Avrupa’yı sarsan doğalgaz krizinin yarattığı zincirleme tesirin artan besin fiyatlarını daha da yükseltmesi bekleniyor. Soğuk geçmesi beklenen 2022 kışının yüksek elektrik ve doğalgaz faturalarını ve yüksek besin fiyatlarını beraberinde getireceği öngörülüyor.
Doğalgaz arzının ve stokların azalması ile Avrupa’da ortaya çıkan gelişmeler, güç ve besin fiyatlarının artışına ait kaygıları artırıyor.
Doğalgazdaki artışın elektrik üzere üretim girdilerini artırması ve bunun gübre ve karbondioksit üretiminde önemli bir krize sebep olması, besin fiyatları için önemli bir artış kaygısını de beraberinde getirdi.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’ne nazaran, eylülde global besin fiyatları son bir yılda yüzde 32,9 artmıştı. Halihazırda besin fiyatlarındaki artışın güç maliyeti nedeniyle daha da artacak olması tasaları daha da tetikledi.
Avrupa’nın çeşitli yerlerinde tüketiciler de güç faturalarında ani artışla karşı karşıya ve hükümetler de hususa tahlil bulmaya çalışıyor. 2022’de soğuk bir kışın beklenmesi de doğalgaz arzına ait kaygıları artırıyor.
FATURALAR ZAMLANIYOR
BBC’ye nazaran, İspanya’da elektrik faturaları Ağustos’ta geçen yıla nazaran yüzde 35 ve evvelki aya nazaran yüzde 8 zamlandı.
Polonya’da da hükümetin fiyat artışlarını onaylayıp, faturaları yüzde 20’den fazla artırması nedeniyle, Avrupa’daki artan gaz fiyatları Polonyalı tüketiciler tarafından hissedildi.
Guardian’a nazaran ise İngiltere’nin gaz fiyatları geçen yıla nazaran dört katına çıkarak komşu ülkelerdeki fiyatların çok üzerinde rekor bir düzeye ulaştı.
ZİNCİRLEME TESİR BESİN FİYATLARINI ARTIRIYOR
Gaz fiyatlarının güç maliyetlerini artırması ise zincirleme tesir yaparak pek çok kritik dalda krize neden oldu. Güçteki artış nedeniyle gübre ve karbondioksit üretiminin etkilenmesi nedeniyle besin fiyatlarında da artış yaşanma ihtimali kelam konusu.
Doğalgaz fiyatlarından en çok etkilenen eserlerden biri ise karbondioksit (CO2). CO2, doğalgazın en büyük girdi maliyeti olduğu gübre imalatında yan eser olarak ortaya çıkıyor.
Bu güç artışları ise besin sanayisi için üretim yapan fabrikaların güç maliyetlerini azaltmak için daha az saat çalışmak zorunda kalmasına; besin üretiminde ağır olarak kullanılan CO2’nin maliyetinin yükselmesi ise besine ulaşım konusunu tehdit etmeye devam ediyor.
CO2, nakliyesi gerçekleşen besinleri taze tutmak ve kümes hayvanlarının kesiti için kullanılıyor. Ayrıyeten besin üretiminde kıymetli bir yeri olan kuru buzun yapımında da CO2 kullanılıyor. Buna ek olarak, nükleer reaktörleri soğutmak için de CO2 kullanılması, doğalgazın yanında güç maliyetlerini artıran bir diğer etken.
GÜBRE ÜRETİMİNE DEVLET DAYANAĞI
İngiltere’de değerli gübre üreticilerinden olan ABD’li CF Industries, artan maliyetler nedeniyle üretimi durdurma kararı almıştı.
İngiltere hükümeti, ziyan ettiği için gübre tesislerinde üretimi durduran şirketin üretime tekrar başlaması için üç hafta müddetle onlarca milyon sterlin meblağında takviye vermeyi kabul etti.
CF İngiltere’nin karbondioksit üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiriyor.
TÜRKİYE’Yİ DE ETKİLEYECEK
Avrupa’daki artışın Türkiye’yi de etkilemesi kaçınılmaz görünüyor.
Sozcu.com.tr’nin haberine nazaran, GazDay Genel Müdürü Mehmet Doğan, bu kış aylarında doğalgaz ve elektriğe çok yüksek artırımların gelmesinin kaçınılmaz olduğunu, aksi takdirde BOTAŞ’ın çok ağır ziyana gireceğini söylemişti.
Uzmanlar ekim ayından itibaren tarifelerde yüksek oranlı artırımlar bekliyor. Artırımın tek sefer yerine aylara dağıtılması mümkün görülüyor.
Öte yandan, Türkiye’deki güç üretim ve dağıtım kesiminden dört kaynağın Reuters’e verdiği bilgiye nazaran, gelecek ay başında doğalgaz fiyatlarına ortalama yüzde 15, elektriğe ise yüzde 8-15 oranlarında artırım yapılması bekleniyor.
Sözcü
