKİLDİ
Jeff Bezos’un pandemi birinci günlerinde Seattle merkezli şirkete daha faal olarak geldiği belirtilse de vakitle teknoloji devinin günlük idaresinden geri adım attığı belirtiliyor. Etrafındaki pek çok kişi, Bezos’un son birkaç yıldaki rolünü bir ‘yönetim heyeti liderine misal’ olarak tanımlıyor. Amazon çalışanları ise ünlü milyarderin ulaşılması sıkıntı biri olduğu görüşünde. Birçok kişi onu şirketin giderek büyüyen Seattle yerleşkesinde hiç görmediğini belirtiyor.
Son yıllarda Amazon tarafında atılan adımlara baktığımızda Jeff Bezos’un aslında misyonunu bırakmaya hazırlandığı sonucuna varabiliriz. Bezos 2016 yılında, günlük operasyonların idaresini denetlemek için iki üst seviye yardımcısını atamıştı. Jeff Wilke, Amazon’un perakende satış kolu ve depolarından, reklamcılık ve aygıt işine kadar her şeyi denetleyen isimdi. Amazon’un bu manada dünya çapındaki CEO’su olmuştu. Andy Jassy ise ‘Amazon Web Services’ isimli bulut işinin CEO’suydu. Jassy artık Bezos’un yerini alacak.
Dört çocuk babası Bezos’un son vakitlerde ferdî ömründe büyük bir geçiş yaşadığı belirtiliyor. Jeff Bezos 2019 yılında eşinden boşanmış ve bir Hollywood yöneticisinin karısı olan eski bir televizyon muhabiriyle alakası başlamıştı.
EŞİ GİBİSİ GÖRÜŞMEMİŞ BİR GEÇİŞ DEVRİ
Amazon’daki liderlik değişimi, şirket eşi gibisi görülmemiş bir incelemeyle boğuşurken gerçekleşecek. Amazon şu anda Adalet Bakanlığı, Federal Ticaret Kurulu, Avrupa Birliği ve başka idari kurumların ‘rekabete muhalif uygulamalara katılıp katılmadığına’ ait incelemelerine bahis oluyor.
Geçtiğimiz Ekim ayında, Temsilciler Meclisi Yargı Komitesinin Antitröst Alt Komitesisi, en büyük ABD teknoloji şirketleriyle ilgili 16 aylık soruşturmasını tamamlamıştı. Raporda Amazon web sitesinde satıcılar üzerinde “tekel gücü” uygulamakla suçlanmıştı. Ayrıyeten Amazon’un kendi platformunda satıcılarla rekabet eden birtakım iş kollarından çıkmasına neden olabilecek yasalar önerilmişti.
Amazon’dan yapılan açıklamada Kongre raporuna karşılık olarak şöyle denmişti: “Tüm büyük kuruluşlar düzenleyicilerin dikkatini çekiyor ve bu incelemeyi memnuniyetle karşılıyoruz. Lakin büyük şirketler tarif gereği baskın değil ve muvaffakiyetin sırf rekabete muhalif davranışın sonucu olabileceği varsayımı büsbütün yanlış. ”
Amazon’un küçük işletmeleri ezdiğine ve yeni başlayanlardan fikri mülkiyeti çaldığına dair çok önemli argümanlar kelam konusu. Şirket ise rekabete muhalif davranışlarda bulunduklarına dair argümanları reddediyor.
Jeff Bezos, 26 yıllık yöneticiliğini birçok açıdan dorukta bırakmış üzere görünüyor. Yerine gelecek Andy Jassy’yi ise hararetli bir devir beklediği kesin üzere. Artık Jeff Bezos için kendisinin de söylediği üzere ilgilendiği öteki alanlara vakit ayırma vakti…
*Yukarıdaki haberde yer alan bilgilerin değerli bir kısmı The Wall Street Journal’da Dana Matiolli imzasıyla yayımlanan Jeff Bezos to Step Down as Amazon CEO; Andy Jassy to Take Over (Jeff Bezos CEO’luktan istifa ediyor; Andy Jassy misyonu devralıyor) isimli makaleden alınmıştır.
Sözcü
