14 Ekim 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 68 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde yerli üretimin ve teknolojik kabiliyetlerin geliştirilmesini sağlamak, üreticilerin yatırım, üretim ve finansman süreçlerini kolaylaştırmak üzere kısa ismi SAİK olan Endüstrileşme İcra Komitesi’nin kurulmasına karar verildiği duyuruldu.

Kararnamede, Başkanlığını Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yapacağı Komite’nin vazife ve yetkileri de sıralandı. Kararname’de Komitenin misyon ve yetkilerinin sıralandığı 4’üncü unsurun e bendi, “Devlet artık istediği her şirkete el koyabilir” yorumlarına ve telaşlara neden oldu.

4. Unsur’un e bendinde şu sözlere yer verildi: Ülke için kritik ehemmiyete sahip şirketlerin iştirak yapılarında, yurtiçi üretimin sürekliliğini ve ulusal güvenliği riske atabilecek değişikliklere ait yapılacak süreçler konusunda karar almak.

YABANCI PAYDAŞLIK

Başşehir Üniversitesi İktisat Kısmı Lideri Prof. Dr. Uğur Emek, tartışmalara neden olan kararnamedeki bu maddeyi SÖZCÜ’ye kıymetlendirdi. “e” bendindeki sözün çok net yazılmadığını vurgulayan Prof. Emek, “Bu kararnameyle devlet riskli gördüğü şirkete el koyabilir, bana sat diyebilir” dedi.

Kararnamede emelin yerli üretimin ve teknolojik kabiliyetlerin artırılması olarak gösterildiğini kaydeden Emek, “Kararnamenin ülkü bir biçimde uygulandığını varsaydığımızda, bu hedef çerçevesinde yerli üretimdeki bir faaliyette bir şey yapmaması gerekiyor. Lakin yabancı paydaşlık kelam konusu olduğunda devreye girmesi gerekiyor. Risk gördüklerinde de bir karar alınması öngörülmüş. Bu kararda “Yabancı ortağı sokma” diyebilirler. Şirket satmakta ısrar ettiğinde, “Varlık Fonu’na alıyorum” diyebilirler” diye konuştu.

EL KOYMA TESİRİ YARATIR

Prof. Uğur Emek, “Varlık Fonu’na alıyorum” dediği vakit fiyatlandırmada kritik bir sorun yaşanabileceğini belirterek şöyle devam etti: “Devlet benim anlaştığım fiyattan alırsa benim için sorun yok. Lakin ben 100 milyona anlaşmışken, 50 milyona, 30 milyona alıyorum, derse bu benim mülkiyet hakkıma müdahale manasına gelir. bu kamulaştırma, devletleştirme, el koyma tesiri yaratır.”

DÜNYADA ÖRNEKLERİ VAR

Emek özetle şu değerlendirmeleri yaptı:

“Burada cümleden anlaşılıyor ki, şirket olağan faaliyetini sürdürürken bir müdahale öngörülmüyor. Lakin paydaşlık yapısında bir değişiklik yapmaya kalktığımda devreye girilecek. İzlemeye alacaklar ve bir karar verilecek. Yapabilirsin ya da yapamazsın diyecekler.

Bunun örnekleri var. ABD’de uygulanıyor, bilhassa Çin’e karşı, ABD bu türlü bir tedbir aldı. Çinlilerin direkt yabancı sermaye girişine müsaade vermiyorlar Amerika’da. Kararname bu niyetle hazırlanmış üzere duruyor.

Dünyada bir trend var. Ticaret savaşlarının başlamasına neden olan Çin’in endüstrileşme siyaseti var. Çin Devleti, kendi şirketlerine, yabancı şirketleri satın alsın diye, para veriyor. “Gidin satın alın ve ordaki teknolojiyi bana getirin” diyor.

Mesela Çinli Midea Group, dünyanın en büyük sanayi robotu üreticisi Alman Kuka’yı satın aldı, Almanya ayağa kalktı. Bizimkilerin de bu kararnameyle bir yetkilendirmesi olmuş. Yani risk görülen şirketleri yabancı bir şirket almaya kalktığında bunu izleyelim diye bir karar alınmış.”

Sözcü