Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Övgün Ahmet Ercan yeni çıkan Korkma isimli kitabıyla sarsıntı gerçeğini ve korunma kılavuzunu yazdı. SÖZCÜ Kitabevi’nden çıkan “Korkma- Sarsıntıdan Korunma Kılavuzu” isimli kitapta birçok yeni bilimsel dataya yer veren Prof. Ercan ile İstanbul’daki konutunda bir ortaya geldik.

– Neden korkmayalım?

Karşımızda insan olduğunu düşünmemiz gerek. Bir insanı korkutarak eğitemezsiniz. O insanı yalnızca ürkütmeden bilgilendirerek eğitirsiniz. İstanbul’da her an sarsıntı olabilir derseniz o insanı korkutursunuz. İnsanlara korkma diyerek olumlu yaklaşmak gerekiyor.

– Pekala zelzele her an olamaz mı?

Olamaz. Bunu fakat zelzele bilimci olmayanlar söyleyebilir. Televizyonda açıklama yapanların bazıları bir saat bile zelzele dersi almamış beşerler. Zelzele bilimci olanlar ki bunların jeofizik mühendisi olması gerek. Bunlar hiçbir vakit “her an sarsıntı olabilir” diye açıklama yapmazlar.

– Sisam sarsıntısını bilmiştiniz…

Ben de yalnızca yeri ile büyüklüğünü söylemiştim. Sarsıntı olmadan 14 gün evvel söyledim. Tam gün vermemiştim. Lakin oldu. Midilli (İzmir) zelzelesini 10 yıldır, ayrıyeten son 1 yıldır uyarmıştım. Kitabımda şu anda zelzele olabilecek öncelikli 33 yeri saydım. Adana, Sakarya Çukuru, Göller Bölgesi, Amasya-Merzifon, Varto, Denizli, Bingöl ile Hatay’ı vurguluyorum. Erzincan’ı yine vurguluyorum. 2030 yılından evvel herkes İstanbul yahut Tekirdağ’da zelzele beklerken şu anda Sakarya çukuru dediğimiz çukurda ki bu çukurun bir tarafı İzmit bir tarafı Bolu Tüneli’nin bulunduğu yerdir. Buradan 2030 yılından evvel yıkıcı bir sarsıntı bekliyorum ve bunu birinci sefer söylüyorum.

– Bu yıkıcı zelzele hangi bölgeleri etkileyecek?  

Marmara’da olan sarsıntılar 150 kilometreyi tesirler. Adapazarı, Düzce, Akyazı, Gölcük ve İzmit ile Bolu’yu da tesirler. İstanbul’da sarsılır lakin güçlü etkilenmez. Türkiye’de hiçbir yerde sarsıntı olmasa iki yerde olur. Bir tanesi Bingöl, biri Sakarya çukuru.

– Hangi kırık daha tehlikeli?

Kuzey Anadolu kırığı Türkiye’nin en genç kırığıdır. 3,5 milyon yıl yaşındadır. Doğu Anadolu kırığı ise 15 milyon yıl yaşında yorgun bir kırıktır. Marmara’daki zelzeleleri bütün ele almak zorundayız. Son 2000 yılda Batı Marmara’da olan yıkıcı zelzelelerin sayısı 16 tanedir. Zelzele oluş sırası ile zelzelenin olacağı yıl ortasında doğrusal bir bağlantı var. Buna nazaran 2045’ten evvel Kuzey Marmara’da büyük sarsıntı olması beklenmiyor.

– Kuzey Marmara’da beklenen en muhtemel sarsıntı hangisidir?

Kuzey Marmara’nın yapabileceği en büyük zelzele 7.3 çeşit. Hangi şartlarda yapar? 1999 sarsıntısı Yassıada hizasına kadar kırdı. Bu sefer oradan başlayacak, Şarköy’e, Saroz’a kadar kıracak.Yassıada’nın bulunduğu kısımdan başlayıp Şarköy’e kadar tek bir sarsıntıyla kıracak olursa bu sarsıntının büyüklüğü 7,3 olur. Bu sarsıntı hem İstanbul’u hem Tekirdağ, hem Yalova’yı hem Karamürsel ve Gölcük’ü Bandırma, Mudanya ve Erdek, Lapseki ve Gelibolu’nun tozunu attırır. Ben bu kırılmayı yakın bir vakitte beklemiyorum. Zelzele açıklamaları hava durumu verir üzere vırt zırt olmaz. Sarsıntı kestirimlerinde değişim haftalık yıllık ya da beş yıllık değil 50 yüz yıllıktır. Her an sarsıntı olabilir diyerek Marmara’da oturanların ruhsal durumu 22 yıldır bozuldu. Beklenen sarsıntı bir türlü olmuyor? Neden? Halbuki, beklenen Kuzey Marmara zelzelesi için büyüklüğü, İstanbul kolu için M6,3 ile M6,7 ortası, Tekirdağ kolu için M7,0-7,2 ortasıdır. Bu zelzeleler 2045’ten evvel olursa şaşırtan olur.

Prof. Ercan kitabında İstanbul zelzelelerinin tarihine yer verdi.

Fakirlik ve hukuksuzluk varsa sarsıntının ismi afet olur

– Deprem yazgımız yıllar için hiç değişmedi mi?

1970 Gediz sarsıntısında asistandım. Başbakan Demirel geldi. “Deprem takdiri ilahidir. Kimse Allah’ın dediğinin dışına çıkamaz. Devletimiz böyüktür, yaralarınız sarılacaktır” dedi, herkes elini öptü. 1999 sarsıntısı oldu bu defa tıpkı Demirel, Cumhurbaşkanı olarak Düzce’ye geldi. Bu defa profesör olarak oradaydım. Tıpkı cümleleri 20 yıl sonra yineledi.   Berbat idarelerin olduğu ülkelerde zelzelenin ismi felaket, vefat olur. Bir ülkede yoksulluk ve yolsuzluk çözülmedikçe sarsıntı sorunu çözülmez. Anadolu’nun yazgısı 3 bin yıldır değişmedi. Zelzeleden korkma bilgisizlikten, yoksulluktan kork. Demokrasi yoksa kork. Şayet bu ülkede “Deprem vergilerimiz nerede” diye sormak hataysa, hukuk hiçe sayılıyorsa, yurttaşların haklarını savunacak yasalar çalıştırılmıyorsa o ülkede sarsıntıların ismi afet, vefat olur.

– Yerel idareler hükümet, ne yapmalı yıkımı önlemek için?

Zelzelenin siyaseti olmaz. Yolsuzluğun siyaseti olur… Zelzeleden korunmak için her şeyden evvel sağlam yerde yapıda oturmak gerek. Bunun için de para gerek. Fakir olmayacaksın. Yazgıcılık Türkiye’yi bitirmekte, aydınlanmanın önüne set çekmektedir. Bir kişi göçük altında kalmış, ölmüşse bu yazgısı diye söylenir. Meğer hatalı siyasetçilerin ta kendisidir.

Sözcü