Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, covid 19 hastalarında kullanılan “favipiravir” etken unsurlu antiviral ilaçla ilgili bilim dünyasının merakla beklediği PRESECO çalışmasının sonuçlarını yorumladı. Yavuz, ilacı kullananlara davette bulundu: Endişelenmeye gerek yok.
Birkaç gün evvel birinci sonuçları yayınlanan PRESECO çalışmasına nazaran ülkemizde de pandeminin birinci dalgasından sonra covid tedavi protokolüne giren “favipiravir” etken unsurlu antiviral ilacın, covid 19’da güzelleşmeyi hızlandırmadığı gösterildi.
İlacın ABD’deki pazarlamasından sorumlu firmanın yürüttüğü ve geçtiğimiz yıl Kasım ayında başlatılan Faz 3 çalışmasının birinci sonuçları geçtiğimiz hafta açıklandı.
Favipiravir’in Kovid-19’daki aktifliğine dair dataları “çift kör denetimli randomize çalışma” ile birinci sefer ortaya koyan çalışmaya ABD, Brezilya ve Meksika’daki 38 merkezden, yaklaşık 1150 hafif-orta semptomlu covid hastası dahil edildi.
Konutta ilaç tedavisi alan hastalar, klinik araştırmacılar tarafından uzaktan izlendi.
Lakin favipiravir tedavisinin hastalığı güzelleştirmede bir avantaj sağlamadığı ortaya kondu.
İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, “Favipiravir’le ilgili şimdiye kadar yapılan çalışmalar ya gözlemseldi, ya da az sayıda olay ile yahut plasebo kümesi olmayan küçük çaplı, heterojen hasta kümelerinin alındığı çalışmalardı. PRESECO ile ayaktan tedavi gören hastalar incelendi ve birinci açıklanan sonuçlara nazaran ilacın hastalığı tedavi etmede çok da faal olmadığı gösterildi. Ülkemizde de tedavi protokolünden çıkarılmasını bekliyoruz. Şimdiye dek ilacı kullanmış bireylerde ise yan tesir açısından tehlikeli bir durum yok” dedi.
“RİSK GRUBUNDAKİLERDE BEN DE KULLANMAK ZORUNDA KALDIM”
Salgın durumlarında pandemik enfeksiyon tedavisinde, “yeniden konumlandırma” ile kullanılan birtakım tedaviler olabildiğini, elde hiçbir seçenek olmadığı için benzeri enfeksiyonlarda aktifliği ve güvenliği gösterilmiş ilaçlarla “kısmi aktiflik ihtimali” için yapılabildiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
* Ölümcül salgınlarda büyük çalışmaların sonuçlarını bekleyecek vakit olmadığı için bütün dünya bu ilaçları kullanmak durumunda kaldı.
* Hidroksiklorokin bunlardan biriydi, Avrupa ve Amerika’da kullanılan remdesivir bunlardan biriydi, favipiravir de bunlardan biriydi.
Son 6 aya kadar Covid’de tesirli bir ilaç yok diye daima söylüyorduk. Kullandığımız ilaçların ne kadar tesirli olduğunu bilmiyoruz da diyorduk.
* Bu, gizlenen bir şey değil. Lakin sonuçta ölümcül bir hastalıkla karşı karşıyasınız, kısmi bir aktifliği bile olsa, bilhassa risk kümelerinde bu ilaçları kullanmak zorundasınız.
* Bu çerçevede Favipiravir’i ben de kullandım risk kümesi yüksek hastalarda.
* Yararı olabileceğine yönelik datalar olduğu için. Lakin genç, Covid’i ağır geçirme riski olmayan hastalarda kullanmadım.
* Favipiravir ile ilgili şimdiye kadarki çalışmaların hepsi ya gözlemsel çalışma dediğimiz dezavantajlı çalışmalardı ya da heterojen hasta kümeleri ile yapılmış çalışmalardı.
* Bu mevzudaki temel iki çalışmadan biri de bu PRESECO çalışmasıydı.
“BU ÇALIŞMA EN GÜÇLÜ BİLGİLERİ SUNDU FAKAT KARARI BAKANLIK VERECEKTİR”
Bir öbür çalışmanın da İngiltere’de yürütülen “PRINCIPLE” çalışması olduğuna işarete den Prof. Dr. Yavuz, şu tabirleri kullandı:
* Onlar da covid’de tesirli olma mümkünlüğü diyelim yüzde 20-25 olan bu üslup ilaçlarla ilgili bir çalışma yürütüyor.
* Favipiravir de var içinde. O da devam ediyor binden fazla hastayla. Bu iki çalışmada da oral verilen favipiravir ilacının erken periyotta ve ağır olmayan hastalarda, nitekim de bu antivirallerin tesirli olabileceği birinci haftalarda kullanılarak inceleniyor.
* Bu nedenle buradan çıkacak sonuçlar bizim açımızdan çok güvenilirdi. Bu çalışmadan birinin birinci sonucu açıklandı bu hafta ve benim de başımdaki soru işaretlerini gideren bir çalışma oldu. Benim Bilim Konseyi sözcüsü olmadığımı bir sefer daha hatırlatmak istiyorum.
* Bilim Konseyi üyesiyim ve Bilim Heyeti da bir bilimsel müşavere heyetidir. Biz bu ilaçları baştan beridir çok yakından izliyorduk.
* Her türlü çalışmayı, nerede ne çıktı, ne çeşit gelişmeler oldu ilaçlarla ilgili, çok yakından izliyoruz, bu bilgileri de paylaşıyoruz.
* Lakin son analizde, salgının her türlü idaresi sıhhat otoritesi yani Sıhhat Bakanlığı’nın denetiminde.
*Benim varsayımım, Favipiravir’in de tedavi rehberinden çıkarılacağı tarafında. Zira bu çalışma bayağı güçlü datalar sundu.
“İLACI KULLANMIŞ OLANLARIN ENDİŞELENMESİNE GEREK YOK”
Prof. Dr. Yavuz, şimdiye dek tedavisinde bu ilacı kullanmış olan hastaların kaygıya kapılmaması gerektiğini de söyleyerek şu açıklamayı yaptı:
* Bu ilaç bedende birikip rastgele bir biçimde istenmeyen bir sonuca yol açabilecek bir ilaç değil. Kullanılan doz da çok yüksek bir doz değildi.
* Aslında çok çok daha yüksek dozları, RNA virüslerinin tedavilerinde, mesela Ebola’da kullanılıyor. Bu dozların 2-3 katı üstelik.
* Covid’de kısa periyodik kullanıldığı için, bedende uzun vadeli istenmeyen tesirleri olması ya da ilaç birikimi üzere bir durum kelam konusu değil”
Bilhassa konutta Covid tedavisi gören hastaların başına nazaran ilaç kullanmaması gerektiğini bir sefer daha vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, uyardı:
* Hastalar çok çeşitli. Komorbiditesi olanlar var, hiçbir risk faktörü olmayanlar var. Herkes başına nazaran kan sulandırıcılar, vitaminler steroidler kullanmamalı. Riskine nazaran gerekiyorsa, doktorun verdiği tedavileri uygulamalı.
* Onun dışında semptomatik şikayetleri giderecek ateş düşürücüler, ağrı kesiciler dışında ilaç önermiyoruz”
“İYİ HABER, ARTIK AKTİFLİĞİ GÖSTERİLMİŞ İLAÇLAR VAR”
Pandeminin yarattığı çaresizlik nedeniyle bu üslup tedaviler bütün dünyada kullanıldığını ve kimilerinin hala da kullanılmaya devam ettiğini belirten Prof. Dr. Yavuz, bir de iyi haber verdi ve “Ama bunun da sonuna geldik. İyi haber bu, mesela yurt dışında kullanılan monoklonal antikorlar var. Onlar bilhassa erken periyotta hayli etkililer. Ayrıyeten iki tane de antiviral ilacın yeniden erken devirde motamot Favipiravir üzere oral bir formda kullanıldığında epey tesirli olduğu, muteber çalışmalarla gösterildi. Şu anda temel sorun, alışılmış ki bütün dünyanın bu ilaçlara nasıl ulaşabileceği. Covid’de tesirli olduğu gösterilmiş olan mesela Paxlovid, aslında SARS için bulunmuş bir ilaç. SARS denetim altına alındıktan sonra rafa kaldırılmış, çalışmalara kaynak ayrılmamış bir daha. Meğer o ilaç şu anda raflarda hazır olsaydı, çaresizlik içinde kalmadan biz o ilacı kullanılabilir hale gelecektik” dedi.
“ARTIK ÇOCUKLARIN DA BULAŞTIRICI OLDUĞUNU BİLİYORUZ”
Pandemideki son durumu da pahalandıran Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı:
Türkiye’de corona virüs salgını seyrinde maalesef denetimsiz bir gidiş var. Zira hadise sayıları hala yüksek ilerliyor.
* Elimizde yalnızca aşı var bu enfeksiyonun bulaşmasını azaltmak için. O da bu oranlarla engellenemez. Bir dert bu. İkincisi, aşıların muhakkak bir müddeti var, ek doz vakti gelen herkes aşılamaya gelmiyor ve onlar da tekrar enfekte olabilecek kümeye katılmış oluyor.
* Enfeksiyon bu formda denetimsiz olarak yayılmaya devam ettiği için de vefatlar maalesef 200’ün altına inemiyor.
* Ayrıyeten maske aralık kurallarına hala dikkat etmemiz gerekiyor. Dışarıda diyelim ki açık havada bile olsa, kalabalık ortamdaysanız ve arayı de koruyamıyorsanız, iki metreden daha yakınsınız, oradaki beşerler aşılı mı değil mi bilemediğiniz için maske kullanmak zorundasınız.
* Ben bu türlü ortamlarda maskemi çıkarmıyorum. Tekrar toplu taşımada beşerler aşılı mı değil mi bilmiyorum ve çok kalabalık, arayı koruyamıyoruz, mutlaka maske kullanıyorum.
* Salgının başlangıcında okullar kapalı olduğu için çocukların bu kadar bulaştırıcı olabileceği bilinmiyordu. Çocukların da tıpkı oranlarda virüsü saçabileceğini biliyoruz.
* Aşı yaş kümesindeki çocukların aşılanması gerekiyor. Aşılı öğrencilerin çoğunlukta olduğu sınıflarda, benim de kızım var okula gidiyor, hiç meşakkat yaşamadılar.
* Bir çocuk hasta oldu mesela, başkalarına bulaşmadı ve çok hoş derslerine devam ettiler. (DHA)
Sözcü
