PCR testi müspet çıkan hastaların birçok paniğe kapılıp ekseriyetle nasıl hareket etmeleri gerektiğini bilmiyor. İşte Prof. Dr. Derya Uludüz’ün onlara yol gösterecek önerileri…
Pandemi sürat kesmeden devam ederken, Covid-19’a yakalananların aklında pek çok soru işareti oluşuyor. Hastalar en çok ‘Evdeysem kendimi nasıl takip edeceğim?’, ‘Akciğerlerim ziyan görür mü?’, ‘Kan sulandırıcı kullanmalı mıyım?’, ‘Vitamin mineral dayanağı almalı mıyım? sorularının cevabını merak ediyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz tüm bu soruları şöyle yanıtladı…
Oksijen ölçünüzü ölçün
Şikayetleriniz besbelli değilse takibinizi meskende yapabilirsiniz ancak benim teklifim, konuta kolay bir oksijen ölçer aygıt yani pulse oksimetre aygıtı almanızdır. Pulse oksimetre aygıtı, işe yarayan, hastaneye gidip gitmemeye karar vermenizi kolaylaştıracak bir aygıttır. Zira hem nabzınızı hem de bedeninizdeki oksijen satürasyonu dediğimiz oksijen ölçüsünü ölçmenizi sağlar. Yapılması gereken şey istirahatte oturduğunuz yerde, oturduktan 3-4 dakika sonra aygıtı kullanmaktır. Burada birinci elde ettiğiniz bedel yanlışsız değildir, en az 30 saniye bekleyip, sonra kıymeti dikkate almalısınız.
Ayrıyeten tırnaklarınızda oje olmamasına da dikkat etmelisiniz. Zira ojenin varlığı pulse oksimetrenin yanlış algılamasına sebep olabilir, bu da kazara olağan ya da düşük gösterebilir. Oksijen ölçünüz şayet yüzde 95 ve üzeri ise korkulacak bir şey yok demektir. Şayet yüzde 91-94 ortasında ise muhtemelen sarı çizgidesiniz demektir yani kendinize dikkat edip, takibe devam etmelisiniz. Fakat bedeliniz yüzde 90 ve altına düştüyse; örneğin yüzde 88 ise, bu hipoksidesiniz yani bedeninize giren oksijen ölçüsü hayli yetersiz manasına gelir. Bunun için de en kısa müddette, en yakın acil ünitesine, bir Göğüs Hastalıkları Uzmanına başvurmanız gerekir.
Hangi vitaminler alınmalı?
Covid-19’a yakalananlara önereceğim birkaç vitamin var. Bunlardan biri çabucak herkesin bildiği vitamin C… Günde 1.000 mg. alınmasını ve yaklaşık 1 ay kullanılmasını öneririm. Tekrar vitamin D için de sahiden kıymetli olduğu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği istikametinde çalışmalar var. Çok yüksek doza gerek yok, günlük 4.000 ünite kadar kullanmak kâfi olacaktır. Tekrar N-Asetil Sistein, yani NAC dediğimiz bir dayanak var, bu çok yüksek antioksidan, bütün bedendeki virüsün yapabileceği yan tesirleri ortadan kaldırmak için epeyce tesirli olduğu söyleniyor. NAC içeren besinler ortasında yumurta, süt eserleri, beyaz ve kırmızı et, soğan, sarımsak, karnabahar, lahana üzere kükürt zengini besinler geliyor.
Sistein bağışıklık savaşçısı t hücrelerinin sayısını artırıyor ve bağışıklık hücrelerinin ziyanlı mikropları öldürme maharetlerini destekliyor. Günde bol bol NAC içeren besinleri tüketilmesini ya da tabip teklifiyle sabah ve akşam tok karnına 600 mg takviye supleman olarak kullanılmasını öneriyorum. Çinko ise bir başka gerekli desteklerdendir. Ispanak, kabak çekirdeği, yoğurt peynir, enginar, muz, domates, bezelyede çokça bulunuyor. Takviye olarak alacaksanız 40 mg’a kadar kullanmanız kâfi olacaktır. Tekrar kuersetin dediğimiz kıymetli bir supleman var. Güçlü bir antioksidandır, bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynar ve birtakım araştırmalar anti-kanser özellikler gösterdiğini de belirtmektedir. Kuersetinin bilhassa Ebola virüsünde yapılmış çalışmalarda tesirli olduğu gösterilmiş. Covid-19’la ilgili yapılan çalışmalar hala devam ediyor fakat Aralık 2020’de bir çalışma kuersetinin antiviral yani virüslere karşı önleyici tesirinin besbelli olduğunu ve kullanılmasının yararlı olabileceğini vurguluyor. Natürel unutmayın ki tüm bu dayanaklar yüzde 100 tedavi edici değildir, kesinlikle gerekli olan antibiyotik tedavinize de Covid-19 sırasında sistemli formda devam etmelisiniz.
Kan sulandırıcı kullanılmalı mı?
Araştırmalara nazaran kan sulandırıcı kullanan Covid-19’lu hastalarda, hastaneye yatış oranı, hastalığın şiddetli olma ya da mevt mümkünlüğü çok daha düşük. Yüzde 40’a kadar tablonun berbatlaşmasını engelleyebilir ancak olağan ‘’Her Covid-19 geçiren kişi kan sulandırıcı kullanmalı mı?” sorusunun cevabı ise ‘Hayır’dır. Hekiminize sormadan lütfen bu türlü bir şey yapmayın. Her tedavinin aktifliği kadar yan tesirini de düşünmek zorundayız. Tartıya koyduğunuzda şayet aktiflik yan tesire nazaran çok daha üstünse, doğal ki kullanacağız lakin mesela 12 yaş altındaki çocukların kan sulandırıcı kullanmalarını, karaciğer sorunlarına yol açabildiği için önermiyoruz. Kanama riski olan şahıslarda; mesela daha evvel beyin kanaması geçirmiş, mide kanaması geçirmiş şahıslarda de tekrar kan sulandırıcı kullanmaya dikkat etmek gerekiyor.
Kendinizi test edin
Diyelim ki meskende bir pulse oksimetre aygıtına sahip değilsiniz, o vakit kendinizi şöyle test edebilirsiniz. Nefesinizi süratli hızlı almaya başladınız, nefesinizin yetmediğini hissediyorsunuz, dudaklarınızda, parmak uçlarınızda ya da dilinizde bir mavileşme-morarma başladı… İşte bu durumlar da oksijeninizin düştüğünü gösterir.
Sözcü
