AKP’de İktisat İşlerinden sorumlu Genel Lider Yardımcısı olan Nurettin Canikli, pandemi şartlarında verilen negatif faizin döviz talebine yol açtığını ve bu nedenle rezerv satışlarına gidildiğini belirterek, bundan sonra negatif faiz verilemeyeceğini söyledi.

Başta CHP’nin başlattığı geniş çaplı kampanya olmak üzere muhalefet partileri bir müddettir Cumhurbaşkanı Tayyip Erdogan’ın karşısına “128 milyar dolar nerede?” sorusu ile çıkıyorlar. Bu soru toplumsal medyada da dayanak görürken son günlerde iktisattan sorumlu üst seviye yetkililer bu satışlarla ilgili medyada açıklama yapmaya başladı.

‘NEDENİ NEGATİF FAİZ’

Canikli, dün gece bir televizyonun programında yaptığı konuşmada, TCMB’nin rezervlerinin 128 milyar dolarının kullanılmasına ait sorulara, “Kabaca 95 milyar dolarlık kısmı 2020 devrinde, pandemi periyodunda kullanıldı. Nedeni negatif gerçek faiz. Neden negatif faize göz yumdunuz diye bir soru haklı olarak gelir. Gerçek faiz negatifse doğal olarak beşerler TL varlıklarından alternatif yapılara yönelir” dedi ve ekledi:

“Firmaların mali yapılarının bozulmasına neden olmayacak dayanağı sağlarsanız üretim ve istihdam devam eder. Biz bunu tercih ettik. Büyüme bu türlü gerçekleşti. Bu formda olsaydı en az 4.5-5 milyon istihdam kaybı ortaya çıkacaktı.”

‘BUNDAN SONRA DAİMA OLUMLU GERÇEK FAİZ OLACAK’

Negatif faizin faturasının “enflasyonun yükselmesi, faizlerin yükselmesi” olacağını bildiklerine dikkat çeken Canikli, “Piyasa şunu düşünebilir, ‘siz bu türlü ikide bir gerçek faizleri negatife mi düşüreceksiniz’, hayır.

“Böyle bir prosedür 100 yılda bir kullanılabilir. Önümüzdeki periyot bu aracı bu formda kullanma imkanımız yok” diyen Canikli kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bundan sonra gerçek faiz daima olumlu olacak nokta. Önümüzdeki devirde gerçek faizlerin negatife düşmesi kelam konusu olamaz. Gerçek faiz artı olarak kullanılacaktır”

‘İFLAS EDERDİK’

“Piyasada dolara talep varsa, dolar talebi piyasa dinamikleri tarafından karşılanamıyorsa, TL’nin konvertibil olması yüzünden bu talebi Merkez Bankası karşılaması gerekiyor” diyen Canikli, ekonomistlerin yanlış olduğunu belirtmelerine karşın TCMB’nin herkese dolar satma yükümlülüğü varmış üzere konuştu.

“Eğer bu taahhüdünün gereği talep edilen dövizi vermek zorunda. Bir talep var TL’den dövize geçme talebi. Piyasa karşılamıyorsa Merkez Bankası karşılıyor” diyen Canikli şöyle devam etti:

“Aksi halde temerrüde düşer. Temerrüd ne demektir? İflas demektir. Ağır bir döviz talebi problemsiz karşılanan bir iktisat yok şu anda dünyada. Temel sorun şayet bu talep ortadayken siz bunu karşılamamışsanız Türkiye Cumhuriyeti devleti yükümlülüğünü yerine getirememiş, Bu kelimeyi kullanmak istemiyorum lakin iflas manasına gelir bu.”

FAİZ ENFLASYONUN ALTINA ÇEKİLMİŞTİ

TCMB Murat Uysal başkanlığında siyaset faizini yüzde 24 düzeyinden 1 yıldan kısa bir müddette yüzde 8.25’e indirmişti. Siyaset faizinin en düşük düzeye gerilediği ve birebir vakitte pandemi sürecinin birinci aylarında TÜİK’in açıkladığı enflasyon ise çift hanede bulunuyordu. Bilhassa lokallerin döviz birikimini ağırlaştırdığı 2020 yaz aylarında TÜİK’in açıkladığı enflasyon ile TCMB siyaset faizi ortasındaki fark en yüksek noktaya ulaşmıştı. Bu periyotta gerçekleşen enflasyona nazaran eksi 4 puan düzeyinde negatif gerçek faiz uygulanmıştı.

“128 milyar doların buharlaşması, kaybolması üzere bir durum kelam konusu değil” diyen Canikli, “Bu paranın 75 milyar dolarını Türkiye’deki beşerler satın almış ve bankaya yatırmışlar. Büyük çoğunluğu TL mevduatlarını dolara çevirmişler. Merkez Bankası bilançosuna baktığımızda bu manada rezervin kendisi gözüküyor. Yalnızca ismi değişiyor” dedi.

‘BİZİ ÇİĞ ÇİĞ YERLERDİ’

Döviz satışlarının piyasa fiyatından yapıldığına dikkat çeken Canikli, “Piyasaya dolar satışını piyasa fiyatının altından satmış olsaydık bizi çiğ çiğ yerlerdi. Şu anda söylenecekleri kestirim bile edemiyorum. Hem ihale tekniğinde hem direkt satış usulünde tıpkı sakıncalar geçerli” dedi.

‘BÖYLE BİR FATURA ÇIKACAĞINI BİLİYORUZ’

Canikli şöyle devam etti:

“Negatif gerçek faizden sonra bu türlü bir faturanın çıkacağını biliyoruz. Mecburen yapmak zorunda kaldığımız bir karar değil bu. Tamam büyümeyi sağladık, orada kolumuz kesilmedi, istihdamda da altından kalkamayacağımız bir şey yaşamadık lakin bunun faturasının enflasyonu arttıracağını, faizleri yükseltmek zorunda kalacağımızı biliyorduk. Bunu iktisat idaresinin öngörmemesi mümkün değil. Artık o faturayı ödüyoruz… Enflasyonla faiz ortasındaki ilişkiyi enflasyonun üstünde kurarak, fiyat istikrarından sonra enflasyondaki kalıcı düşüş trendini kesin olarak gördükten sonra faizdeki düzenlemeler gündeme gelecek. Önümüzdeki periyotta amacımız bu.”

TCMB için temel olanın brüt rezerv olduğuna dikkat çeken Canikli, “Esas brüt rezervdir…Sonuç olarak 90 milyar doları fiilen kullanabilir Merkez Bankası, bu kadar açık ve nettir” dedi.

Canikli muhalefetin tenkitlerinin sorulması üzerine ise “Birilerine ayrıcalık sağlandı mı? Bu sorunun yanıtı kocaman hayır” karşılığını verdi.

REZERV KAYIPLARI

Erdoğan’ın damadı da olan Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı misyonundan ayrıldığı Kasım 2020 öncesinde uygulanan alışılagelmişin dışındaki siyasetlerle sonucu iki yılda TCMB kendine ilişkin rezervlerinin büyük kısmını kaybetti.

Bankacıların hesaplamasına nazaran TCMB ilgili iki yılda yaklaşık 128 milyar dolar rezerv kaybı yaşadı. TCMB’nin rezervlerindeki kayıp, lokal bankalarla gerçekleştirilen swap süreçleri nedeniyle brüt rezervlere tıpkı ölçüde yansımadı.

TCMB bilgilerine nazaran bankanın 2019 sonunda yaklaşık 80 milyar dolar olan brüt rezervi 2 Nisan 2021’de 48.1 milyar dolara indi. Lokal bankalarla yapılan swap ölçüsü ise tıpkı periyotta yaklaşık 43 milyar dolar oldu. Bankacıların hesaplamalarına nazaran mülkiyeti TCMB’ye ilişkin olan döviz rezervleri yaklaşık olarak eksi 50 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. (SOZCU.COM.TR-REUTERS)

Sözcü