Başkanlık koltuğunu teslim etmek için gün sayan Donald Trump’ın ABD lideri olarak geçirdiği son günlerde, federal mahkemelerce idam kararı verilmiş sanıkların infazlarına onay vermeye başladığını Brandon Bernard’ın idam edilmesi haberiyle aktarmıştık.

Sırasını bekleyen isimlerden Alfred Bourgeois da Bernard’dan iki gün sonra infaz edilmişti. Listedeki üçüncü isim Lisa Montgomery. 12 Ocak’ta idam edilmesi beklenen Montgomery, 1953’ten bu yana federal mahkemelerce idam edilen birinci bayan olacak.

2004’te gebe bir bayanı boğarak öldürüp, karnını keserek bebeğini çalan Montgomery’nin avukatları, müvekkillerinin çocukken şiddet gördüğü için önemli beyin travması geçirdiğini ve akli istikrarının bozuk olduğunu öne sürmüştü fakat idam kararının çıkması engellenemedi.

KISSASI DE İŞLEDİĞİ HATA KADAR TÜYLER ÜRPERTİCİ

Bu kan donduran cürmü 36 yaşındayken işleyen Montgomery idam sırasını beklerken 52 yaşına geldi. ABD tarihinde idama mahkum edilen 4. federal bayan hatalı olan Montgomery, ABD’de idam cezasına çarptırılan 55 bayandan biri. Kabahatin kan dondurucu olmasının yanı sıra Montgomery’nin de kıssası mahkum edildiği cürüm kadar tüyler ürpertici…

Tam manasıyla dünya üzerinde cehennemi yaşayan ve ömrünü mahkumiyetler altında geçiren Lisa Montgomery’nin cinsel tacize dair birinci anısı 3 yaşına dayanıyor. Yanında yattığı 8 yaşındaki üvey kız kardeşi Diane, erkek bakıcıları tarafından tecavüze uğrarken tıpkı acı tecrübesi 11 yaşında kendisi de yaşamaya başlayacak ve kendisi ile annesine şiddet uygulayan alkolik üvey babası Jack ona tecavüz edecekti. Tecavüze direndiğinde şiddet gördü, aldığı darbeler sonucu beyninde travmaya dayalı hasar oluştu.

Vakit geçtikçe Jack artık bu iğrenç rutinine arkadaşlarını da davet etmeye başladı. Saatler süren tecavüz ve azabın akabinde Lisa’nın üzerine idrarlarını yapan bu canavar ruhlu insanlara annesi de katılacaktı. 14 yaşında istismarı fark eden ve Lisa’yı susması istikametinde tehdit etmeyi tercih eden anne, onun küçük vücudunu pazarlamaya başladı.

Lisa Montgomery bu kan donduran çocukluğunun çabucak akabinde 18 yaşında evlenerek bu cehennemden kurtulmak istedi lakin hem birinci evliliğinde hem de ikinci evliliğinde istismardan kurtulamadı. 1990’da tüp ligasyonu (kadınlarda gebeliği önlemek için yumurtayı taşıyan tüplerin ameliyatla bağlanması) yaptırana kadar 4 çocuk sahibi olan Lisa Montgomery, bu operasyondan sonra bile hamilelik sanrıları yaşamaya devam ediyordu.

Lisa’nın öyküsü böyle… Okurken insanı rahatsız eden, nefesini kesen, tüylerini ürperten bu travmatik hikaye dava sürecinde ortaya çıktı. Savunma makamı Lisa Montgomery’nin yıllar süren cinsel hücumlar, istismarlar ve şiddetten dolayı travmalar yaşadığını ve akli istikrarının bozulduğunu öne sürmüştü. Lakin bu talep ve tüm anlatılanlar sonucu değiştirmedi. İdam kararı çıktı.

İdam kararına götüren dava sürecine ve davaya bahis olan cinayete de bir göz atmakta yarar var.

“Bobbie Jo Stinnett Cinayeti” olarak bilinen olay şöyle gelişti:

Eşi ile köpek yetiştiriciliği yapan Bobbie Jo, birinci çocuğuna 8 aylık gebeydi. Ratter Chatter isimli sohbet kanalında Lisa Montgomery ile tanışan Bobbie Jo, terrier cinsi köpek üretiyordu. Kendisinin de gebe olduğunu söyleyen Lisa, Bobbie Jo ile arkadaşlık kurmuştu. Kendisini Darlene Fischer ismiyle bir müşteri üzere tanıtan Lisa, Bobbie Jo’nun konutunu ziyaret etti, Bobbie Jo meskenine konuk olarak gelmiş bir arkadaşı üzere onu karşıladı (olay yeri incelemesinde meskene zorla girildiğine dair bir ize rastlanmadı) Lisa, 16 Aralık 2004 tarihinde 23 yaşındaki kurbanını boğarak öldürdü ve karnını keserek bebeğini çaldı.

Missouri eyaletinin Skidmore kentinde yaşanan olaydan yaklaşık bir saat sonra Bobbie Jo’nun annesi Becky Harper kızını adeta bir kan golü içinde buldu. Tüm uğraşlara karşın Bobbie Jo kurtarılamadı. Cinayetin sonraki günü, 17 Aralık 2004’te Montgomery; Kansas, Melvern’deki çiftlik meskeninde tutuklandı. Yenidoğan bebeğin kendisinin olduğunu sav etmişti. Mucizevi formda hayatta kalan 1 günlük bebeğin velayeti babasına verildi.

Bu dehşetli cinayetin davasında bir nöropsikolog, Montgomery’nin maruz kaldığı baş travmalarının, beynin saldırganlığı denetim eden kısmına ziyan vermiş olabileceğini tabir etti. Savunma avukatı Frederick Duchardt ise Montgomery’nin pseudocyesis isimli ve hastanın kendisini gebe zannettiği “Yalancı Gebelik” hastalığına sahip olduğunu argüman etti.

Dünyada ortalarında Türkiye’nin de dahil olduğu 105 ülkede idam cezası bulunmuyor.

Buna ek olarak savunma, Montgomery’nin depresyon, borderline kişilik bozukluğu ve tramva sonrası gerilim bozukluğuna ek olarak pseudocyesis hastası olduğuna ait bir uzman raporu sunsa da federal savcı Roseann Ketchmark ve uzman olarak atanan isimli tıp psikiyatristi Park Dietz bu teşhislere şiddetle karşı çıktı. 22 Ekim 2007’de Montgomery’yi hatalı bulan heyet, 26 Ekim’de idam cezası önerdi. Yargıç Gary A. Fenner, Montgomery’yi resmen idama mahkum etti ve 4 Nisan 2008’de idam kararı onandı. 19 Mart 2012’de ABD Yüksek Mahkemesi, Montgomery’nin temyiz müracaat dilekçesini reddetti.

SAVUNMAYI SORGULATAN MAKALE

Lisa’nın fecî kıssası ise temyiz belgesinde yapılan derinlikli araştırma sonucunda ortaya çıktı. Asıl dava sürecinde böylesi travmatik sonuçlar doğurabilecek bir öykünün savunma tarafından neden irdelenmediği ve davada bu ayrıntının neden dillendirilmediği de araştırmalara mevzu olurken 24 Kasım 2016’da The Guardian’da David Rose tarafından yazılan makale savunma avukatı olan ve idam davalarında vazife yapan Frederick Duchardt’ın kaybettiği davaları ele almış ve çok ses getirmişti.

Rose’un makalesi Duchardt’ın Montgomery için kâfi bir savunma hazırlamadığı argümanına dönüşmüş ve idam kararı veren Yargıç Gary A. Fenner, makalenin çıkışından günler sonra Duchardt’ın çapraz sorguya alınmasını talep etmişti. Duchardt ise bu mevzuda kendisine yöneltilen tüm tenkitleri reddetti. Rose, yaşadığı travmalar nedeniyle erkeklere güvenemeyen Lisa Montgomery’nin dava sürecinde avukat Duchardt’la görüşmekten kaçındığını ve Duchardt’ın eşi Ryland’ın Lisa ile kaldığı hapishanede 16 defa görüştüğünü ortaya çıkarmıştı. İdam cezaları üzerine bir uzmanlığı bulunmayan Ryland, otizmli çocuklara yönelik atlarla terapi hizmeti veriyordu. Makale heyetin Montgomery için “duygusuz” tabirinde birleştiğini de su yüzüne çıkartacaktı.

ABD’deki karmaşık hukuk tertibini de ortaya koyan bu olayla birlikte ülkedeki mevcut nizam de yine gündeme geldi.

ABD’DEKİ MEVCUT DURUM NE?

ABD Yüksek Mahkemesi federal idam cezalarını 1988’de geri getirdi lakin o günden, Temmuz 2020’ye kadar sadece 3 sefer federal mahkeme kararıyla idam gerçekleştirilmişti. Bu üç infazın da (Timothy McVeigh, 11 Haziran 2001; Juan Raul Garza, 19 Haziran 2001; Louis Jones Jr., 18 Mart 2003) bir evvelki demokrat lider George W. Bush devrinde gerçekleşmesi dikkat çekerken toplam 12 federal idamın 9’u Temmuz 2020’den bu yana yaşandı.

Kasım 2019 yılında Gallup’un yayınladığı bir rapora nazaran ABD vatandaşlarının yüzde 60’ı idam yerine müebbet mahpus cezası getirilmesini tercih ediyor. Gallup, 30 yıldır yapılan ankette birinci defa idam tersi görüşün bu oranlara çıktığını söz etti. Türkiye’nin de ortalarında yer aldığı 105 ülkede idam cezası bulunmazken ABD, idamın etkin olarak uygulandığı 35 ülkeden biri olarak öne çıkıyor.

Sözcü