Beynimizde günlük işlevleri düzenleyen bir saat vardır. Bu saate biyolojik saat ya da sirkadiyen saat denir. Biyolojik saatle uyumlu yaşamak; performansı artırırken, gerilimden uzaklaşmayı ve daha memnun bir ömür sürmeyi sağlar.
İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’den beyin için yararlı bir gün planı:
SABAH
■ Sabahları neden çok esnediğinizi merak ettiniz mi? Bu beyninize oksijen akışını artırır, beyninizi ve kaslarınızı uyandırmanın olağanüstü bir yoludur. Sabahları koşuşturmaya başlamadan evvel 10-15 dakika kadar bedeninizi esnetin. Gerilin, ayak uçlarınızda yükselin, ayaktayken eğilerek ayak parmaklarınıza dokunmaya çalışın. Bu beyninize oksijen akışını geliştirecektir. Ayrıyeten, bu anı olumlu ve olumlu düşünme için kullanın, bu gün içinde gerilimle baş etmenizi kolaylaştıracaktır.
■ Uyandığınızda, hâlâ sersemliğiniz devam ediyorsa, sarıldığınız birinci şey kahve ya da çay olmamalı. Bedeniniz tüm gece boyunca susuz kaldığı için hemen nemlenmeye muhtaçlığı vardır. Bu yüzden uyanır uyanmaz hücrelerinizin canlanması ve çalışmaya başlaması için yapacağınız birinci şey büyük bir bardak su içmek olmalı.
■ Sabahları bilhassa de aç karnına idman yapmak, depolanmış yağları yakmanın en iyi yoludur. Ancak asla unutmayın bu idman yürüyüş üzere hafif idmanlar olmalı. İdmanla birlikte salgılanan endorfin hormonu gerilimi azaltmak ve iyi ruh halini artırmak için olağanüstüdür.
■ Yumurta, menemen, az yağlı süt eserleri, yoğurt, kuruyemişler, tam tahıllılar, zerzevat ve meyveler güne başlama yiyecekleriniz olmalı. Hamur işleri, beyaz ekmek ve şekerli tahıllardan kaçının; bunları yedikten sonra zihinsel ve fizikî olarak yine yorgun ve uykulu hissedersiniz.
■ Yapmanız gereken en gerilimli, sıkıntı, korkutucu yahut hudut bozucu işi sabah birinci olarak yapın. Beyninizin en etkin olduğu saatler sabah 09.00 ile 11.30 ortasıdır. Yüksek kortizol hormonu nedeniyle sabahki dikkat düzeyiniz ve gerilimle baş etme maharetiniz daha yüksektir. Değerli toplantılarınızı, sınavlarınızı ve buluşmalarınızı sabah saatlerine ayarlayın. Mesela işe 9’da başlıyorsanız, halledeceğiniz birinci iş, günün en güç ve gerilimli işi olsun.
ÖĞLE
■ Öğlen yemeğinde tüm vitaminleri alabileceğiniz, birebir vakitte iyi mineral ve antioksidan kaynağı olan zeytinyağlı bir gökkuşağı salatanız olsun. Salata ile doyamam diyorsanız yanında ızgara tavuk, hindi, fasulye, mercimek yahut tam tahıllı ekmek tüketin.
■ Öğlen yemeklerinden sonra kan şekeriniz yükselir ve bu bazen rehavete yol açabilir. Yemekten sonra hava almak ve yürümek bile, canlanmanıza ve tekrar odaklanmanıza yardımcı olabilir.
■ Çabucak çabucak herkes öğlen ve akşam yemeği ortasında bir atıştırmalığa muhtaçlık duyar. Meyve, yoğurt, kuruyemiş, çok ufak ölçü bitter çikolata, kuruyemiş beyninizi faal tutacak atıştırmalıklardır.
■ Sabahları odak noktanız en güçlü haldeyken, bir araştırma 12:00-16:00 ortasında daha yaratıcı fikirler üretilebildiğini keşfetti. Bu yüzden, karar almaları sabaha, fikir bulmayı öğlenden sonraya bırakın.
■ İşten ayrıldığınızda, işi sahiden geride bırakın.
AKŞAM
■ International Journal of Cancer’da yayınlanan bir araştırma, gece geç saatlerde yenilen yemeklerin bedende iltihaplanmaya neden olabildiğini, bunun da prostat ve göğüs kanserleriyle ilişkili olabileceğini, yemek ve uyku ortasında en az üç saat bırakmanın hastalık riskini azaltabileceğini söylüyor. Bu yüzden akşam yemeğini 19.00’dan geçe bırakmayın.
■ Araştırmalar, yemeğine çorba ile başlayan insanların genel olarak daha az yemek yediğini gösteriyor. Az yağlı et sulu, sebzeli bir çorba olağanüstüdür. Bunun yanında balık ve zeytinyağlılar üzere Omega-3 bakımından varlıklı bir akşam yemeği hazırlayın.
■ Televizyon izlemeyi, akıllı telefonlarınızda vakit öldürmeyi bırakın. Mavi ekranlar, uyku kalitenizi bozar ve beyninizi gerilimle yükler. Fakat, teknolojiden uzak bir akşam geçirip bu vakti yeni bir hobi edinmek, sevdiğiniz bir lisanı öğrenmek üzere durumlar için kullanın. Yatmadan çabucak evvel öğrenilen bilgiler daha uzun mühlet saklanıyor, zira bu bilgiler, uyurken beyninizde pekiştirilir.
UYKU
■ Her gece 7-8 saat uyumayı hedefleyin; yetersiz uyku, kilo alımı, diyabet ve yüksek tansiyonun yanı sıra sonraki gün daha yorgun, huysuz ve iştahlı olmanıza neden olur. Yatmadan kısa bir müddet evvel bir bardak daha su için, rahatlamak için ılık bir banyo yapabilir yahut yatakta kitap okuyarak sakinleşebilirsiniz. Yatak odanızdaki sıcaklık en fazla 23 derece olmalıdır. Karanlıkta uyuyun. Bedeni tamir eden derin gece uykusundan faydalanmak için en iyi yatağa gitme saati gece 10.30’dur.
Sözcü
