Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahisi Dernek Lideri Prof. Dr. Tankut Akay, 13 Ekim Dünya Tromboz Günü’nde bilhassa pandemi periyodunda giderek artan pıhtı atımı riskine dikkat çekti.

ÇOCUKLAR SAATLERCE HAREKETSİZ KALIYOR

‘Pıhtı’nın küçük, lakin ölümcül sonuçları olduğunu söyleyen Prof. Dr. Akay, açıklamasında “Pandemi periyodunda her yaştan kesitin bilgisayar başında geçirdiği vakit giderek artıyor. Bilgisayar başında derslere katılan çocuklar, saatlerce bacaklarını sarkıtarak hareketsiz duruyor. Dünya, COVID 19 ile hareketin unutulduğu dünya sisteminde ‘pıhtı atımı’nın nasıl arttığını, bir kan pıhtısı ile omurların nasıl bittiğini konuşacak.” diyerek hareketli ömür ile bedeni sağlıklı kılmanın mümkün olduğunu tabir etti.

FOTO: SHUTTERSTOCK

PIHTI KÜÇÜK LAKİN ÖLÜMCÜL OLABİLİYOR

Prof. Dr. Tankut Akay, ‘pıhtı atımı’nın belirtileri, kimlerin risk altında olduğu ve alınması gereken tedbirler konusunda şu bilgileri verdi:

“Pandemi sürecinde, kaygı ve hareketsizlik, ‘pıhtı atımı’nı artırdı. Bu artış, hem COVID 19’a yakalanan hastalarda, hem de hastalığa yakalanırım tasası, korkusu yaşayanlarda var. Hareket etmeden geçirilen günlerle ne yazık ki, bu hastalığa yakalananların sayısını arttırıyor.

*Pıhtı küçük lakin neden olduğu problemler çok büyük, hatta ölümcül! Uzun mühlet ayaklarını sarkıtarak oturanlar, baldır kaslarını çalıştırmalı. Kalkıp kısa yürüyüşler yapmak ya da otururken baldır kaslarını çalıştıran kolay bacak hareketleri uygulamak bu sorunu azaltabilir. Şayet hareket yapılamıyorsa, varis çorabı giymek yararlı.

65 YAŞ ÜSTÜ İÇİN DURUM TEHLİKELİ

Pıhtı riskinin her yaşta görüldüğünü belirten Prof. Dr. Akay, “Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artıyor. 60 yaşın üzerinde çok önemli boyutlarda bir risk oluşuyor. Bilhassa pandemi periyodunda hareketsiz kalan 65 yaş üstü için durum tehlikeli.” biçiminde konuştu.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Prof. Dr. Akay, risk kümeleri ile ilgili şu bilgileri verdi:

“*Eskiden uzun seyahatler diye bilinirdi. O nedene artık öteki sebepler eklendi. Çok, sigara ve alkol tüketen, kilo sorunu yaşayan, trafik kazası geçiren, travma yahut büyük cerrahi operasyon sonrasında hareketsiz kalan şahıslarda risk altında.

Tedbir alınmadığı takdirde, damarda oluşan ‘pıhtı’, kopup akciğerlere gidebilir ve akciğerde ani mevtle sonuçlanabilir. Unutulmamalı ki, hormon tedavisi, diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği de damar iç yapısını bozar. Böylelikle, tramboza yani ‘pıhtı atımı’na taban hazırlar. Bu çeşit sıhhat sorunu yaşayan onkoloji tedavisi görenler asla hareketsiz kalmamalı.

“Özellikle hamilelikte, hamilelik sonrası emzirme devrinde olan, doğum denetim hapı kullanan bayanlar, akciğere pıhtı atması konusunda risk altında. Bu özellikte olan şahıslar asla hareketsiz bir ömrü tercih etmemeli.

Prof. Dr. Akay, pıhtının bedenin bir savunma sistemi olduğunu ve rastgele bir yaralanmada kanayan yeri onardığını da söyledi. Prof. Dr. Akay, “Ancak bilerek ya da bilmeden onu ziyanlı hale getirmek mümkün. Bilhassa de tembelliği seçip, hareketsiz bir ömür tercih edilirse.” ikazını yaptı.

3 TEMEL NEDENİ VAR

Hem atardamarda, hem de toplardamar da oluşan ‘pıhtı’nın 3 temel nedeni olduğunu belirten Prof. Dr. Akay, bunları “Hareketsizliğe bağlı kanın durağanlaşması, kişinin genetik olarak pıhtılaşmaya meyilli olması, damar duvarındaki hasar” halinde sıraladı.

“Atardamarda oluşan ‘pıhtı atımı’nın en değerli sebebi, kalp. Kalpte ritim bozukluğu oluşursa, kalbin içindeki kan durağanlaşır” diyen Prof. Dr. Akay, kelamlarına şöyle devam etti:

“Durağan kanda da risk artar. Oluşan pıhtı ana atardamar olan aort ile bedendeki atardamarlardan rastgele birine serseri mayın üzere gidip o damarı tıkar. Tıkalı damarın beslediği organ ziyan görür. Şayet o organ beyin ise felç, bacak atardamarı ise kangren ortaya çıkar.

*Aynı hadise bağırsak, böbrek, kol yahut bacak atardamarlarında gerçekleşmişse organ işlev bozukluğuna yol açabilir. Trompoz, toplardamar da ‘varis’ olarak görülür. Bacakta gözle görülen derin damarlar var ise, buradan kopan kan pıhtısı beden içinde dolaşmaya başlar. Toplardamarlar yoluyla oksijen almak için akciğere seyahat yapan pıhtı, kirli kan ile bir arada kalbin sağ tarafına yanlışsız ilerler. Kalpten geçen pıhtı, akciğer atardamarına ulaşır. Akciğer (Pulmoner) Embolisi denilen ölümcül hastalığa yol açar. Pıhtının serseri mayın üzere bedende dolanımına lakin ‘hareket’ pürüz olabilir. Hareketli olunca baldır kasları çalışır ve kanı üst hakikat hareket ettirerek durağanlaşmayı mahzurlar.”

BELİRTİLERİ NELER?

Prof. Dr. Akay, belirtilere ait ise şunları söyledi:

FOTO: SHUTTERSTOCK

“Atardamara pıhtı atarsa, ağrı, nabız alamama, ciltte ani soğuma, his kaybı, görme bozukluğu yahut etkilenen uzvu hareket ettirememe üzere belirtiler gösterir. Toplardamar pıhtısı varsa, baldır bölgesinde başlayan ağrı ve hassasiyet, ayak bileğinde ortaya çıkan şişme ve ödem, bacak bölgesinde kızarıklık yahut fark edilebilir renk değişimi yahut ısı artışı yaşanır.

*Akciğer embolisi yahut pulmoner emboli varsa, açıklanamayan nefes darlığı, süratli nefes alma, göğüste ortaya çıkan ağrı (derin nefes alıp vermekle kötüleşebilen), kalp suratında bariz artış, halsizlik, bayılma yahut bayılma hissi oluşur.”

PIHTI RİSKİNE KARŞI TEDBİRLER

‘Pıhtı’ ile gayretin yol haritası yönelik de açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Akay, kelamlarını şöyle bitirdi:

“*Öncelikle unutmayın ki; hareket yerine tembelliği seçiyorsanız COVID 19 ile iş birliği yapıyorsunuz.
*Evden çalışıyorsanız dahi meskenin içinde hareket edin. Meskende olmak hareket edememek manasına gelmesin. Meskenin içinde antrenmanlar yapın.
*Bacaklarınızı ayak bileklerinizi hareket ettirin.
*Gerekirse, sıhhat sorununuz yoksa oturduğunuz binanın merdivenlerini inip çıkın.
*Dışarıda, toplumsal ara kurallarına uyarak, maske takarak en az 30 dakika yürüyüş yapın.
*Virüse yakalanırım kaygısıyla uzmana başvurmaktan kaçınmayın. Belirtileri hissettiğinizde bir uzmandan görüş alın.
*Rutin olarak kalp check up’ı yaptırın, damarlarınızı denetim ettirin.
*Bacaklarda çok büyük varisleriniz ve bu damarlarda ani başlayan kızarıklık, ağrı ve ısı artışı durumunda bir kalp ve damar cerrahisi uzmanına başvurun.
*Yapılacak dikkatli bir fizik muayene ve doppler ultrason ile damar içerisinde pıhtı olup olmadığını anlamak mümkün, unutmayın! Erken teşhisin ‘pıhtı atımı’nda da kıymetli olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
(İHA)

Sözcü