Dünya Bankası, 2019 yılı Milletlerarası Borç İstatistikleri raporunu dün yayımladı. Düşük ve orta gelirli 120 ülke ortasında Türkiye, 2019 sonundaki 440,9 milyar dolarlık dış borçla en çok dış borcu olan 6. ülke oldu.

En çok dış borcu olan 10 ülke içinde Türkiye, dış borcun ulusal gelire oranında ise yüzde 59’luk oranla ikinci sırada yer aldı. Bu alanda birinci sırada, yüzde 65’lik oranla Arjantin yer alıyor.

TL’nin dolar ve euro karşısındaki büyük kıymet kaybı da, borç yükünü ağırlaştırıyor.

EN ÇOK DIŞ BORÇ ÇİN’DE ANCAK ORAN DÜŞÜK

Listede Çin, 2 trilyon 114 milyar dolarlık dış borçla birinci sırada yer alıyor lakin bu ülkenin dış borcunun ulusal gelire oranı yüzde 15 ile görece düşük bir düzeyde.

En çok dış borcu olan ülkeler sıralamasında Çin’i, 569,4 milyar dolarla Brezilya takip ediyor. Lakin Brezilya’nın dış borcu da ulusal gelire oranla yüzde 32 ile görece düşük düzeyde.

Hindistan 560 milyar dolarla listede üçüncü lakin onun da dış borcunun ulusal gelire oranı yüzde 20.

Rusya’nın dış borcu 490,7 milyar dolar fakat bu ülkenin de dış borcunun ulusal gelire oranı yalnızca yüzde 30.

Meksika da 469,7 milyar dolarlık dış borcuna karşılık yüzde 38’lik dış borç/milli gelir oranıyla tekrar görece düşük borç yüküne sahip.

Türkiye için emsal ülkelerden biri olan Güney Afrika’nın dış borcu 188,1 milyar dolar, dış borcun ulusal gelire oranı ise yüzde 55 düzeyinde.

IMF ile 50 milyar dolarlık rekor borç muahedesi yapan Arjantin’in toplam dış borcu 279,3 milyar dolar düzeyinde.

8 TRİLYON DOLARI AŞTI

Raporda, düşük ve orta gelirli 120 ülkenin toplam dış borcunun 2019 sonunda 8 trilyon 139 milyar dolarla rekor düzeye ulaştığı belirtildi.

Bir evvelki yıla nazaran toplam dış borçtaki artış oran olarak yüzde 5,4, ölçü olarak 420 milyar dolar oldu.

10 yıl evvel toplam dış borç ölçüsü 3 trilyon 618 milyar dolar düzeyindeydi.

REZERVİN DIŞ BORCA ORANI ÇOK DÜŞÜK

120 ülkede dış borcun ulusal gelire oranı ortalama yüzde 26 ile görece düşük düzeyde lakin Türkiye ve Arjantin, hem borç ölçüsü hem de dış borcun ulusal gelire oranı ile listede dikkat çekiyor.

120 ülkede rezervlerin dış borca oranı yüzde 72 düzeyinde lakin Türkiye’de bu oran yüzde 18 ile ortalamanın çok altında yer alıyor ve bu Türkiye’nin dış borç riskini artırıyor. 3 yıldır ağır bir kriz yaşayan ve tarihindeki 9. iflasını açıklayan Arjantin’de bu oran yüzde 15 ile Türkiye’ye yakın düzeyde.

Üstelik 2020’de Türkiye, TL’deki paha kaybının önünde geçmek için yüksek seviyede rezerv harcadı ve swap (takas) ile yurt içi ve yurt dışındaki bankalardan ödünç aldığı döviz ve altınlar hariç tutulduğunda rezerv eksi düzeylere geriledi.

MOĞOLİSTAN ORAN OLARAK BİRİNCİ SIRADA

Dış borcun ulusal gelire oranı sıralamasında Moğolistan yüzde 256’lık oranla birinci sırada yer alıyor. Ekonomik ve siyasi kriz yaşayan Lübnan da yüzde 139’luk oranla birinci sıralarda dikkat çekiyor.

Raporda, 120 ülkenin üçte birinin dış borcunun ulusal gelire oranının yüzde 60’ın üzerinde olduğuna dikkat çekildi. Ülkelerin yüzde 9’u ise yüzde 100’lük oranın üzerindeki düzeyleriyle alarm veriyor.

DÜNYA BANKASI LİDERİ: SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL

Dünya Bankası’ndan yapılan açıklamada, en az gelişmiş 73 ülkenin dış borç yükünün 2019 sonunda bir evvelki yıla nazaran yüzde 9,5 artarak 744 milyar dolarla rekor düzeye yükseldiğine işaret edildi.

Pandemi öncesinde esasen borç düzeylerinin riskli seviyeye ulaştığını ve pandeminin bu durumu daha sürdürülemez hale getirdiğini belirten Dünya Bankası, tüm dünyanın borç konusuna daha kapsamlı olarak eğilmesi daveti yaptı.

Dünya Bankası Lideri David Malpass, “Uzun vadeli borç sürdürülebilirliğini sağlamak, dünyanın borç ve yatırım şeffaflığına bakışını önemli formda değiştirmesine bağlı” dedi. “En fakir ülkelerin karşı karşıya olduğu borç kriziyle başa çıkmak için çok daha kapsamlı bir yaklaşıma muhtaçlık var” diyen Malpass, borç ödemelerinin ertelenmesi, borcun azaltılması, borç yine yapılandırma ve şeffaflık adımlarının atılması gerektiğini vurguladı.

“DIŞ BORÇ ARTARKEN FON GİRİŞLERİ AZALIYOR”

Dünya Bankası Kamu Borç İdaresi Danışmanlığı’nda 2015-2020 periyodunda ünite yöneticisi olarak misyon yapan Coşkun Cangöz, dış borç raporunu sozcu.com.tr’ye kıymetlendirdi.

Milletlerarası karşılaştırma için borç düzeyinin değil borcun ulusal gelire oranının daha kıymetli olduğuna dikkat çeken Cangöz, kelam konusu oranın, borç yükünü ve gelirlerin borcu ödeme kapasitesini gösterdiğini vurguladı.

“Milli gelire oranla Türkiye’nin sıralamadaki yeri emsal kategorideki ülkelerle ve yeniden borç yükü üzerinden kıyaslanabilir” diyen Cangöz, raporda dikkat çeken noktaları şöyle anlattı:

“Dış borç düzeyi artarken fon girişleri azalıyor. Öte yandan bilgiler 2019 yılına ait yani korona tesiri yok. Hatta Türkiye’de son 2 yılda fon çıkışları kelam konusu. Bu da ödemeler istikrarı finansmanı manasında risklere işaret ediyor.”

“BORÇTA MALİYET ARTIYOR, VADE KISALIYOR”

“Öte yandan Ulusal gelir 2020de düştüğü için Türkiye dahil pek çok ülkede borçluluk oranlarının daha da bozulduğunu göreceğiz. Buna ilaveten Türkiye dahil pek çok ülkede kısa vadeli dış borç artışı var. Bu da dikkat çekiyor. Üstelik vade kısaltmasına karşın borçlanma maliyetleri artış gösteriyor. Halbuki ki gelişmiş ülkelerde sıfır, hatta negatif maliyetle uzun vadeli borçlanma yapılabildiğini görüyoruz.”

“Bütün bu konuların üstüne Türkiye’de net rezervler de geriliyor” diyen Cangöz, “Raporda brüt rezerv üzerinden hesaplama yapılıyor. Fakat net rezerve bakmak daha iyi fikir verir. Borç öteleme ve yapılandırma ise daha çok Sahra altı ülkeler için gündeme geliyor” sözlerini kullandı.

Sözcü